Η πρόβλεψη των ιών της γρίπης που θα κυκλοφορήσουν το χειμώνα αποτελεί πρόκληση για τους ειδικούς. Για φέτος, μάλιστα, τα 2 από τα 4 στελέχη που έχουν επιλεγεί για το εμβόλιο πιθανώς δεν θα προσφέρουν τη μέγιστη δυνατή προστασία.
Οι ειδικοί για τη γρίπη συγκεντρώνονται δύο φορές το χρόνο στα γραφεία του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας για να εξετάσουν τα επιδημιολογικά δεδομένα προσπαθώντας να προβλέψουν ποια στελέχη της γρίπης θα κυριαρχήσουν τον επόμενο χειμώνα. Η επιλογή των στελεχών για το Βόρειο Ημισφαίριο γίνεται στα τέλη του Φεβρουαρίου, ενώ για το Νότιο Ημισφαίριο στα τέλη του Σεπτεμβρίου.
Οι επιλογές που έκαναν οι επιστήμονες την προηγούμενη εβδομάδα για το εμβόλιο του Νοτίου Ημισφαιρίου δείχνουν ότι οι 2 από τους 4 ιούς που έχουν περιληφθεί στο εμβόλιο για το Βόρειο Ημισφαίριο ίσως δεν είναι ιδανικοί. Ο λόγος για τον ιό της γρίπης Α/Η3Ν2 και τον ιό της γρίπης Β/Victoria.
Η επιτροπή αποφάσισε ότι οι δύο παραπάνω ιοί πρέπει να ενημερωθούν, καθώς τα δύο στελέχη που χρησιμοποιούνται στο εμβόλιο του Βορείου Ημισφαιρίου δεν περιλαμβάνουν τα στελέχη που κυκλοφορούν περισσότερο σήμερα. Όπως δήλωσε η Δρ Ντανούτα Σκοουρόνσκι, μία ειδική επιδημιολόγος για τη γρίπη, υπάρχει «ασυμφωνία» ανάμεσα στα στελέχη του εμβολίου με τα 2 στελέχη που κυκλοφορούν για τους ιούς αυτούς.
«Πιστεύω ότι η επιλογή των στελεχών του ιού από την επιτροπή του WHO είναι προφανώς σημαντική για το Νότιο Ημισφαίριο, ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι βασίζεται σε επιδημιολογικά δεδομένα παγκοσμίου κλίμακας», είπε η Σκοουρόνσκι που εργάζεται στο British Columbia Center for Disease Control στο Βανκούβερ του Καναδά.
Το εμβόλιο της γρίπης είναι ουσιαστικά ένα τετραπλό ή τριπλό εμβόλιο που προστατέυει από τους δύο ιούς της γρίπης Α (τον Η3Ν2 και τον Η1Ν1) και έναν ή και τους δύο ιούς της γρίπης Β (B/Victoria και B/Yamagata). Τα περισσότερα εμβόλια της γρίπης παράγονται από αδρανοποιημένους ιούς και το εμβόλιο που χορηγείται συχνότερα είναι το τετραδύναμο.
Στην τελευταία συνάντηση της επιτροπής τον περασμένο Φεβρουάριο υπήρχε μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με το στέλεχος του Η3Ν2 που έπρεπε να επιλεγεί, καθώς υπήρχαν σημαντικές διαφορές ανάμεσα στα στελέχη του Η3Ν2 που κυκλοφόρησαν στις ΗΠΑ και αυτά που κυκλοφόρησαν στον Καναδά και την Ευρώπη. Υπήρχε, μάλιστα, καθηστέρηση στην επιλογή των στελεχών κατά σχεδόν ένα μήνα, καθώς οι επιστήμονες ήθελαν να έχουν καλύτερη εικόνα των δεδομένων.
Το στέλεχος που τελικά επιλέχθηκε ήταν αυτό που κυκλοφόρησε περισσότερο στο τέλος της εποχής της γρίπης πέρσι στις ΗΠΑ. Στον Καναδά και την Ευρώπη παρουσιάστηκε επίσης μία αύξηση στα περιστατικά του Η3Ν2 προς το τέλος της εποχής της γρίπης, ωστόσο είχε προκληθεί από διαφορετικό στέλεχος του ιού.
«Ο ιός Η3Ν2 που κυκλοφόρησε κατά την περίοδο της συνάντησης των ειδικών το Φεβρουάριο παρουσίαζε ακόμα μεταλλάξεις εκείνη την εποχή», είπε η Σκοουρόνσκι. «Υπήρχαν αρκετά διαφορετικά στελέχη του Η3 εκείνη την εποχή και οι ειδικοί δεν μπορούσαν να προβλέψουν ποιο από αυτά θα επικρατήσει».
