Αν και σήμερα γνωρίζουμε ότι ο ιός SARS-CoV-2 δεν μπορεί να μολύνει τα νευρικά κύτταρα, αρκετές έρευνες έχουν δείξει ότι μπορεί να επηρεάσει τη λειτουργία του νευρικού συστήματος. Για παράδειγμα, ένα σημαντικό ποσοστό ασθενών παρουσιάζουν ανοσμία ή αγευσία κατά τη διάρκεια της COVID-19 λοίμωξης. Σε άλλους ασθενείς, ο ιός μπορεί να προκαλέσει σοβαρότερα νευρολογικά προβλήματα, όπως διαταραχές της συγκέντρωσης ή ακόμα και εγκεφαλικό επεισόδιο.
Μία νέα έρευνα η οποία δημοσιεύτηκε πριν από λίγες ημέρες στο επιστημονικό περιοδικό Nature Communications εξερεύνησε τους μηχανισμούς που οδηγούν στην εμφάνιση των παραπάνω συμπτωμάτων, τα οποία περιγράφονται σήμερα με τον όρο «νευρο-COVID».
Συγκεκριμένα, η επιστημονική ομάδα ασχολήθηκε με τη διάγνωση και την πρόγνωση των συμπτωμάτων της νευρο-COVID, αναλύοντας δείγματα εγκεφαλονωτιαίου υγρού ή αίματος από ασθενείς. Από τα αποτελέσματα της μελέτης προέκυψαν και ορισμένες προσεγγίσεις για την πρόληψη των παραπάνω συμπτωμάτων.
Στην έρευνα συμμετείχαν συνολικά 40 εθελοντές που νόσησαν από COVID-19 και παρουσίασαν διάφορα νευρολογικά συμπτώματα. Προκειμένου να ανιχνεύσουν τις μεταβολές που σχετίζονται με τη νευρο-COVID, οι επιστήμονες συνέκριναν τα δείγματα αίματος και ΕΝΥ με αυτά μίας ομάδας ελέγχου. Οι εθελοντές έκαναν επίσης απεικονιστικές εξετάσεις και συμπλήρωσαν εκ νέου ερωτηματολόγια μετά από 13 μήνες προκειμένου να προσδιοριστεί αν είχαν χρόνια συμπτώματα.
Διαταραχές στον Αιματοεγκεφαλικό Φραγμό
Οι ασθενείς που παρουσίασαν τα σοβαρότερα νευρολογικά συμπτώματα είχαν συνήθως ισχυρότερη ανοσιακή απόκριση, όπως διαπίστωσε η επιστημονική ομάδα. Οι ασθενείς αυτοί είχαν επίσης ενδείξεις βλαβών στη λειτουργία του αιματοεγκεφαλικού φραγμού, τις οποίες οι επιστήμονες απέδωσαν στην καταιγίδα κυτταροκινών, δηλαδή την εκτεταμένη απελευθέρωση προφλεφμονωδών κυτταροκινών ως απόκριση στην COVID-19 λοίμωξη.
Επιπλέον, οι επιστήμονες παρατήρησαν αντισώματα τα οποία στοχεύουν φυσιολογικές δομές του οργανισμού, δηλαδή ενδείξεις αυτοανοσίας.
«Πιστεύουμε ότι τα παθολογικά αυτά αντισώματα διαπερνούν τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό και εισέρχονται στον εγκέφαλο, όπου προκαλούν βλάβες», εξήγησαν οι επιστήμονες.
Τέλος, οι ασθενείς είχαν και αυξημένα επίπεδα συγκεκριμένων ανοσιακών κυττάρων που εντοπίζονται μόνο στον εγκέφαλο, που λέγονται μικρογλοία.
Τι Δείχνουν οι Εξετάσεις Αίματος
Στο επόμενο κομμάτι της μελέτης τους, οι επιστήμονες εξέτασαν αν η σοβαρότητα των νευρολογικών συμπτωμάτων μπορεί να συνδέεται με την έκταση των βλαβών στις απεικονιστικές εξετάσεις. Πράγματι, διαπίστωσαν ότι οι ασθενείς με σοβαρά νευρολογικά συμπτώματα έχουν μειωμένο εγκεφαλικό όγκο σε συγκεκριμένες περιοχές και ιδιαίτερα στην περιοχή του εγκεφάλου που συνδέεται με την όσφρηση.
«Καταφέραμε να συνδέσουμε τα επίπεδα συγκεκριμένων μορίων στο αίμα και το ΕΝΥ με την αυξημένη ανοσιακή απόκριση στον εγκέφαλο, καθώς και την παρουσία νευρολογικών συμπτωμάτων», εξήγησαν οι επιστήμονες, τονίζοντας ωστόσο ότι οι παρατηρήσεις τους θα πρέπει να επιβεβαιωθούν σε μεγαλύτερο δείγμα εθελοντών. Ο στόχος τους αυτή τη στιγμή είναι να ταυτοποιήσουν βιοδείκτες με προγνωστική ισχύ για την εμφάνιση συμπτωμάτων νευρο-COVID.
Στόχοι για την Ανάπτυξη Φαρμάκων
Ένας από τους βιοδείκτες που ανιχνεύθηκαν στο αίμα, ο παράγοντας MCP-3, παίζει σημαντικό ρόλο στην ανοσιακή απόκριση και, σύμφωνα με τους επιστήμονες, θα μπορούσε να αποτελέσει στόχο για την ανάπτυξη φαρμάκων.
«Στην έρευνά μας δείξαμε το μηχανισμό μέσω του οποίου ο SARS-CoV-2 επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου. Ο ιός προκαλεί μία τόσο ισχυρή φλεγμονώδη απόκριση στον οργανισμό, η οποία τελικά φτάνει και στο κεντρικό νευρικό σύστημα. Το γεγονός αυτό μπορεί να επηρεάσει την κυτταρική ισορροπία του εγκεφάλου», καταλήγουν οι επιστήμονες.
Φωτογραφία: EKATERINA BOLOVTSOVA