Σε άτομα που έχουν υποστεί καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο ή που πάσχουν από καρδιαγγειακή νόσο, είναι γνωστό ότι η λήψη χαμηλής δόσης ασπιρίνης ημερησίως μειώνει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης άλλης καρδιακής προσβολής, εγκεφαλικού επεισοδίου ή θανάτου από καρδιαγγειακές παθήσεις. Δεδομένων των γνωστών πλεονεκτημάτων της ασπιρίνης για άτομα που ήδη πάσχουν από καρδιαγγειακές παθήσεις, οι ερευνητές διερεύνησαν εάν η λήψη ασπιρίνης μπορεί να έχει προστατευτική δράση σε άτομα που δεν έχουν πάσχουν από κάποια καρδιαγγειακή νόσο. Ανακάλυψαν λοιπόν ότι η ασπιρίνη μπορεί να έχει προστατευτική δράση όχι μόνο για τις καρδιακές παθήσεις, αλλά και για κάποιες μορφές καρκίνου!
Η χρήση φαρμάκων για την πρόληψη ασθενειών ή των επιπλοκών τους (πριν εμφανιστούν), ονομάζεται “πρωτογενής πρόληψη”. Στο παρόν άρθρο θα παρετεθούν στοιχεία για την έρευνα σχετικά με τη χρήση ασπιρίνης στην πρωτογενή πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων και καρκίνου και για την αντιμετώπιση των πιθανών κινδύνων από τη χρήση της. Τέλος, θα αναφερθούν οι ομάδες που μπορούν να ωφεληθούν από τη χρήση ασπιρίνης για πρωτογενή πρόληψη.
Περιεχόμενα:
Γιατί η ασπιρίνη έχει προληπτική δράση;
Οι πιο κοινές μορφές καρδιαγγειακής νόσου ξεκινούν όταν οι λιπαρές εναποθέσεις που ονομάζονται πλάκες σχηματίζονται στα τοιχώματα των αρτηριών σε όλο το σώμα. Μία καρδιακή προσβολή ή ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, συμβαίνει όταν μία από αυτές τις πλάκες διαλύεται και προκαλεί σχηματισμό θρόμβου αίματος. Ο θρόμβος αυτός στη συνέχεια εμποδίζει τη ροή του αίματος μέσω της αρτηρίας. Ως αποτέλεσμα, ο ιστός που αιματώνεται από την αρτηρία αυτή δεν λαμβάνει αρκετό αίμα ή οξυγόνο και καταστρέφεται ή νεκρώνεται.
Ο σχηματισμός θρόμβου μέσα σε μία από τις αρτηρίες που τροφοδοτούν τον καρδιακό μυ με αίμα (στεφανιαίες αρτηρίες), μπορεί να προκαλέσει καρδιακή προσβολή. Ομοίως, ο σχηματισμός θρόμβου μέσα σε μία από τις αρτηρίες που τροφοδοτούν τον εγκέφαλο με αίμα, μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικό επεισόδιο. Η ασπιρίνη έχει προληπτική δράση για την καρδιακή προσβολή και το εγκεφαλικό επεισόδιο, διότι μειώνει την πιθανότητα σχηματισμού θρόμβων αίματος στις αρτηρίες. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο οι άνθρωποι που έχουν ήδη υποστεί καρδιακή προσβολή ή εγκεφαλικό επεισόδιο πρέπει να παίρνουν ασπιρίνη καθημερινά. Τα άτομα που κινδυνεύουν από καρδιακή προσβολή μπορούν επίσης να επωφεληθούν από την ασπιρίνη λόγω της προληπτικής δράσης της για το σχηματισμό θρόμβων.
Για τον καρκίνο ο τρόπος που η ασπιρίνη έχει προληπτική δράση δεν είναι τόσο ξεκάθαρος. Οι ερευνητές υποψιάζονται ότι η ασπιρίνη μπορεί να επάγει την αυτοκαταστροφή των καρκινικών κυττάρων. Η ασπιρίνη μειώνει επίσης τη φλεγμονή, η οποία θεωρείται προκλητικός παράγοντας για τον καρκίνο.
Πρωτογενής πρόληψη καρδιαγγειακών παθήσεων
Εκτενείς και ιδιαίτερα ακριβείς μελέτες έδειξαν ότι σε άτομα που δεν έπασχαν από κάποια καρδιαγγειακή νόσο, η ασπιρίνη είχε τις ακόλουθες δράσεις:
- Μείωσε τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής
- Δεν είχε σημαντική επίδραση στον κίνδυνο εγκεφαλικού επεισοδίου
- Δεν είχε σημαντική επίδραση στον κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακές παθήσεις
- Αύξησε τον κίνδυνο αιμορραγίας (συχνότερα στο στομάχι)
Πρωτογενής πρόληψη του καρκίνου
Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι η ασπιρίνη αποτρέπει τόσο την ανάπτυξη όσο και την εξάπλωση του καρκίνου του παχέος εντέρου και μειώνει τον κίνδυνο θανάτου από αυτόν. Υπάρχουν επίσης ενδείξεις ότι η ασπιρίνη μπορεί να προστατεύσει και από άλλες μορφές καρκίνου. Ωστόσο, τα αποτελέσματα από την προληπτική χρήση της ασπιρίνης γίνονται εμφανή μόνο μετά από διάρκεια χρήσης τουλάχιστον 5 ετών. Εδώ θα επικεντρωθούμε κυρίως στην έρευνα σχετικά με τις επιδράσεις της ασπιρίνης στον καρκίνο του παχέος εντέρου καθώς αυτός έχει αποτελέσει το αντικείμενο των περισσοτέρων ερευνών.
Καρκίνος του παχέος εντέρου – Οι μελέτες που εξέτασαν αν η ασπιρίνη θα μπορούσε να έχει προληπτική δράση για τον καρκίνο του παχέος εντέρου δεν είχαν ξεκάθαρα αποτελέσματα. Ωστόσο, αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι πολλές μελέτες δεν παρακολούθησαν τους εθελοντές για χρονική διάρκεια επαρκή για να διαπιστώσουν την προληπτική της δράση. Μια ανάλυση που εξέτασε τα δεδομένα από περισσότερους από 14.000 ανθρώπους που παρακολουθήθηκαν για 18 χρόνια διαπίστωσε ότι:
- Η ασπιρίνη μείωσε τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου, αλλά μόνο μετά από 8-10 χρόνια καθημερινής χρήσης.
- Όσο μεγαλύτερη ήταν η χρονική διάρκεια που οι εθελοντές έπαιρναν ασπιρίνη καθημερινά, τόσο μεγαλύτερη ήταν η προστατευτική της δράση.
Ασπιρίνη και κίνδυνος θανάτου από καρκίνο – Τα στοιχεία από αρκετές μελέτες δείχνουν ότι η μακροχρόνια χρήση ασπιρίνης μειώνει τον κίνδυνο θανάτου από οποιοδήποτε είδος καρκίνου, πιθανώς επειδή η ασπιρίνη μπορεί να σταματήσει την εξάπλωσή του. Αυτές οι μελέτες υποδεικνύουν ότι τα οφέλη από την προληπτική χρήση της ασπιρίνης γίνονται εμφανή μόνο μετά από μακροχρόνια καθημερινή χρήση της.
Ασπιρίνη και κίνδυνος οποιουδήποτε θανάτου – Τα δεδομένα από μια συλλογή μελετών που περιλαμβάνουν περίπου 100.000 άτομα υποδεικνύουν ότι η ασπιρίνη μπορεί να οδηγήσει σε έξι λιγότερους συνολικούς θανάτους ανά 1000 άτομα που υποβάλλονται σε θεραπεία για 10 χρόνια.
Κίνδυνοι και ανεπιθύμητες ενέργειες της ασπιρίνης
Αιμορραγία – Η κύρια ανεπιθύμητη ενέργεια της ασπιρίνης είναι η εσωτερική αιμορραγία. Τις περισσότερες φορές, προκαλεί αιμορραγία στο γαστρεντερικό σωλήνα (κυρίως το στομάχι και το λεπτό έντερο) που συνήθως δεν είναι θανατηφόρα. Ωστόσο, η αιμορραγία μπορεί να συμβεί και σε άλλα σημεία του σώματος, με την εγκεφαλική αιμορραγία να είναι η πιο σοβαρή.
Ο κίνδυνος αιμορραγίας κατά τη λήψη ασπιρίνης δεν είναι ο ίδιος για όλους. Μερικοί άνθρωποι, όπως αυτοί με πεπτικά έλκη (έλκη στο στομάχι ή το λεπτό έντερο), είναι πιο επιρρεπείς σε αιμορραγία από άλλους.
Παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο ενός ατόμου να έχει γαστρεντερική αιμορραγία ενώ παίρνει ασπιρίνη περιλαμβάνουν:
- Έχει ιστορικό πεπτικών ελκών
- Είναι 65 ετών ή μεγαλύτερος
- Να λαμβάνει υψηλές δόσεις φαρμάκων που ονομάζονται μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα, όπως ναπροξένη ή ιβουπροφαίνη, που χρησιμοποιούνται συχνά για τη θεραπεία της αρθρίτιδας και άλλων αιτίων χρόνιου πόνου.
- Χρήση φαρμάκων που ονομάζονται κορτικοστεροειδή σε χάπι ή ενέσιμη μορφή
- Χρήση αντιπηκτικών φαρμάκων, όπως η βαρφαρίνη, η δαμπιγκατράνη, η απιξαμπάνη ή η ριβαροξαβάνη.
