Γνωρίζουμε σήμερα ότι ο εμβολιασμός αποτελεί μία αποτελεσματική και ασφαλή προσέγγιση για την πρόληψη της σοβαρής νόσησης από την COVID-19. Τα εμβόλια αποτελούν ένα σημαντικό όπλο στη μάχη κατά της πανδημίας καθώς μπορούν να μας προστατεύσουν μακροπρόθεσμα, κάτι που δεν μπορούν να επιτύχουν άλλες θεραπείες, όπως για παράδειγμα τα αντιιικά φάρμακα. Εκτός από τον κίνδυνο νοσηλείας και θανάτου, ωστόσο, τα εμβόλια βοηθούν και στον περιορισμό της εξάπλωσης του ιού, καθώς γνωρίζουμε ότι περιορίζουν τη διάρκεια που μεταδίδουμε με τον ιό στο ενδεχόμενο μίας λοίμωξης με αυτόν.
Σήμερα, κυκλοφορούν παγκοσμίως αρκετά διαφορετικά εμβόλια και έχουν χορηγηθεί δισεκατομμύρια δόσεις. Ωστόσο, καθώς τα εμβόλια δεν διανέμονται ισότιμα, τη μερίδα του λέοντος στον εμβολιασμό κατέχουν οι ανεπτυγμένες χώρες, ενώ στις αναπτυσσόμενες το ποσοστό του πληθυσμού που έχει κάνει τουλάχιστον μία δόση είναι πολύ χαμηλό. Κατά συνέπεια, κάθε νέο εμβόλιο που εγκρίνεται διευκολύνει τις προσπάθειες εμβολιασμού. Αν, μάλιστα, έχει βασιστεί σε διαφορετικές τεχνολογίες από τα εμβόλια που κυκλοφορούν ήδη, μπορεί να αυξήσει τα ποσοστά εμβολιασμών και στις ανεπτυγμένες χώρες.
Ένα από τα νεότερα εμβόλια στη μάχη κατά της COVID-19 είναι το εμβόλιο της Novavax, το οποίο αναμένεται να εγκριθεί και να κυκλοφορήσει μέσα στις επόμενες εβδομάδες. Πόσο αποτελεσματικό και ασφαλές είναι, ωστόσο, αυτό το εμβόλιο; Σε ποια τεχνολογία έχει βασιστεί; Είναι καλύτερο από τα mRNA εμβόλια; Αυτά και πολλά άλλα ερωτήματα θα απαντήσουμε στο παρόν άρθρο.
Περιεχόμενα:
Ποια Τεχνολογία Χρησιμοποιεί το Εμβόλιο της Novavax;
Το εμβόλιο της Novavax αποτελεί ένα εμβόλιο πρωτεϊνικών υπομονάδων, κατά συνέπεια διαφέρει από τα mRNA εμβόλια των Pfizer και Moderna, τα εμβόλια αδενοϊών-φορέων της AstraZeneca και της Johnson & Johnson, καθώς και τα εμβόλια εξασθενημένων ιών της Sinovac και της Sinopharm.
Τα εμβόλια πρωτεϊνικών υπομονάδων, όπως φαίνεται και από το όνομά τους, περιέχουν πρωτεΐνες ή πρωτεϊνικές υπομονάδες των παθογόνων από τα οποία προστατεύουν. Το εμβόλιο της Novavax, για παράδειγμα, περιέχει τεχνητές πρωτεΐνες που ομοιάζουν την πρωτεΐνη ακίδα του SARS-CoV-2.
Η τεχνολογία αυτή έχει χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν και σε άλλα εμβόλια, όπως για παράδειγμα το εμβόλιο για τον ιό των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV), καθώς και το εμβόλιο της ηπατίτιδας Β.
Η Novavax έχει ασχοληθεί αρκετά χρόνια με την παραπάνω τεχνολογία ανάπτυξης εμβολίων και ξεκίνησε να εξετάζει για πρώτη φορά τη χρησιμότητά της στην πρόληψη της COVID-19 στις αρχές του 2020.
Το εμβόλιο που ανέπτυξε προκαλεί ανοσιακή απόκριση για την πρωτεΐνη ακίδα. Ως αποτέλεσμα, σε μία μελλοντική έκθεση στον SARS-CoV-2, ο οργανισμός έχει ήδη αντισώματα τα οποία μπορούν να προσδεθούν στον ιό και να αποτρέψουν τη μόλυνση κυττάρων. Το εμβόλιο περιέχει επίσης την ουσία Matrix-M της Novavax, η οποία ενισχύει την ανοσιακή απόκριση γι’ αυτό το αντιγόνο.
