Η έννοια του φυσιολογικού στην τρίτη ηλικία. Η ιατρική αλλάζει.

Όπως συμβαίνει σε κάθε σύστημα του ανθρώπινου οργανισμού, έτσι και το νευρικό σύστημα αλλάζει με την ηλικία. Ακόμα και ο υγιέστερος ηλικιωμένος έχει λιγότερα νευρικά κύτταρα στο σώμα του και λιγότερα υγιή αγγεία όταν συγκριθεί με νέους υγιείς ενήλικες. Αυτές οι μεταβολές έχουν συνέπειες. Όλοι οι γιατροί αναγνωρίζουν ότι όταν εξετάζουν ένα άτομο που ορίζουν ως «φυσιολογικό», άλλο πράγμα εννοούν όταν πρόκειται για ένα υγιές άτομο άνω των 70 ετών και άλλο όταν πρόκειται για ένα υγιές άτομο 20 ετών.

Η όραση, η ακοή, η γεύση και η όσφρηση, η σταθερότητα στο βάδισμα και η αίσθηση της αφής είναι γνωστό ότι ελαττώνονται όσο μεγαλώνει η ηλικία. Εφ’ όσον όμως εκδηλώνονται και άλλα σημεία, όπως όταν τρέμουν τα χέρια, όταν οι κινήσεις και το βάδισμα επιβραδύνονται, όταν η μνήμη και η αντίληψη ελαττώνονται, ή όταν η διάθεση επιδεινώνεται, τότε πρέπει να αναρωτηθούμε αν αυτά οφείλονται στο γήρας ή πρέπει να αποδοθούν σε φάρμακα που παίρνει ο ασθενής ή αν είναι πρόδρομα σημεία σοβαρών εξελισσόμενων παθήσεων όπως η νόσος Πάρκινσον ή κάποιος καρκίνος.

Δεν είναι εύκολο να συμφωνήσουν όλοι οι γιατροί μεταξύ τους αν κάποιο πρόβλημα υπάρχει ή δεν υπάρχει σε ένα ηλικιωμένο άτομο. Ακόμα και η απλή εξέταση των αντανακλαστικών μπορεί να βρεθεί φυσιολογική ή παθολογική, τόσο από γιατρό σε γιατρό στον ίδιο εξεταζόμενο, όσο και από τον ίδιο γιατρό στον ίδιο ασθενή όταν γίνει σε διαφορετικό χρόνο. Αυτό επίσης συμβαίνει πολύ περισσότερο όταν πολλοί γιατροί εξετάζουν πολλούς ασθενείς, στα πλαίσια της ιατρικής έρευνας, ώστε να καταλήξουν σε στατιστικά συμπεράσματα. Άλλωστε μη νευρολογικές παθήσεις μπορεί να επηρεάζουν τα ευρήματα. Ιγμορίτιδες επηρεάζουν την όσφρηση, γλαύκωμα και καταρράκτης επηρεάζουν την όραση, παθήσεις του θυρεοειδούς και φάρμακα επηρεάζουν την κινητικότητα, τη διάθεση και το λόγο. Στους ηλικιωμένους η παρουσία πολλών παθολογικών καταστάσεων είναι ο κανόνας και όχι η εξαίρεση.

Από την άλλη πλευρά, η έννοια «φυσιολογικό» αλλάζει με την πάροδο του χρόνου, αλλά και με το επίπεδο δημόσιας υγείας από χώρα σε χώρα. Πριν από εκατό χρόνια θεωρούσαν φυσιολογικό να ζει κάποιος λιγότερα χρόνια από ότι θεωρείται φυσιολογικό σήμερα. Παρατηρήσεις σε σημερινούς υπερήλικες, πριν από εκατό χρόνια είχαν σημασία αν γίνονταν σε «σούπερ υπερήλικες», ενώ οι τότε υπερήλικες σήμερα θεωρούνται ακόμη (σχετικά) νέοι. Το κάπνισμα και η διατροφή επίσης αλλάζουν με τα χρόνια.

Πως ορίζουμε λοιπόν το φυσιολογικό στους ηλικιωμένους; Ένας τρόπος είναι να μελετήσουμε εκείνους που έχουν την καλύτερη απόδοση (σωματική και διανοητική) ανάμεσα στους συνομηλίκους τους.  Κι εδώ υπάρχουν περιορισμοί. Ένα άτομο έχει τη μεγαλύτερη απόδοση στο τρέξιμο στην τρίτη και τέταρτη δεκαετία της ζωής του, μετά αυτή επιδεινώνεται αργά μέχρι τα 80 του και πολύ ταχύτερα στη συνέχεια. Οι εξετάσεις μνήμης που θεωρούνται φυσιολογικές στους άνω των 50 ετών, θεωρούνται παθολογικές στους εικοσάρηδες. Η στατιστική δεν είναι πάντα ασφαλής οδηγός για να θεωρήσουμε πως ότι συμβαίνει σε ένα μεγάλο αριθμό ανθρώπων της ίδιας ηλικίας, ισχύει υποχρεωτικά και σε κάθε ένα συγκεκριμένο άτομο της ίδιας ηλικίας. Κι ακόμα μέσα στο φάσμα του “φυσιολογικού” είναι πιθανό ο κάθε άνθρωπος να γερνά με διαφορετικό τρόπο, ανάλογα με το περιβάλλον που ζει, την εργασία του, την εκπαίδευσή του, διάφορους γενετικούς παράγοντες και παθήσεις που τυχόν συνυπάρχουν.

Είναι σημαντικό επίσης τα ευρήματα που βρίσκει ο γιατρός εξετάζοντας έναν ηλικιωμένο να συνεκτιμώνται με όλα τα παραπάνω και ακόμα να λαμβάνεται υπόψη αν ο εξεταζόμενος παραπονείται για συγκεκριμένα συμπτώματα, αν τα ευρήματα αυτά είναι μόνα τους ή συνδυάζονται με άλλα, αν υπάρχουν εργαστηριακές εξετάσεις φυσιολογικές ή παθολογικές. Ο γιατρός πρέπει να σκεφθεί τέλος ποιές είναι οι συνέπειες από τη διάγνωση που θα προκύψει από τα αποτελέσματα της φυσικής εξέτασης και από τις άλλες εξετάσεις.

Η γήρανση λοιπόν είναι περίπλοκη διαδικασία. Φαίνεται ότι πιο σημαντικό είναι η ιατρική στους ηλικιωμένους να γίνεται με εξατομικευμένο τρόπο, μελετώντας έναν άνθρωπο στη διάρκεια της ζωής του και όχι συγκρίνοντας άτομα της ίδιας ή ανάλογης ηλικίας μεταξύ τους. Κάθε νέο σύμπτωμα ή ενόχληση του ηλικιωμένου πρέπει να λαμβάνεται υπόψη και να μελετάται όπως πρέπει, ακόμα και αν αποδίδεται στο γήρας. Η επιστήμη συνεχώς ανακαλύπτει νέες εξετάσεις και βιολογικούς δείκτες που μπορούν να προβλέψουν την εξέλιξη πολλών καταστάσεων. Μαζί με αυτές ανακαλύπτονται καινούργιες θεραπείες και προλαμβάνονται σοβαρές παθήσεις ήδη σε πρώιμα στάδια, πριν προκαλέσουν δηλαδή σοβαρά συμπτώματα, και θεραπεύονται νοσήματα που έχουν εκδηλωθεί πλήρως ή μπορεί να προσφερθεί ανακούφιση σε κάποιο βαθμό από αυτά.

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα