Η γήρανση είναι μία διαδικασία που είναι αναπόφευκτη, ωστόσο το ίδιο δεν ισχύει για τη νόσο Alzheimer. Αν και η ηλικία (η οποία αποτελεί τον μεγαλύτερο παράγοντα κινδύνου για τη νόσο Alzheimer) είναι ένας από τους παράγοντες του οποίους δεν μπορούμε να περιορίσουμε, υπάρχουν πολλοί άλλοι παράγοντες που μπορούν να τροποποιηθούν για να μειώσουμε τον κίνδυνό μας να εμφανίσουμε τη νόσο.
Αρκετοί από τους παραπάνω παράγοντες, ωστόσο, διαφοροποιούνται μεταξύ ανδρών και γυναικών. Εφόσον, λοιπόν καθορίσουμε, πώς ο καθένας από τους παραπάνω παράγοντες επηρεάζει τα δύο φύλα, θα μπορέσουμε να κατανοήσουμε καλύτερα τα αίτια, την πορεία αλλά και την απόκριση της νόσου Alzheimer στη θεραπεία, προσφέροντας έτσι νέες θεραπευτικές επιλογές.
Δυστυχώς, οι περισσότερες μελέτες για τους παράγοντες κινδύνου της νόσου Alzheimer εξετάζουν συνολικά άνδρες και γυναίκες και δεν αναλύουν δεδομένα ειδικά για το κάθε φύλο. Είναι έτσι αδύνατη η ταυτοποίηση παραγόντων κινδύνου οι οποίοι εμφανίζονται συχνότερα στις γυναίκες ή τους άνδρες.
Σε μία μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Alzheimer’s & Dementia: The Journal of the Alzheimer’s Association, μία ομάδα ερευνητών τονίζει την ανάγκη για περισσότερες έρευνες πάνω στις διαφορές των δύο φύλων αναφορικά με τη νόσο με σκοπό να βελτιωθεί η πρόληψη, η διάγνωση και η θεραπεία της τελευταίας.
Η μελέτη παρουσιάζει όλα τα μέχρι σήμερα γνωστά δεδομένα για τις διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών, προσδιορίζει τις περιοχές όπου η γνώση είναι ελλιπής και προτείνει κατευθύνσεις για τις μελλοντικές έρευνες.
Υπάρχουν συνολικά τρεις κατηγορίες παραγόντων κινδύνου αναφορικά με το φύλο για τη νόσο Alzheimer: Αυτοί που επηρεάζουν μόνο τους άνδρες, αυτοί που επηρεάζουν μόνο τις γυναίκες και αυτοί που επηρεάζουν και τα δύο φύλα.
Η επίδραση των ορμονών
Οι ορμόνες παίζουν βασικό ρόλο στις διαφορές των δύο φύλων στον εγκέφαλο, ωστόσο ελάχιστα είναι γνωστά για τις επιδράσεις τους στη νόσο Alzheimer. Οι ωοθήκες αποτελούν την κύρια πηγή οιστρογόνων για τις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες και η χειρουργική αφαίρεσή τους πριν την εμμηνόπαυση έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο άνοιας. Ωστόσο, η θεραπεία με οιστρογόνα μετά το παραπάνω χειρουργείο μέχρι την ηλικία των 50 ετών εξαλείφει τον παραπάνω κίνδυνο. Αυτό δείχνει ότι τα οιστρογόνα παίζουν σημαντικό και πιθανώς προστατευτικό ρόλο στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, ωστόσο χρειάζονται περισσότερες έρευνες για να κατανοήσουμε μέσω ποιου μηχανισμού γίνεται αυτό. Στους άνδρες, αντίστοιχα, υπάρχουν αντιφατικά δεδομένα αναφορικά με τη θεραπεία στέρησης ανδρογόνων για τη θεραπεία του καρκίνου του προστάτου και τις επιδράσεις της στην πιθανότητα εμφάνισης νόσου Alzheimer. Χρειάζονται περεταίρω μελέτες αναφορικά με το ρόλο των ορμονών του φύλου, τη χρήση διαφορετικών ορμονικών θεραπειών και τον τρόπο που επηρεάζουν τη νόσο Alzheimer.