Ευαισθησία στην ασπιρίνη – Μια πολύ μικρή ομάδα ατόμων δεν μπορεί να πάρει ασπιρίνη λόγω υπερευαισθησίας στο φάρμακο. Αυτή συνήθως εκδηλώνεται με αναπνευστικά συμπτώματα, όπως ο ρινικός ερεθισμός ή το άσθμα, αλλά μπορεί επίσης να εκδηλωθεί ως κνίδωση ή πρήξιμο.
Δοσολογία
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι τα προστατευτικά οφέλη της ασπιρίνης για τις καρδιαγγειακές παθήσεις εμφανίζονται σε δόσεις από 75 έως 100mg ημερησίως. Για την πρόληψη του καρκίνου, η βέλτιστη δόση είναι ασαφής, αλλά γνωρίζουμε ότι ο κίνδυνος αιμορραγίας ανεβαίνει καθώς αυξάνεται η δόση. Συμπερασματικά, προτείνουμε στους ανθρώπους που χρησιμοποιούν ασπιρίνη για πρωτογενή πρόληψη να παίρνουν 75 έως 100mg ημερησίως.
Σε ποιους πρέπει να χορηγείται ασπιρίνη για πρωτογενή πρόληψη;
Συνοπτικά, αρκετές μελέτες υποδεικνύουν ότι η καθημερινή χαμηλή δόση ασπιρίνης μειώνει τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής και καρκίνου και μπορεί να μειώσει ελαφρώς τον κίνδυνο θανάτου σε άτομα που δεν έχουν ιστορικό καρδιαγγειακής νόσου ή καρκίνου. Ωστόσο, η ημερήσια ασπιρίνη αυξάνει επίσης τον κίνδυνο σοβαρής αιμορραγίας.
Η απόφαση σχετικά με το εάν πρέπει να λαμβάνετε ασπιρίνη για πρωτογενή πρόληψη μπορεί να ληφθεί μόνο από το γιατρό σας αφού εκτιμήσει όλα τα οφέλη και τους πιθανούς κινδύνους για εσάς. Μερικοί ειδικοί πιστεύουν ότι τα οφέλη της καθημερινής χαμηλής δόσης (75 έως 100 mg) ασπιρίνης για την πρωτογενή πρόληψη υπερτερούν των κινδύνων για άτομα ηλικίας 50 ετών και άνω που δεν έχουν υψηλό κίνδυνο αιμορραγίας. Αντιθέτως, οι άνθρωποι ηλικίας κάτω των 50 ετών ΔΕΝ πρέπει να παίρνουν ασπιρίνη για πρωτογενή πρόληψη.
Εάν σκέφτεστε να πάρετε ασπιρίνη για να προστατευτείτε από καρδιακές προσβολές, καρκίνο ή θάνατο, ρωτήστε το γιατρό σας τα εξής:
- Λαμβάνοντας υπόψη την ηλικία μου, τους παράγοντες κινδύνου και τη γενική κατάσταση της υγείας μου, θα πρέπει να ανησυχώ ιδιαιτέρως για τον κίνδυνο ανάπτυξης καρδιαγγειακών παθήσεων ή καρκίνου;
- Υπάρχουν κάποιοι λόγοι για τους οποίους ενδέχεται να έχω αυξημένο κίνδυνο αιμορραγίας εάν παίρνω ασπιρίνη;
Είναι σημαντικό να γνωρίζετε τις απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, επειδή αν έχετε υψηλό κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων ή καρκίνου, αυτό θα μπορούσε να αποτελέσει καθοριστικό κριτήριο για την καθημερινή χορήγηση ασπιρίνης. Ομοίως, αν διατρέχετε υψηλό κίνδυνο αιμορραγίας, αυτό αποτελεί αντένδειξη για την καθημερινή χορήγηση ασπιρίνης. Εάν έχετε ήδη υποστεί καρδιακή προσβολή ή έχετε ισχυρό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου, η πιθανότητα ο γιατρός σας να συστήσει καθημερινή χρήση ασπιρίνης είναι αρκετά μεγάλη.
Υποθέτοντας ότι ανήκετε σε ομάδα μετρίου κινδύνου, σκεφτείτε ποια θα ήταν η απάντησή σας στις ακόλουθες ερωτήσεις:
- Πώς αισθάνεστε να παίρνετε ένα χάπι (ακόμα και μια χαμηλή δόση ασπιρίνης) κάθε μέρα για χρόνια, ίσως για όλη σας τη ζωή;
- Πόσο ανησυχείτε για τη πιθανότητα εμφάνισης καρδιαγγειακών παθήσεων ή καρκίνου;
- Πόσο ανησυχείτε για την πιθανότητα εμφάνισης αιμορραγίας ενώ παίρνετε ασπιρίνη;
Αφού σκεφτείτε τους κινδύνους και τα οφέλη από την καθημερινή χρήση ασπιρίνης στην περίπτωσή σας, συμβουλευτείτε το γιατρό σας για να αποφασίσετε αν η προληπτική της χρήση είναι κατάλληλη για εσάς.