Καθώς τα περιστατικά της νόσου Alzheimer παρουσιάζουν σταθερή αύξηση τα τελευταία χρόνια, η αναζήτηση νέων προσεγγίσεων για την πρόληψη ή θεραπεία της νόσου συνεχίζεται με εξίσου έντονο ρυθμό. Ορισμένες νέες θεραπείες που εγκρίθηκαν προσφάτως, απομάκρυναν το β αμυλοειδές από τον εγκέφαλο, ωστόσο τελικά δεν κατάφεραν να βελτιώσουν τις γνωστικές λειτουργίες των ασθενών.
Ως αποτέλεσμα, η έρευνα για την αντιμετώπιση των νευροεκφυλιστικών νόσων στρέφεται πλέον σε άλλες προσεγγίσεις, όπως για παράδειγμα στο εντερικό μικροβίωμα.
Μία από τις παραπάνω έρευνες που δημοσιεύτηκε προσφάτως στο περιοδικό Science, διαπίστωσε ότι τα μικρόβια που βρίσκονται στο έντερο του ανθρώπου μπορεί να επηρεάσουν την ανοσιακή απόκριση στον εγκέφαλο πειραματοζώων. Συγκεκριμένα, τροποποιώντας τον πληθυσμό των μικροβίων του εντέρου, οι επιστήμονες της έρευνας κατάφεραν να περιορίσουν το νευροεκφυλισμό που προκαλεί η νόσος Alzheimer.
Η Σύνδεση Ανάμεσα στα Βακτήρια του Εντέρου και τη Νόσο Alzheimer
Σήμερα είναι γνωστό ότι το εντερικό μικροβίωμα μπορεί να επηρεάσει τη γενικότερη υγεία του ανθρώπου, ωστόσο μόλις τα τελευταία 15 χρόνια έχουμε αρχίσει να καταλαβαίνουμε το ρόλο του στον άξονα εντέρου-εγκεφάλου.
Το εντερικό μικροβίωμα ενός ανθρώπου μεταβάλλεται κατά τη διάρκεια της ζωής του και επηρεάζεται από διάφορους περιβαλλοντικούς παράγοντες, αλλά και παράγοντες του τρόπου ζωής, όπως η διατροφή. Έρευνες έχουν δείξει επίσης ότι το εντερικό μικροβίωμα των ασθενών με νόσο Alzheimer έχει πολύ περιορισμένη ποικιλομορφία σε σχέση με αυτό υγιών ατόμων ίδιας ηλικίας, γεγονός που δείχνει ότι πιθανώς υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στους παραπάνω δύο παράγοντες.
Άλλες έρευνες έχουν δείξει επίσης ότι το εντερικό μικροβίωμα μπορεί να επηρεάσει τον κίνδυνο για διάφορες νευροεκφυλιστικές νόσους, όπως για παράδειγμα η νόσος Alzheimer. Οι διαταραχές των εντερικών μικροβίων μπορεί να επηρεάσουν τα επίπεδα του β αμυλοειδούς, να αυξήσουν τη διαπερατότητα του εντέρου και του αιματοεγκεφαλικού φραγμού ή να επηρεάσουν τη φλεγμονώδη απόκριση.
Βακτήρια που Συνδέονται με Νευροεκφυλισμό
Τα ποντίκια της παρούσας μελέτης είχαν τροποποιηθεί γενετικά έτσι ώστε να παρουσιάσουν βλάβες που ομοιάζουν τη νόσο Alzheimer. Όλα τα ποντίκια είχαν ένα αλληλόμορφο του γονιδίου APOE το οποίο αποτελεί παράγοντα κινδύνου για τη νόσο, ενώ είχαν και μία μεταλλαγμένη μορφή της πρωτεΐνης ταυ που ανιχνεύεται στον εγκέφαλο του ανθρώπου. Η πρωτεΐνη αυτή έχει συνδεθεί στο παρελθόν με την εμφάνιση συμπτωμάτων νόσου Alzheimer.
Τα ποντίκια χωρίστηκαν σε 2 ομάδες, εκ των οποίων η πρώτη δεν είχε εκτεθεί σε μικρόβια, ενώ η δεύτερη έλαβε αντιβιοτικά σε νεαρή ηλικία προκειμένου να διαταραχθεί το εντερικό της μικροβίωμα.
