Άξονας Εντέρου Εγκεφάλου: Όσα Πρέπει να Γνωρίζετε

Όλο και περισσότερες μελέτες τα τελευταία χρόνια επιβεβαιώνουν τη σύνδεση ανάμεσα στον εγκέφαλο και το έντερο του ανθρώπου. Μάλιστα, το σύστημα της επικοινωνίας ανάμεσα στα δύο αυτά όργανα περιγράφεται πλέον με τον όρο άξονας εντέρου εγκεφάλου. Στο παρόν άρθρο θα εξετάσουμε όλα τα δεδομένα για τους μηχανισμούς της σύνδεσης ανάμεσα στα δύο παραπάνω όργανα.

Πώς Συνδέεται το Έντερο με τον Εγκέφαλο;

Όπως προαναφέρθηκε, ο όρος άξονας εντέρου εγκεφάλου περιγράφει το δίκτυο επικοινωνίας ανάμεσα στο έντερο και τον εγκέφαλο. Τα δύο αυτά όργανα συνδέονται τόσο φυσικά όσο και βιοχημικά με διάφορους μηχανισμούς.

Το Πνευμονογαστρικό Νεύρο και το Νευρικό Σύστημα

Οι νευρώνες είναι κύτταρα που βρίσκονται στον εγκέφαλο και το κεντρικό νευρικό σύστημα του ανθρώπου και ρυθμίζουν τη συμπεριφορά του οργανισμού. Ο κάθε άνθρωπος έχει περίπου 100 δισεκατομμύρια νευρώνες στον εγκέφαλό του.

Το έντερο έχει επίσης περίπου 500 εκατομμύρια νευρώνες οι οποίοι συνδέονται με τον εγκέφαλο μέσω του νευρικού συστήματος.

Το πνευμονογαστρικό νεύρο είναι ένα από τα μεγαλύτερα νεύρα που συνδέοουν τον εγκέφαλο με το έντερο και μπορεί να στείλει σήματα και προς τις δύο κατευθύνσεις.

Για παράδειγμα, μελέτες σε πειραματόζωα έχουν δείξει ότι το άγχος αναστέλλει τα σήματα που στέλνονται μέσω του πνευμονογαστρικού νεύρου, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει γαστρεντερικά προβλήματα.

Μία έρευνα με ανθρώπους εθελοντές διαπίστωσε επίσης ότι οι ασθενείς με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου ή νόσο του Crohn μπορεί να έχουν μειωμένη λειτουργικότητα στο πνευμονογαστρικό νεύρο.

Αντίστοιχα, μία μελέτη σε ποντίκια διαπίστωσε ότι η χορήγηση ενός προβιοτικού στα πειραματόζωα μπορεί να περιορίσει τα επίπεδα μίας ορμόνης που σχετίζεται με το στρες, ωστόσο αν αφαιρεθεί το πνευμονογαστρικό νεύρο, το προβιοτικό δεν είναι πλέον αποτελεσματικό.

Το γεγονός αυτό πρακτικά δείχνει ότι το πνευμονογαστρικό νεύρο παίζει σημαντικό ρόλο στον άξονα εντέρου εγκεφάλου.

Νευροδιαβιβαστές

Το έντερο και ο εγκέφαλος συνδέονται επίσης μέσω χημικών ουσιών που λέγονται νευροδιαβιβαστές. Οι νευροδιαβιβαστές παράγονται στον εγκέφαλο και παίζουν σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση των συναισθημάτων.

Για παράδειγμα, η σεροτονίνη συνδέεται με το αίσθημα χαράς και βοηθά επίσης στη ρύθμιση του κιρκαδικού ρυθμού.

Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι ένα μεγάλο ποσοστό των νευροδιαβιβαστών που παράγονται στο έντερο και συγκεκριμένα από το εντερικό μικροβίωμα. Σήμερα έχει αποδειχθεί ότι ένα μεγάλο ποσοστό της συνολικής σεροτονίνης του οργανισμού παράγεται στο έντερο.

Τα μικρόβια του εντέρου παράγουν επίσης ένα νευροδιαβιβαστή που λέγεται γ-αμινοβουτυρικό οξύ (GABA), ο οποίος βοηθά στη ρύθμιση του φόβου και του άγχους.

Μελέτες σε ποντίκια έχουν δείξει επίσης ότι συγκεκριμένα προβιοτικά μπορεί να αυξήσουν την παραγωγή του GABA και να μειώσουν τα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης.

Τα Μικρόβια του Εντέρου Παράγουν και Άλλες Χημικές Ουσίες που Επηρεάζουν τον Εγκέφαλο

Τα τρισεκατομμύρια μικρόβια που ζουν στο έντερο παράγουν επίσης και άλλα χημικά που επηρεάζουν τη λειτουργία του εγκέφαλο.

Μία κατηγορία ουσιών με αυτή τη δράση είναι τα λιπαρά οξέα βραχείας αλύσου, όπως για παράδειγμα το βουτυρικό οξύ. Τα παραπάνω παράγονται μέσω της πέψης των φυτικών ινών και επηρεάζουν αρκετές λειτουργίες που ρυθμίζονται από τον εγκέφαλο, όπως για παράδειγμα την όρεξη.

Τα μικρόβια του εντέρου μεταβολίζουν επίσης χολικά οξέα ή αμινοξέα με σκοπό να δημιουργήσουν χημικές ουσίες που επηρεάζουν τον εγκέφαλο.

Τα χολικά οξέα παράγονται στο ήπαρ και εμπλέκονται στην απορρόφηση των λιπών της διατροφής, ωστόσο μπορεί να επηρεάσουν και τον εγκέφαλο.

