Η περικαρδίτιδα είναι η φλεγμονή του περικάρδιου, δηλαδή του λεπτού ασκού δύο μεμβρανών που περιβάλλει την καρδιά. Το περικάρδιο είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την καρδιακή λειτουργία καθώς διατηρεί την καρδιά στο εσωτερικό του θωρακικού τοιχώματος.
Οι δύο μεμβράνες του περικαρδίου περιέχουν ανάμεσά τους μία μικρή ποσότητα υγρού που προλαμβάνει την τριβή κατά τους καρδιακούς χτύπους. Όταν οι μεμβράνες παρουσιάσουν φλεγμονή, τότε μπορεί να εμφανιστούν διάφορα συμπτώματα μεταξύ των οποίων και στηθάγχη.
Οι μηχανισμοί που οδηγούν σε εμφάνιση περικαρδίτιδας δεν έχουν αποσαφηνιστεί πλήρως σήμερα, ωστόσο περίπου το 80-90% των περιστατικών συνδέεται με κάποια ιογενή λοίμωξη. Τα συμπτώματα της νόσου διαρκούν συνήθως λιγότερο από 3 εβδομάδες.
Συνήθως η περικαρδίτιδα υποχωρεί χωρίς τη χορήγηση θεραπείας, ωστόσο ορισμένα φάρμακα μπορεί να μειώσουν τη διάρκεια των συμπτωμάτων και να αποτρέψουν την επανεμφάνισή τους στο μέλλον.
Ποια Συμπτώματα Προκαλεί η Περικαρδίτιδα;
Περίπου το 85-90% των ασθενών με περικαρδίτιδα θα παρουσιάσουν στηθάγχη. Το άλγος στους ασθενείς ομοιάζει αυτό που εμφανίζεται στο έμφραγμα του μυοκαρδίου και εντοπίζεται συνήθως στη μέση ή αριστερή πλευρά του θώρακα, πίσω από την ξιφοειδή απόφυση. Συχνά το άλγος μπορεί να αντανακλά στους ώμους, το λαιμό, τα χέρια ή την κάτω γνάθο.
Άλλα συμπτώματα της περικαρδίτιδας περιλαμβάνουν:
- Πυρετό
- Αίσθημα κόπωσης ή αδυναμίας
- Δύσπνοια
- Αίσθημα παλμών
- Ξηρό βήχα
- Οίδημα στα κάτω άκρα
Συνήθως τα συμπτώματα επιδεινώνονται όταν ο ασθενής:
- Βρίσκεται σε ύπτια θέση
- Παίρνει βαθιές αναπνοές
- Βήχει
- Καταπίνει
Αν η περικαρδίτιδα συνδέεται με κάποια βακτηριακή λοίμωξη, ο ασθενής μπορεί να παρουσιάσει πυρετό, ρίγος και αύξηση στα επίπεδα των λευκών αιμοσφαιρίων. Αν για τα συμπτώματα ενοχοποιείται μία ιογενής λοίμωξη, τότε μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα γρίπης ή στομαχικές διαταραχές.
Συχνά τα συμπτώματα μπορεί να διαφοροποιούνται ανάλογα με το είδος της περικαρδίτιδας, ωστόσο σε κάθε περίπτωση αν παρουσιάσετε έντονο άλγος στο θώρακα θα πρέπει να αναζητήσετε άμεσα ιατρική βοήθεια.
Ποια είναι τα Συχνότερα Αίτια της Περικαρδίτιδας;
Η εμφάνιση της περικαρδίτιδας, όπως προαναφέρθηκε, συνδέεται συνήθως με ιογενείς λοιμώξεις. Ωστόσο, άλλα αίτια της περικαρδίτιδας μπορεί να είναι:
- Βακτηριακές λοιμώξεις
- Μυκητιασικές λοιμώξεις
- Παρασιτικές λοιμώξεις
Μη λοιμώδη αίτια της περικαρδίτιδας είναι:
- Το ιστορικό εμφράγματος ή χειρουργικής επέμβασης στην καρδιά
- Νεοπλάσματα που επηρεάζουν το περικάρδιο
- Τραυματισμοί
- Ακτινοθεραπεία
- Αυτοάνοσα νοσήματα, όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος
- Μεταβολικές διαταραχές, όπως η ουρική αρθρίτιδα
- Νεφρική ανεπάρκεια
- Ορισμένες γενετικές παθήσεις, όπως ο οικογενής μεσογειακός πυρετός
Αν ο γιατρός δεν καταφέρει να προσδιορίσει το ακριβές αίτιο της περικαρδίτιδας τότε θα σας πει ότι πάσχετε από ιδιοπαθή περικαρδίτιδα.
Πώς Αντιμετωπίζεται η Περικαρδίτιδα;
Η θεραπεία της περικαρδίτιδας εξαρτάται από το αίτιό της. Αν πάσχετε από κάποια βακτηριακή λοίμωξη, για παράδειγμα, ο γιατρός θα σας χορηγήσει αντιβιοτικά.
