Τα περισσότερα φάρμακα περιέχουν αδρανή συστατικά που μπορεί να προκαλέσουν προβλήματα σε ασθενείς με αλλεργία ή δυσανεξία σε αυτά, σύμφωνα με τα αποτελέσματα μίας πρόσφατης έρευνας. Ιδιαίτερα οι ασθενείς που λαμβάνουν πολλά φάρμακα με τα εν λόγω συστατικά έχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν αντιδράσεις.
«Για τους περισσότερους ασθενείς, δεν έχει σημασία αν το φάρμακο περιέχει λίγη λακτόζη, λίγη φρουκτόζη ή άμυλο. Ωστόσο, σε ένα μικρό πληθυσμό ασθενών που έχουν ευαισθησία στις παραπάνω ουσίες, οι τελευταίες μπορεί να προκαλέσουν εμφάνιση συμπτωμάτων», είπε ο Ντάνιελ Ρέκερ, επικεφαλής της έρευνας από Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης (MIT).
Τα διάφορα φάρμακα περιέχουν συνήθως την ενεργή ουσία και αρκετά αδρανή συστατικά. Τα τελευταία «δεν έχουν άμεση βιολογική ή θεραπευτική δράση, αλλά προστίθενται στο φάρμακο για να επηρεάσουν τις φυσικές ιδιότητές του έτσι ώστε να διευκολυνθεί η απορρόφηση, να βελτιωθεί η σταθερότητα, η γεύση και η εμφάνισή του ή να γίνει πιο ανθεκτικό», εξηγούν οι ερευνητές.
Ωστόσο, τελευταία εμφανίζονται με συνεχώς αυξανόμενη συχνότητα διάφορα περιστατικά αλλεργικών αντιδράσεων σε συστατικά όπως η λακτόζη και οι χημικές βαφές, δήλωσε ο Ρέκερ και οι συνεργάτες του. Τα ευρήματά τους δημοσιεύτηκαν στο Science Translational Medicine.
Οι επιστήμονες τονίζουν επίσης ότι η δυσανεξία στα αδρανή συστατικά είναι ένα φαινόμενο που εμφανίζεται αρκετά συχνά. Τα άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, εκ των οποίων το 1/3 λαμβάνει περισσότερα από 5 χάπια την ημέρα, είναι ιδιαίτερα ευάλωτα.
Αν και οι περισσότερες αδρανείς ουσίες των φαρμάκων έχει αποδειχθεί ότι «είναι ασφαλείς για τον γενικό πληθυσμό, η τοξικότητά τους σε συγκεκριμένες ομάδες ασθενών δεν έχει μελετηθεί εκτενώς», είπαν οι ερευνητές.
Για να διερευνήσουν περισσότερο την παραπάνω υπόθεση οι ερευνητές έκαναν μία ανάλυση σε 18 ενεργές ουσίες που χορηγούνται συχνότερα (54 φάρμακα). Χρησιμοποίησαν τη βάση δεδομένων DailyMed και τις πληροφορίες για τα συστατικά των διαφόρων φαρμάκων για να μάθουν ποιες είναι οι αδρανείς ουσίες που περιέχει κάθε φάρμακο.
Από τα 38 συχνότερα αδρανή συστατικά κάθε φαρμάκου που προκαλούν αλλεργικές αντιδράσεις, η λακτόζη βρέθηκε ότι περιέχεται στο 44.82% των χαπιών. Το 36.54% των φαρμάκων που εξετάστηκαν περιέχει άμυλο, το 36.03% περιέχει πολυαιθυλενογλυκόλη, το 35.8% περιέχει ποβιδόνη και το 21.38% καρβοξυμεθυλοκυτταρίνη. Άλλα συστατικά των από του στόματος φαρμάκων είναι το αραχιδέλαιο, το άμυλο, διάφορες χρωστικές και ορισμένα γλυκαντικά.
Για τα περισσότερα φάρμακα, τα αδρανή συστατικά αποτελούν περίπου το 50% του χαπιού ενώ σε ορισμένα χάπια, το ποσοστό αυτό μπορεί να φτάνει ακόμα και το 99%.
Τα περισσότερα (92.8%) χάπια στη βάση δεδομένων που εξετάστηκε περιέχουν ένα ή περισσότερα δυνητικά αλλεργιογόνα και σχεδόν όλα περιέχουν ουσίες στις οποίες ορισμένοι ασθενείς παρουσιάζουν δυσανεξία, όπως η γλουτένη ή ορισμένα σάκχαρα.
«Για παράδειγμα, τα συμπτώματα του συνδρόμου ευερέθιστου εντέρου μπορούν να περιοριστούν με μία διατροφή χαμηλή σε ζυμώσιμους ολιγοσακχαρίτες, δισακχαρίτες, μονοσακχαρίτες και FODMAPs. Το 55% του συνόλου των χαπιών περιέχουν τουλάχιστον ένα σάκχαρο FODMAP, ενώ το 5% περιέχει περισσότερα από 1», είπαν οι ερευνητές.
Αρκετά φάρμακα διατίθενται σε διάφορες μορφές και επομένως η λίστα των αδρανών συστατικών είναι δύσκολο να αποσαφηνιστεί. Για παράδειγμα, η γλουτένη μπορεί να μην αναφέρεται στα συστατικά του φαρμάκου ως γλουτένη ή στα συστατικά μπορεί να μην αναφέρεται επακριβώς η ποσότητά της στο φάρμακο. Άλλα συστατικά ή κατηγορίες συστατικών που μπορεί να προέρχονται από το σιτάρι περιλαμβάνουν το αλεύρι σίτου, το άμυλο σίτου, τα παράγωγα του αμύλου ή συστατικά της ζύμωσης, σύμφωνα με το FDA των ΗΠΑ.
Οι ερευνητές ανέφεραν ότι σε μία μελέτη που εξετάστηκε, το 18% των παρασκευαστών αναφέρουν ότι τα προϊόντα τους περιέχουν γλουτένη. Ωστόσο, από το 69% που ανέφεραν ότι είχαν προϊόντα χωρίς γλουτένη, μόλις το 17% των παρασκευαστων είχε ελέγξει τον ισχυρισμό αυτό με έρευνες.
Συχνά, μπορεί να είναι δύσκολο να βρούμε ένα φάρμακο που δεν περιέχει μία συγκεκριμένη ουσία. «Εξετάζοντας το σύνολο των φαρμάκων, μόλις το 28% των ενεργών ουσιών διατίθενται σε μορφή που δεν περιέχει τα παραπάνω αλλεργιογόνα και μόλις το 12% δεν περιέχει κανένα από τα συστατικά που μπορεί να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις», εξηγούν οι ερευνητές.
«Σε αρκετές περιπτώσεις, η ενεργή ουσία ενός φαρμάκου, πάντοτε συνοδεύεται από μία συγκεκριμένη αδρανή ουσία σε όλες τις μορφές του φαρμάκου. Για παράδειγμα, όλα τα χάπια ασβεστικής ροσουβαστατίνης και δικλοφαινάκης, περιέχουν λακτόζη ως ένα από τα αδρανή συστατικά τους. Η τελευταία μπορεί να προκαλέσει αλλεργικές αντδράσεις σε ορισμένα άτομα», πρόσθεσαν.
Τα αδρανή στοιχεία αποτελούν περισσότερο από το 50% της μάζας ενός φαρμάκου και σε ορισμένες περιπτώσεις περισσότερο. Ορισμένοι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν σοβαρή αλλεργική αντίδραση ή αναφυλαξία, ενώ άλλοι μπορεί να παρουσιάσουν λιγότερο σοβαρές ανπιθύμητες ενέργειες που ωστόσο είναι ενοχλητικές, όπως κοιλιακό άλγος ή μετεωρισμό. Οι επιδράσεις αυτές μπορεί να είναι εντονότερες για ασθενείς που παίρνουν πολλά φάρμακα με συστατικά στα οποία έχουν ευαισθησία.
Οι ερευνητές θα κάνουν στη συνέχεια μία νέα έρευνα με γιατρούς για να εξετάσουν πόσο έντονο είναι το παραπάνω πρόβλημα. Θέλουν επίσης να εξετάσουν σε ποιο βαθμό τα προαναφερθέντα αδρανή συστατικά μπορούν να προκαλέσουν συμπτώματα σε ασθενείς με δυσανεξία.
«Αναγνωρίζουμε πλέον ότι το αδρανές κομμάτι ενός φαρμάκου, το οποίο αποτελεί σχεδόν τα 2/3 της μάζας του, μπορεί να είναι πιο ενεργό απ’όσο πιστεύαμε μέχρι σήμερα. Το γεγονός αυτό θα επηρεάσει αρκετά τα ιατρικά πρωτόκολλα και την ανάπτυξη νέων από του στόματος φαρμάκων», καταλήγουν οι ερευνητές.
Βιβλιογραφία: Medscape