Όλα τα ποντίκια έλαβαν την τυπική δίαιτα και μετά από 40 εβδομάδες οι επιστήμονες έκαναν ευθανασία στα ποντίκια και εξέτασαν τους εγκεφάλους των τελευταίων.
Οι εγκέφαλοι των ποντικών που δεν είχαν εκτεθεί σε μικρόβια είχαν πολύ λιγότερες νευροεκφυλιστικές βλάβες σε σχέση με τα ποντίκια που είχαν λάβει αντιβιοτικά, όπως παρατήρησε η επιστημονική ομάδα.
Διαφορές στα Δύο Φύλα
Στην ομάδα των ποντικών που έλαβαν αντιβιοτικά, παρατηρήθηκαν και διαφορές ανάμεσα στα δύο φύλα. Συγκεκριμένα, τα αρσενικά ποντίκια είχαν λιγότερες βλάβες σε σχέση με τα θηλυκά ποντίκια, ενώ η διαφορά αυτή ήταν περισσότερο εμφανής στα αρσενικά ποντίκια με το γονίδιο APOE3.
«Γνωρίζουμε ήδη ότι τα ανοσιακά κύτταρα σε άνδρες και γυναίκες ανταποκρίνονται διαφορετικά στα εξωτερικά ερεθίσματα. Επομένως, δεν μας προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι παρατηρήσαμε διαφορές και στην παρούσα μελέτη», ανέφεραν οι συγγραφείς.
3 Λιπαρά Οξέα Παίζουν Σημαντικό Ρόλο
Οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι 3 λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου που παράγονται από ορισμένα βακτήρια του εντέρου είναι αυτά που συνδέονται ισχυρότερα με το νευροεκφυλισμό.
Τα ποντίκια χωρίς μικροβίωμα δεν είχαν ανιχνεύσιμα επίπεδα των παραπάνω λιπαρών οξέων, ενώ αντίθετα τα τελευταία υπήρχαν σε πολύ χαμηλά επίπεδα στα ποντίκια που είχαν πάρει αντιβιοτικά.
Όπως υποστήριξε η ομάδα της μελέτης, τα παραπάνω λιπαρά οξέα πιθανώς ενεργοποιούν συγκεκριμένα ανοσιακά κύτταρα που προκαλούν βλάβες στους εγκεφαλικούς ιστούς.
Προκειμένου να εξετάσουν τη θεωρία τους, οι επιστήμονες χορήγησαν τα παραπάνω λιπαρά οξέα σε ποντίκια μέσης ηλικίας χωρίς μικροβίωμα. Η χορήγηση των παραπάνω οξέων αύξησε τη δραστηριότητας των ανοσιακών κυττάρων του εγκεφάλου και ακολούθως τα ποντίκια παρουσίασαν βλάβες που συνδέονται με την πρωτεΐνη ταυ.
Νέες Θεραπείες για τη Νόσο Alzheimer;
Οι παρατηρήσεις της παρούσας μελέτης δείχνουν ότι το εντερικό μικροβίωμα μπορεί να επηρεάσει το νευροεκφυλισμό της πρωτεΐνης ταυ στον εγκέφαλο του ανθρώπου. Μάλιστα, τροποποιώντας το εντερικό μικροβίωμα με αντιβιοτικά, προβιοτικά, ειδικές δίαιτες ή άλλες προσεγγίσεις, θα μπορούμε ίσως να περιορίσουμε τις βλάβες των νευροεκφυλιστικών παθήσεων στο μέλλον.
«Η έρευνά μας βοηθά να στοιχειοθετήσουμε σχέση αιτίας-αποτελέσματος ανάμεσα στο εντερικό μικροβίωμα και τις νευροεκφυλιστικές νόσους. Ωστόσο, τα αποτελέσματα της μελέτης μας θα πρέπει να ερμηνευθούν με προσοχή, καθώς τα μοντέλα πειραματοζώων δεν αντικατοπτρίζουν πάντοτε το μηχανισμό διαφόρων νόσων στον άνθρωπο», καταλήγουν οι συγγραφείς.
Φωτογραφία: Edward Jenner