Δύο έρευνες σε πειραματόζωα έδειξαν ότι το άγχος μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή των χολικών οξέων καθώς και το μεταβολισμό τους από τα βακτήρια του εντέρου.

Εντερικό Μικροβίωμα και Φλεγμονή

Ο άξονας εντέρου εγκεφάλου συνδέεται επίσης και μέσω του ανοσοποιητικού συστήματος.

Το έντερο και τα μικρόβια που βρίσκονται εκεί παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος και τη φλεγμονή, καθώς ελέγχουν τις ουσίες που απορροφώνται από το έντερο.

Αν το ανοσοποιητικό σύστημα παραμείνει ενεργοποιημένο για μεγάλη διάρκεια μπορεί να εμφανιστεί φλεγμονή, η οποία συνδέεται με διάφορες διαταραχές του εγκεφάλου, όπως η κατάθλιψη και η νόσος Alzheimer.

Οι λιποπολυσακχαρίτες (LPS) είναι φλεγμονώδεις τοξίνες που παράγονται από ορισμένα βακτήρια και μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή αν καταφέρουν να εισέλθουν στο αίμα μέσω του εντερικού τοιχώματος.

Η φλεγμονή και τα υψηλά επίπεδα των LPS στο αίμα έχουν συνδεθεί με διάφορες διαταραχές του εγκέφαλου, όπως η κατάθλιψη, η άνοια και η σχιζοφρένεια.

Προβιοτικά, Πρεβιοτικά και Άξονας Εντέρου Εγκεφάλου

Όπως προαναφέρθηκε, τα βακτήρια του εντέρου επηρεάζουν την υγεία του εγκεφάλου, επομένως τροποποιώντας το εντερικό μικροβίωμα είναι πιθανώς δυνατό να βελτιώσουμε την εγκεφαλική μας υγεία.

Τα προβιοτικά είναι ζωντανά βακτήρια που προσφέρουν μία σειρά οφέλη στο εντερικό μικροβίωμα. Ωστόσο, υπάρχουν διάφορες κατηγορίες προβιοτικών.

Τα προβιοτικά που επηρεάζουν τη λειτουργία του εγκεφάλου λέγονται ψυχοβιοτικά. Σήμερα υπάρχουν επίσης αρκετές μελέτες που δείχνουν ότι ορισμένα προβιοτικά έχουν χρησιμότητα στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων του άγχους και της κατάθλιψης.

Μία μικρή μελέτη που εξέτασε ασθενείς με σύνδρομο ευερεθίστου εντέρου και ήπια-μέτρια συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης διαπίστωσε ότι η χορήγηση ενός προβιοτικού (Bifidobacterium longum NCC3001) για 6 εβδομάδες μπορεί να περιορίσει σημαντικά τα συμπτώματα της νόσου.

Τα πρεβιοτικά, τα οποία αποτελούν τυπικά φυτικές ίνες που παράγονται από τα βακτήρια του εντέρου, μπορεί επίσης να επηρεάσουν την υγεία του εγκεφάλου.

Μία έρευνα διαπίστωσε ότι η χορήγηση ενός πρεβιοτικού για 3 εβδομάδες μπορεί να περιορίσει σημαντικά τα επίπεδα της κορτιζόλης (μίας ορμόνης που συνδέεται με το άγχος) στο αίμα.

Ποια Τρόφιμα Βοηθούν τον Άξονα Εντέρου Εγκεφάλου;

Ορισμένες ομάδες τροφίμων γνωρίζουμε σήμερα ότι μπορεί να προσφέρουν οφέλη στον άξονα εντέρου εγκεφάλου. Οι σημαντικότερες από αυτές είναι:

  • Ωμέγα-3 Λιπαρά Οξέα. Οι ουσίες αυτές βρίσκονται κυρίως στα λιπαρά ψάρια. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα αυξάνουν τα επίπεδα των ωφελίμων βακτηρίων στο έντερο και μειώνουν τον κίνδυνο διαταραχών του εγκεφάλου.
  • Προϊόντα Ζύμωσης. Το γιαούρτι, το κεφίρ και το τυρί περιέχουν ωφέλιμα μικρόβια, όπως για παράδειγμα τα βακτήρια του γαλακτικού οξέος. Τα τρόφιμα αυτά γνωρίζουμε ότι μπορεί να επηρεάσουν την υγεία του εγκέφαλου.
  • Τρόφιμα Πλούσια σε Φυτικές Ίνες. Τα τρόφιμα ολικής αλέσεως, οι ξηροί καρποί, οι σπόροι, τα φρούτα και τα λαχανικά περιέχουν πρεβιοτικές ίνες που ενισχύουν τους πληθυσμούς των ωφελίμων βακτηρίων στο έντερο. Τα πρεβιοτικά μπορεί επίσης να περιορίσουν τα επίπεδα του άγχους.
  • Τρόφιμα Πλούσια σε Πολυφαινόλες. Το κακάο, το πράσινο τσάι, το ελαιόλαδο και ο καφές περιέχουν πολυφαινόλες, δηλαδή χημικές ουσίες που πέπτονται από τα βακτήρια του εντέρου. Οι πολυφαινόλες αυξάνουν τα ωφέλιμα βακτήρια στο έντερο και μπορεί να βελτιώσουν τις γνωστικές λειτουργίες.
  • Τρόφιμα Πλούσια σε Τρυπτοφάνη. Η τρυπτοφάνη είναι ένα αμινοξύ που μετατρέπεται σε σεροτονίνη. Τρόφιμα με υψηλή περιεκτικότητα σε τρυπτοφάνη είναι η γαλοπούλα, τα αυγά και το τυρί.

Φωτογραφία: Karolina Grabowska

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα