Η ευλογιά των πιθήκων πιθανώς ξεκίνησε να κυκλοφορεί στον πληθυσμό νωρίτερα απ’ όσο πιστεύαμε μέχρι σήμερα, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις μίας νέας μελέτης η οποία δημοσιεύτηκε προσφάτως στο περιοδικό Science. Σύμφωνα με την ομάδα της έρευνας, η κυκλοφορία του ιού στον πληθυσμό και η αλληλεπίδρασή του με το ανοσοποιητικό σύστημα των ασθενών έχει ήδη δημιουργήσει νέα στελέχη τα οποία εξαπλώνονται πλέον ευκολότερα.
«Οι παρατηρήσεις της μελέτης μας δείχνουν ότι η συνεχής εξάπλωση του ιού στον πληθυσμό έχει προκαλέσει μεταλλάξεις στον τελευταίο οι οποίες δημιουργούν ανησυχία σχετικά με τη μολυσματικότητά του, αλλά και τη λοιμογόνο δράση του. Είναι σαφές ότι θα πρέπει να ληφθούν μέτρα άμεσα και να γίνει καλύτερη ενημέρωση του κοινού και ιδιαίτερα στις ευπαθείς ομάδες, προκειμένου να περιοριστεί η εξάπλωση του παθογόνου», αναφέρουν οι συγγραφείς.
Η ευλογιά των πιθήκων εντοπίστηκε αρχικά στη Δυτική και Κεντρική Αφρική και περιγράφηκε ως ζωονόσος. Το πρώτο περιστατικό λοίμωξης ανθρώπου από τον ιό καταγράφηκε τη δεκαετία του 1970. Τα επόμενα χρόνια, σχεδόν όλα τα περιστατικά της νόσου αφορούσαν παιδιά μικρής ηλικίας.
Ωστόσο, το 2022 παρατηρήθηκε για πρώτη φορά εξάπλωση του ιού σε περιοχές όπου δεν είναι τυπικά ενδημικός, γεγονός που προκάλεσε ανησυχία, καθώς αυτό ήταν κάτι ασυνήθιστο για μία ζωονόσο.
Αναλύοντας αλληλουχίες του ιού από το 2018 και το 2022, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι ο ρυθμός μετάλλαξης του ιού της ευλογιάς των πιθήκων ήταν πολύ υψηλότερος από αυτόν που θα περιμέναμε για έναν ιό με διπλή έλικα DNA. Μάλιστα, οι περισσότερες μεταλλάξεις είχαν προκληθεί από την αλληλεπίδραση του ιού με ένα ένζυμο του ανοσοποιητικού συστήματος στον άνθρωπο που λέγεται APOBEC3, γεγονός που δείχνει ότι ο ιός είχε ήδη αρχίσει να κυκλοφορεί στον ανθρώπινο πληθυσμό πριν τη μικρή επιδημία που παρατηρήθηκε το 2022.
Περαιτέρω αναλύσεις που έκανε η ομάδα της παρούσας μελέτης έδειξαν ότι το κυρίαρχο στέλεχος του ιού αυτή τη στιγμή, γνωστό ως Β.1, φέρει αρκετές μεταλλάξεις οι οποίες έχουν προέλθει από την αλληλεπίδραση με το παραπάνω ένζυμο. Μάλιστα, ο ιός παρουσιάζει περίπου 6 νέες μεταλλάξεις ετησίως, επομένως από το συνολικό αριθμό των μεταλλάξεων που φέρει αυτή τη στιγμή η ομάδα συμπέρανε ότι η κυκλοφορία του ξεκίνησε πιθανώς πριν το 2016.
«Αν και το στέλεχος Β.1 περιορίζεται αυτή τη στιγμή στον παγκόσμιο πληθυσμό, άλλα στελέχη του ιού συνεχίζουν να εξαπλώνονται, γεγονός που δείχνει ότι δεν θα πρέπει να αγνοήσουμε την ευλογιά των πιθήκων. Οι κύριες προσπάθειες για τον περιορισμό του παθογόνου θα πρέπει να επικεντρωθούν στην ενημέρωση των ασθενών που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες», καταλήγουν οι συγγραφείς.
Φωτογραφία: Julia Volk