Στις περισσότερες περιπτώσεις, η περικαρδίτιδα είναι ήπια και υποχωρεί με απλή θεραπεία, όπως για παράδειγμα με αντιφλεγμονώδη φάρμακα και ξεκούραση.
Η θεραπεία έχει ως στόχο να ελαχιστοποιήσει το άλγος και τη φλεγμονή, περιορίζοντας παράλληλα τον κίνδυνο μίας υποτροπής.
Τα φάρμακα που χορηγούνται συνήθως στην αντιμετώπιση της περικαρδίτιδας είναι:
- Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (ΜΣΑΦ). Χορηγούνται για την αντιμετώπιση του άλγους και της φλεγμονής. Η ιβουπροφαίνη και η ασπιρίνη μπορεί να περιορίσουν άμεσα τα συμπτώματα.
- Κολχικίνη. Αντιφλεγμονώδες φάρμακο που περιορίζει τη διάρκεια των συμπτωμάτων και προλαμβάνει τις υποτροπές της νόσου.
- Κορτικοστεροειδή. Βοηθούν στην αντιμετώπιση των συμπτωμάτων, ωστόσο αν χορηγηθούν πολύ νωρίς μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο υποτροπής.
Στους ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στις παραπάνω θεραπείες υπάρχει επίσης και η επιλογή χειρουργικής αντιμετώπισης.
Πώς Διαγιγνώσκεται η Περικαρδίτιδα;
Για τη διάγνωση της περικαρδίτιδας, ο γιατρός θα σας ρωτήσει αρχικά σχετικά με το ιατρικό σας ιστορικό, τα συμπτώματά σας και τις ενέργειες που τα επιδεινώνουν. Ακολούθως θα κάνει κλινική εξέταση.
Όπως προαναφέρθηκε, η φλεγμονή του περικαρδίου μπορεί να αυξήσει την ποσότητα του υγρού ανάμεσα στις δύο μεμβράνες. Κατά συνέπεια, ο γιατρός θα χρειαστεί να σας ακροαστεί με στηθοσκόπιο προκειμένου να εντοπίσει αν υπάρχει περίσσεια υγρού.
Η ακρόαση μπορεί να αναδείξει και άλλα συμπτώματα της περικαρδίτιδας που σχετίζονται με την τριβή του περικαρδίου στο εξωτερικό τοίχωμα της καρδιάς.
Άλλες εξετάσεις που χρησιμοποιούνται για τη διάγνωση της περικαρδίτιδας είναι:
- Ακτινογραφία θώρακος
- Ηλεκτροκαρδιογράφημα
- Ηχοκαρδιογράφημα
- Αξονική ή μαγνητική τομογραφία
- Δεξιός καθετηριασμός καρδίας
- Εξετάσεις αίματος για τους δείκτες φλεγμονής
Ποια είναι τα Συχνότερα Είδη Περικαρδίτιδας;
Οι συχνότερες μορφές της περικαρδίτιδας είναι:
- Οξεία περικαρδίτιδα. Η συχνότερη μορφή της νόσου. Συχνά μπορεί να συνοδεύει κάποια άλλη διάγνωση.
- Υποτροπιάζουσα περικαρδίτιδα. Περίπου το 30% των ασθενών με οξεία περικαρδίτιδα θα παρουσιάσουν υποτροπές της νόσου.
- Χρόνια περικαρδίτιδα. Χαρακτηρίζεται από επανεμφάνιση της νόσου μόλις διακοπεί η χορήγηση αντιφλεγμονωδών φαρμάκων.
- Περικαρδιακή συλλογή. Περιγράφει τη συσσώρευση υγρού μεταξύ των μεμβρανών του περικαρδίου.
- Καρδιακός επιπωματισμός. Αναφέρεται στην απότομη αύξηση του περικαρδιακού υγρού που μπορεί να προκαλέσει μείωση της αρτηριακής πίεσης. Χρειάζεται επείγουσα αντιμετώπιση.
- Σύνδρομο Dressler. Εμφανίζεται συνήθως μετά από χειρουργικές επεμβάσεις στην καρδιά ή μετά το έμφραγμα του μυοκαρδίου.
Μπορεί να Προληφθεί η Περικαρδίτιδα;
Σήμερα δεν υπάρχει τρόπος να προληφθεί η περικαρδίτιδα, ιδιαίτερα αυτή που συνδέεται με ιογενείς λοιμώξεις. Ωστόσο, αν τελικά παρουσιάσετε τη νόσο είναι σημαντικό να γνωρίζετε ότι η φαρμακευτική αγωγή μπορεί σχεδόν πάντοτε να αντιμετωπίσει τα συμπτώματά της και να αποτρέψει μία επανεμφάνιση της νόσου.
Φωτογραφία: Karolina Grabowska