Παράγοντες κινδύνου και για τα 2 φύλα
Από τους παράγοντες κινδύνου που επηρεάζουν τόσο άνδρες όσο και γυναίκες, κάποιοι είναι συχνότεροι στο ένα από τα δύο φύλα. Για παράδειγμα, η κατάθλιψη και η υπνική άπνοια είναι δύο παράγοντες κινδύνου που εμφανίζονται τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Η κατάθλιψη, ωστόσο, εμφανίζεται με διπλάσια συχνότητα στις γυναίκες, ενώ η υπνική άπνοια εμφανίζεται με τριπλάσια συχνότητα στους άνδρες.
Ορισμένοι παράγοντες επηρεάζουν εντονότερα το ένα από τα δύο φύλα και δεν μπορούν να τροποποιηθούν. Για παράδειγμα, το ε4 αλληλόμορφο του γονιδίου APOE αποτελεί τον ισχυρότερο γενετικό παράγοντα κινδύνου για τη νόσο Alzheimer τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες. Ωστόσο, οι γυναίκες με το APOE ε4 έχουν αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν νόσο Alzheimer σε σχέση με τους άνδρες που επίσης φέρουν το συγκεκριμένο γονίδιο.
Οι καρδιαγγειακές παθήσεις και οι μεταβολικές παθήσεις, όπως ο διαβήτης τύπου 2 και η παχυσαρκία είναι παράγοντες που επίσης αυξάνουν τον κίνδυνο νόσου Alzheimer, ωστόσο δεν γνωρίζουμε ακόμα αν υπάρχουν διαφορές σε αυτόν ανάμεσα στα δύο φύλα. Καθώς, όμως, γνωρίζουμε ότι υπάρχουν διαφορές στην εμφάνιση, πορεία και θεραπεία των καρδιαγγειακών παθήσεων στα δύο φύλα, είναι σημαντικό να αναζητήσουμε σχέση μεταξύ φύλου και καρδιαγγειακών/μεταβολικών παραγόντων κινδύνου για τη νόσο Alzheimer.
Η κατανόηση του τρόπου με τον οποίο οι παραπάνω παράγοντες επηρεάζουν τον κίνδυνο σε κάθε ηλικία έχουν επίσης ιδιαίτερη σημασία. Για παράδειγμα, στις καρδιαγγειακές παθήσεις, η ασπιρίνη βοηθά στον περιορισμό του κινδύνου εμφράγματος του μυοκαρδίου και εγκεφαλικού επεισοδίου στις γυναίκες ηλικίας άνω των 65 ετών. Η επίδραση αυτή δεν παρατηρείται στις νεότερες γυναίκες. Είναι δυνατό, επομένως, κάποιοι παράγοντες κινδύνου για τη νόσο Alzheimer να είναι ισχυρότεροι σε ορισμένες ηλικιακές ομάδες. Η κατανόηση του παραπάνω κινδύνου είναι σημαντική για την πρόλψη και την έγκαιρη παρέμβαση σε αυτές.
Καθορίζοντας τον τρόπο με τον οποίο οι παράγοντες κινδύνου διαφοροποιούνται μεταξύ ανδρών και γυναικών, θα μπορέσουμε να βελτιστοποιήσουμε τη διαχείρηση και την πρόληψη της νόσου Alzheimer στο μέλλον.
Κατευθύνσεις για τις μελλοντικές έρευνες
Οι παράγοντες κινδύνου αποτελούν ένα μόλις μέρος των πεδίων που πρέπει να διερευνηθούν αναφορικά με τις διαφορές των δύο φύλων στη νόσο Alzheimer. Άλλες περιοχές που πρέπει να διερευνηθούν περιλαμβάνουν:
- Τις διαφορές των φύλων στις διάφορες εθνικές ομάδες
- Τις διαφορές στη θεραπευτική προσέγγιση του γιατρού στα δύο φύλα και πώς αυτή επηρεάζει τον κίνδυνο εμφάνισης νόσου Alzheimer
- Τις διαφορές μεταξύ ανδρών και γυναικών στη διάγνωση, πορεία, διαχείρηση και θεραπεία της νόσου Alzheimer
- Τις διαφορές ανδρών και γυναικών στην απόκριση στις διαθέσιμες θεραπείες για τη νόσο Alzheimer όσο και αυτές που βρίσκονται ακόμα υπό εξέταση
Βιβλιογραφία: Scientific American