Το στέλεχος που τελικά επιλέχθηκε για το εμβόλιο δεν ήταν αυτό του Η3Ν2 που κυκλοφόρησε περισσότερο στο Νότιο Ημισφαίριο το χειμώνα του 2019.
Ο Σκοτ Χένσλεϊ, αναπληρωτής καθηγητής μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πεννσυλβάνια, δήλωσε ότι το στέλεχος του Η3Ν2 που ευθύνεται για τα περισσότερα περιστατικά γρίπης στο Νότιο Ημισφαίριο είναι αυτό που θα προκαλέσει πιθανώς τα περισσότερα περιστατικά και στον προσεχή χειμώνα του Βορείου Ημισφαιρίου.
Το στέλεχος αυτό, ωστόσο, είναι δύσκολο να πολλαπλασιαστεί στα αυγά, τον τρόπο δηλαδή που παρασκευάζονται τα περισσότερα εμβόλια. Όπως υποστήριξε ο Χένσλεϊ, το γεγονός αυτό μπορεί να επηρέασε την επιλογή του στελέχους για το εμβόλιο.
Τα τελευταία χρόνια, το κομμάτι του εμβολίου για τον Η3Ν2 είναι αυτό που έχει τη μικρότερη αποτελεσματικότητα. Αν οι ιοί Η3Ν2 κυριαρχήσουν στην φετινή εποχή της γρίπης, τότε πιθανώς θα υπάρχει μεγάλη αύξηση στα ποσοστά της γρίπης, καθώς το στέλεχος που περιέχει το παρόν εμβόλιο δεν είναι ιδανικό. Ωστόσο, αν κυριαρχήσουν άλλα στελέχη, τότε η επιλογή του στελέχους για τον Η3Ν2 δεν θα έχει μεγάλη επίπτωση, γεγονός που καθιστά δύσκολο να προβλέψουμε αν θα δημιουργήσει προβλήματα.
Όπως τόνισε ο Χένσλεϊ «είναι δύσκολο να προβλέψουμε ποια στελέχη θα κυκλοφορήσουν κάθε χρόνο, καθώς οι ιοί της γρίπης συνεχώς ανατρέπουν τους κανόνες που προσπαθούμε να θέσουμε». Συμπλήρωσε, ωστόσο, ότι «το εμβόλιο της γρίπης συχνά προστατεύει από τη λοίμωξη με τον ιό ακόμα κι αν υπάρχει ασυμφωνία στο στέλεχος που έχει επιλεγεί».
Η επιλογή ενός νέου στελέχους για τον ιό της γρίπης Β/Victoria virus προβλημάτισε επίσης την Σκοουρόνσκι. Οι ιοί της γρίπης Β κυκλοφόρησαν ελάχιστα τον περσινό χειμώνα και έχουν περάσει αρκετά χρόνια από την τελευταία φορά που προκάλεσαν επιδημίες. Ως αποτέλεσμα, είναι πιθανό να μην υπάρχουν υψηλά ποσοστά ανοσίας στον πληθυσμό για τους ιούς αυτούς.
Ο ιός της γρίπης Β/Victoria είναι ιδιαίτερα επικίνδυνος για τα παιδιά, συμπλήρωσε η ίδια.
Καθώς υπάρχει πιθανότητα το εμβόλιο της γρίπης να μην προσφέρει ανοσία για κάποια από τα στελέχη που θα κυκλοφορήσουν φέτος, η Σκοουρόνσκι είπε ότι είναι σημαντικό για τους γιατρούς να γνωρίζουν ότι ακόμα και ασθενείς που έχουν εμβολιαστεί για τη γρίπη μπορεί να νοσήσουν. Για τους ασθενείς που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο σοβαρής νόσησης, είναι σημαντικό να χορηγείται θεραπεία άμεσα με αντιιικά φάρμακα.
Τόνισε επίσης ότι οι ηλικιωμένοι ή αυτοί που πάσχουν από χρόνια νοσήματα και κατά συνέπεια κινδυνεύουν περισσότερο από τον ιό, πρέπει να αποφύγουν πάση θυσία τους ασθενείς.
Τα καλά νέα είναι ότι οι ειδικοί που συναντήθηκαν την προηγούμενη εβδομάδα στα γραφεία του WHO αποφάσισαν να διατηρήσουν τα στελέχη του H1N1 και του ιού Β/Yamagata για το Νότιο Ημισφαίριο, γεγονός που δείχνει ότι η επιλογή των στελεχών αυτών για το εμβόλιο στο Βόρειο Ημισφαίριο ήταν σωστή.
Βιβλιογραφία: Scientific American