Ένα αντιβιοτικό που αναπτύχθηκε πριν από περίπου 80 χρόνια και σήμερα δεν χρησιμοποιείται πλέον, ενδεχομένως αποτελεί μία νέα επιλογή για την αντιμετώπιση των πολυανθεκτικών μικροβίων.
Περίπου το 50% των αντιβακτηριακών φαρμάκων που χρησιμοποιούμε σήμερα αποτελούν προσαρμογές άλλων φαρμάκων που αναπτύχθηκαν πριν από περίπου έναν αιώνα, στη «χρυσή εποχή» των αντιβιοτικών.
Ένα από τα αντιβιοτικά αυτά ήταν και η στρεπτοθρισίνη, η οποία σύμφωνα με μελέτες που έγιναν το 1940, ήταν ικανή να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις λοιμώξεις από τα gram-αρνητικά βακτήρια.
Αντίθετα με τα gram-θετικά βακτήρια, τα παραπάνω μικρόβια δεν έχουν το βακτηριακό τοίχωμα που στοχεύουν τα περισσότερα αντιβιοτικά. Κατά συνέπεια, η αναζήτηση φαρμάκων που μπορούν να αντιμετωπίσουν την παραπάνω κατηγορία βακτηρίων έχει αποτελέσει πρόκληση για τις φαρμακευτικές εταιρείες.
Το 2017, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) δημοσίευσε μία λίστα στην οποία ανέφερε τα πιο επικίνδυνα και ανθεκτικά παθογόνα σήμερα. Τα περισσότερα μικρόβια της παραπάνω λίστας ήταν gram-αρνητικά βακτήρια.
Παρά την ικανότητά της να καταστρέφει αποτελεσματικά τα παραπάνω βακτήρια, η στρεοπτοθρισίνη τελικά δεν κυκλοφόρησε ποτέ στην αγορά καθώς σε μία αρχική κλινική δοκιμή διαπιστώθηκε ότι μπορεί να είναι τοξική για τους νεφρούς.
Πριν από λίγες ημέρες, μία επιστημονική ομάδα από το Πανεπιστήμιο του Harvard έχει αρχίσει να εξερευνά εκ νέου μία τροποποιημένη μορφή του παραπάνω φαρμάκου που λέγεται νορσεοθρισίνη.
Η νουρσεοθρισίνη παράγεται τυπικά από gram-θετικά βακτήρια που βρίσκονται στο έδαφος. Στην πραγματικότητα, αποτελείται από ένα συνδυασμό διαφορετικών φαρμακευτικών ουσιών, μεταξύ των οποίων η στρεπτοθρισίνη F (S-F) και η στρεπτοθρισίνη D (S-D).
Μετά από μία σειρά δοκιμές των παραπάνω φαρμάκων σε πειραματόζωα προκειμένου να εκτιμήσουν πόσο τοξικά είναι τα παραπάνω φάρμακα για τους νεφρούς, οι επιστήμονες παρατήρησαν τελικά ότι η τόσο η νουρσεοθρισίνη όσο και η S-D μπορεί να επηρεάσουν τη λειτουργία του παραπάνω οργάνου.
Ωστόσο, η S-F ήταν απόλυτα ασφαλής και μπορούσε να καταστρέψει τα gram-αρνητικά βακτήρια ακόμα και σε συγκεντρώσεις που δεν επηρέαζαν τους νεφρούς.
«Τα βακτήρια που βρίσκονται στο έδαφος πολεμούν μεταξύ τους εδώ και αρκετά χρόνια. Μέσω της εξέλιξης, ορισμένα gram-θετικά βακτήρια έχουν αναπτύξει ουσίες που μπορεί να καταστρέψουν τα gram-αρνητικά βακτήρια. Μία τέτοια ουσία είναι η στεπροθρισίνη», αναφέρουν οι συγγραφείς.
Προς το παρόν δεν έχουμε κατανοήσει ακόμα πλήρως το μηχανισμό δράσης της στρεπτοθρισίνης, ωστόσο φαίνεται ότι προσδένεται στα gram-αρνητικά βακτήρια και παρεμβαίνει στο μηχανισμό παραγωγής πρωτεϊνών των τελευταίων.
Η επιστημονική ομάδα της μελέτης έχει αρχίσει ήδη μία νέα έρευνα στην οποία εξετάζει πως μπορεί να ενισχύει ακόμα περισσότερο την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια φαρμάκων όπως η S-F.
Η παρούσα μελέτη δημοσιεύτηκε στο περιοδικό PLOS Biology.
Φωτογραφία: Edward Jenner