Ο όρος υποχονδρίαση χρησιμοποιείται για να περιγράψει την παθολογική ανησυχία για την υγεία μας. Συχνά, ο ασθενής που πάσχει από υποχονδρίαση δεν έχει κανένα σύμπτωμα ή πιστεύει ότι φυσιολογικές λειτουργίες του σώματος αποτελούν ενδείξεις μίας σοβαρής νόσου, παρά το γεγονός ότι ο γιατρός του τον έχει διαβεβαιώσει ότι αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.
Οι ασθενείς μπορεί επίσης να παρουσιάσουν συμπτώματα έντονου άγχους εξ’ αιτίας της παθολογικής ανησυχίας τους για την υγεία, τα οποία τελικά επηρεάζουν την ποιότητα ζωής τους.
Η υποχονδρίαση είναι μία χρόνια νόσης η οποία παρουσιάζει εξάρσεις και υφέσεις. Συνήθως επιδεινώνονται σε περιόδους όπου ο ασθενής αντιμετωπίζει έντονο στρες. Ωστόσο, η ψυχοθεραπεία ή η χρήση φαρμάκων μπορεί να βοηθήσουν αρκετούς ασθενείς.
Διαχωρισμός της Υποχονδρίασης από Σχετικές Νόσους
Το DMS-5, δηλαδή το εργαλείο ταξινόμησης και διάγνωσης της Αμερικανικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, δεν περιλαμβάνει πλέον την υποχονδρίαση στις διαγνώσεις. Η υποχονδρίαση ονομάζεται πλέον διαταραχή άγχους ασθενείας. Το κύριο σύμπτωμά της είναι η αντίληψη του ασθενούς ότι διάφορες φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού αποτελούν συμπτώματα μίας σοβαρής νόσου.
Μία άλλη διάγνωση που σχετίζεται με την υποχονδρίαση είναι η διαταραχή σωματικών συμπτωμάτων. Η τελευταία χαρακτηρίζεται από την αντίληψη ότι διάφορα σοβαρά συμπτώματα, όπως ο ίλιγγος, είναι ιδιαίτερα σοβαρά σε βαθμό που να προκαλούν αναπηρία. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι σε αυτή τη διαταραχή ο ασθενής δεν πιστεύει ότι τα συμπτώματά του αποδίδονται σε κάποια σοβαρή νόσο.
Συμπτώματα της Υποχονδρίασης
Το κύριο σύμπτωμα της υποχονδρίασης, όπως προαναφέρθηκε, είναι η πεποίθηση του ασθενούς ότι πάσχει από κάποια σοβαρή νόσο με βάση διάφορα ήπια συμπτώματα (όπως το κοιλιακό άλγος ή ένα μικρό εξάνθημα). Άλλα σημεία και συμπτώματα της υποχονδρίασης περιλαμβάνουν:
- Παθολογική ενασχόληση με την κατάσταση της υγείας
- Ανησυχία για την υγεία, παρά τις διαβεβαιώσεις των γιατρών και τα φυσιολογικά αποτελέσματα των εξετάσεων
- Υπερβολική ανησυχία για μία συγκεκριμένη νόσο εξ’ αιτίας του οικογενειακού ιστορικού
- Ανησυχία για την υγεία η οποία παρεμποδίζει την καθημερινότητα του ασθενούς
- Συχνές επισκέψεις στο γιατρό
- Αποφυγή της επίσκεψης στον γιατρό εξ’ αιτίας του φόβου μίας σοβαρής διάγνωσης
- Συνεχείς αναζητήσεις στο Διαδίκτυο για τα αίτια διαφόρων συμπτωμάτων
Αίτια της Υποχονδρίασης
Τα ακριβή αίτια της υποχονδρίασης δεν είναι σαφή, ωστόσο διάφοροι παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Αυτοί είναι:
- Τα πιστεύω του ασθενούς. Αρκετοί άνθρωποι δεν διαχειρίζονται εύκολα την αβεβαιότητα για ένα ασυνήθιστο σύμπτωμα. Το γεγονός αυτό μπορεί να τους κάνει να πιστεύουν ότι διάφορα ήπια συμπτώματα είναι σοβαρά. Ως αποτέλεσμα οι ασθενείς ψάχνουν δεδομένα που επιβεβαιώνουν ότι πάσχουν από μία σοβαρή νόσο.
- Οικογενειακό περιβάλλον. Η υπερβολική ανησυχία για την υγεία του ασθενούς στο οικογενειακό του περιβάλλον μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο εμφάνισης υποχονδρίασης.
- Ατομικό ιστορικό. Ασθενείς που είχαν διαγνωστεί με κάποια σοβαρή νόσο στην παιδική ηλικία έχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν υποχονδρίαση.
Παράγοντες Κινδύνου
Η υποχονδρίαση εμφανίζεται συνήθως σε νεαρούς ενήλικες ή άτομα μέσης ηλικίας και συνήθως παρουσιάζει επιδείνωση με την ηλικία. Στην τρίτη ηλικία το συχνότερο σύμπτωμα είναι ο φόβος για την απώλεια μνήμης.
Παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση υποχονδρίασης είναι:
- Οι περίοδοι έντονου άγχους
- Το ιστορικό ενός δυνητικά σοβαρού συμπτώματος που τελικά αποδείχθηκε ακίνδυνο
- Το ιστορικό κακοποίησης στην παιδική ηλικία
- Το ιστορικό μίας σοβαρής νόσου στην παιδική ηλικία
- Διάφορα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας, όπως το άγχος
- Η εργασία στο Διαδίκτυο για μεγάλη διάρκεια
Θεραπεία
Ο στόχος της θεραπείας για την υποχονδρίαση είναι ο περιορισμός του άγχους σχετικά με την υγεία και η βελτίωση της λειτουργικότητας στην καθημερινή ζωή του ασθενούς. Αυτό επιτυγχάνεται συνήθως μέσω ψυχοθεραπείας ή χορήγησης φαρμάκων.
Ψυχοθεραπεία
Η ψυχοθεραπεία και ιδιαίτερα η γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία είναι ιδιαίτερα αποτελεσματική στην αντιμετώπιση της υποχονδρίασης. Η θεραπεία αυτή βοηθά τον ασθενή να διαχειριστεί το άγχος και να αντιμετωπίσει τους φόβους του σχετικά με το ενδεχόμενο μίας σοβαρής διάγνωσης.
Φάρμακα
Τα φάρμακα που χορηγούνται συνήθως στην αντιμετώπιση της νόσου είναι τα αντικαταθλιπτικά και συγκεκριμένα οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRI). Ωστόσο, ανάλογα με τον ασθενή μπορεί να χορηγηθούν και άλλα φάρμακα. Σε κάθε περίπτωση, ο γιατρός σας είναι αυτός που θα σας ενημερώσει σχετικά με την αγωγή που θα πρέπει να λάβετε.
Φωτογραφία: Anna Shvets