Η ευλογιά των πιθήκων έχει βρεθεί τις τελευταίες εβδομάδες στο επίκεντρο του επιστημονικού ενδιαφέροντος, καθώς αυτή τη στιγμή έχουν καταγραφεί ήδη περισσότερα από 1.600 περιστατικά της νόσου σε χώρες εκτός της Αφρικής. Δεν είναι λίγοι, μάλιστα, αυτοί που ανησυχούν αν υπάρχει κίνδυνος για μία νέα πανδημία, παρά το γεγονός ότι αυτό φαίνεται μάλλον απίθανο στην παρούσα φάση.
Ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων, αντίθετα με το όνομά του, μεταδίδεται συνήθως σε τρωκτικά και σκίουρους της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής και όχι σε πιθήκους. Γιατί όμως ο ιός μεταδίδεται σήμερα σε περιοχές όπου δεν υπάρχουν πληθυσμοί των παραπάνω ζώων; Μήπως ο ιός έχει μεταλλαχθεί έτσι ώστε να μεταδίδεται ευκολότερα στον άνθρωπο;
Φυσικά, σήμερα όλοι γνωρίζουμε τα διάφορα στελέχη του ιού SARS-CoV-2 και συγκεκριμένα τα Άλφα, Βήτα, Γάμμα, Δέλτα και Όμικρον. Υπάρχει περίπτωση ο ιός της ευλογιάς να έχει μεταλλαχθεί παρουσιάζοντας νέα στελέχη με αποτέλεσμα να γίνει περισσότερο μολυσματικός;
Μία σημαντική διαφορά ανάμεσα στον ιό της ευλογιάς των πιθήκων και τον SARS-CoV-2 είναι ότι ο πρώτος είναι ένας DNA ιός, ενώ ο δεύτερος RNA. Οι RNA ιοί γενικά παρουσιάζουν περισσότερες μεταλλάξεις στο γονιδίωμά τους κατά την αντιγραφή σε σχέση με τους DNA ιούς. Όσο συχνότερα μεταλλάσσεται ένας ιός, τόσο πιθανότερο είναι να εμφανιστούν νέα στελέχη με υψηλότερη μολυσματικότητα.
Οι DNA ιοί, όπως ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων, είναι γενικά πιο σταθεροί. Τα παθογόνα αυτά έχουν την ικανότητα να διορθώνουν το γονιδίωμά τους, περιορίζοντας έτσι σημαντικά την πιθανότητα να εμφανιστούν μεταλλάξεις. Προφανώς αυτό δεν σημαίνει ότι είναι αδύνατο να παρουσιάσουν μεταλλάξεις οι παραπάνω ιοί, ωστόσο αυτό συμβαίνει πολύ πιο σπάνια σε σχέση με τους RNA ιούς.
Ασυνήθιστα Συμπτώματα
Όταν ένας ιός μολύνει πολύ λίγα άτομα κάθε χρόνο, είναι πολύ δύσκολο να προσδιορίσουμε επακριβώς τα συμπτώματα που μπορεί να προκαλέσει. Κατά συνέπεια, όταν τα περιστατικά αυξηθούν είναι αναμενόμενο να εμφανιστούν και ορισμένα «άτυπα» συμπτώματα του ιού. Αυτό σημαίνει ότι στην ευλογιά των πιθήκων, για παράδειγμα, μπορεί να υπάρχουν και περιστατικά που δεν θα παρουσιάσουν τις δερματικές βλάβες της νόσου σε όλο το σώμα, αλλά μόνο στις περιοχές που ήρθαν σε επαφή με φορείς του ιού.
Η ασυνήθιστη αυτή κλινική εικόνα κατά πάσα πιθανότητα δεν αποδίδεται σε κάποια νέα μετάλλαξη του ιού. Για παράδειγμα, η ανάλυση του ιικού DNA σε έναν ασθενή από την Πορτογαλία δεν ανέδειξε κάποια διαφορά σε σχέση με τα στελέχη που είχαν κυκλοφορήσει στις επιδημίες του 2018 και του 2019. Κατά συνέπεια, τα άτυπα συμπτώματα συνδέονται πιθανώς με την αύξηση στον αριθμό των περιστατικών η οποία μάς επιτρέπει να ξεχωρίσουμε καλύτερα τα συμπτώματα που προκαλεί ο ιός.
Μία άλλη θεωρία που μπορεί να εξηγήσει τα άτυπα συμπτώματα αφορά το στέλεχος που ευθύνεται για την επιδημία που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Το στέλεχος αυτό προκαλεί τυπικά ηπιότερη νόσηση σε σχέση με το στέλεχος του ιού της ευλογιάς που κυκλοφορεί στην Κεντρική Αφρική.
Με βάση τις γνώσεις μας για τους DNA ιούς, αυτή τη στιγμή φαίνεται εξαιρετικά απίθανο να εμφανιστούν μεταλλάξεις στον ιό της ευλογιάς. Ωστόσο, αυτός δεν είναι ο μοναδικός λόγος για τη συγκρατημένη αισιοδοξία που υπάρχει αυτή τη στιγμή στην επιστημονική κοινότητα. Σήμερα, υπάρχει επίσης ένα εμβόλιο με 85% αποτελεσματικότητα ενάντια σε αυτό το παθογόνο. Ανεξαρτήτως του αριθμού των ασθενών που θα μολυνθούν, το εμβόλιο θα συνεχίσει να είναι αποτελεσματικό, καθώς δεν αναμένεται να εμφανιστούν νέες μεταλλάξεις. Με άλλα λόγια, είναι απίθανο να εμφανιστούν άμεσα νέα παθογόνα με ανθεκτικότητα στην εξουδετέρωση από τα εμβόλια, όπως συμβαίνει στην COVID-19.
Το εμβόλιο αυτό σε συνδυασμό με τις ιχνηλατήσεις είναι πιθανώς αρκετά για να αποτρέψουν την περαιτέρω εξάπλωση του ιού.
Φωτογραφία: cottonbro