Πόσο Ασφαλές και Αποτελεσματικό είναι το Εμβόλιο της Novavax;
Το εμβόλιο της Novavax, όπως και κάθε άλλο εμβόλιο για την COVID-19 που κυκλοφορεί σήμερα έχει περάσει από όλα τα στάδια των κλινικών δοκιμών προκειμένου να διασφαλιστεί ότι είναι αποτελεσματικό και ασφαλές. Συγκεκριμένα:
- Πρώιμα κλινικά δεδομένα σε πειραματόζωα στις αρχές του 2020 έδειξαν ότι το εμβόλιο προκαλεί ισχυρή απόκριση αντισωμάτων στα πειραματόζωα.
- Τον Αύγουστο του 2020, οι πρώτες κλινικές δοκιμές με ανθρώπους εθελοντές έδειξαν ότι το εμβόλιο μπορεί να προκαλέσει ισχυρή απόκριση αντισωμάτων. Σε αυτή την κλινική μελέτη το εμβόλιο δεν προκάλεσε καμία σοβαρή ανεπιθύμητη ενέργεια, ενώ ένας μικρός αριθμός εθελοντών παρουσίασε ήπια συμπτώματα.
- Οι κλινικές δοκιμές φάσης 2b του εμβολίου στη Νότια Αφρική (σε μία περίοδο όπου κυρίαρχο στέλεχος ήταν το Βήτα) έδειξαν ότι η αποτελεσματικότητά του είναι 60% σε αυτή την περιοχή.
- Στα τέλη Ιανουαρίου του 2021, η Novavax ανακοίνωσε τα πρώιμα αποτελέσματα από τις κλινικές δοκιμές φάσης 3 στη Μεγάλη Βρετανία, τα οποία έδειξαν ότι το εμβόλιο έχει 89.3% στην πρόληψη των συμπτωμάτων από την COVID-19. Εκείνη την εποχή το κυρίαρχο στέλεχος στη χώρα ήταν το Άλφα.
- Στις 14 Ιουνίου του 2021, πρώιμα δεδομένα από τις κλινικές δοκιμές φάσης 3 στο Μεξικό και τις ΗΠΑ έδειξαν ότι το εμβόλιο είχε 90.4% αποτελεσματικότητα στην πρόληψη της νόσησης και 100% αποτελεσματικότητα στην πρόληψη των νοσηλειών και θανάτων. Στο διάστημα που διεξήχθη αυτή η κλινική δοκιμή το πλέον διαδεδομένο στέλεχος του ιού ήταν το στέλεχος Άλφα.
- Τα τελικά αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών φάσης 3 για το εμβόλιο της Novavax δημοσιεύτηκαν στις 23 Σεπτεμβρίου 2021 στο επιστημονικό περιοδικό New England Journal of Medicine. Όπως έδειξαν, το εμβόλιο έχει 90% αποτελεσματικότητα στην πρόληψη των συμπτωμάτων της COVID-19 και 100% αποτελεσματικότητα στην πρόληψη των νοσηλειών και θανάτων. Το προφίλ ασφάλειας του εμβολίου είναι συγκρίσιμο (αν όχι καλύτερο) με αυτό των mRNA εμβολίων.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι όλες οι κλινικές δοκιμές του εμβολίου δεν μόλυναν τους εθελοντές με τον ιό SARS-CoV-2 (δηλαδή δεν ήταν κλινικές δοκιμές πρόκλησης). Ουσιαστικά οι εθελοντές μολύνθηκαν με τον ιό στην καθημερινότητά τους, προσέγγιση που ακολούθησαν επίσης όλα τα εμβόλια που έχουν εγκριθεί σήμερα.
Πόσο Αποτελεσματικό είναι το Εμβόλιο της Novavax Ενάντια στο Στέλεχος Δέλτα;
Αν και οι παραπάνω μελέτες και κλινικές δοκιμές έγιναν σε μία περίοδο όπου το στέλεχος Δέλτα δεν είχε εξαπλωθεί ακόμα σε μεγάλο βαθμό, πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι το εμβόλιο έχει υψηλή αποτελεσματικότητα και ενάντια σε αυτό το στέλεχος.
Σύμφωνα με την τελευταία ανακοίνωση της Novavax, η χορήγηση 3ης δόσης του εμβολίου σε άτομα που είχαν κάνει τις 2 πρώτες δόσεις πριν από 6 μήνες ή περισσότερο, εξαπλασιάζει τα επίπεδα των αντισωμάτων που μπορούν να εξουδετερώσουν το στέλεχος Δέλτα.
Ποιες Ανεπιθύμητες Ενέργειες Προκαλεί το Εμβόλιο της Novavax;
Μέχρι αυτή τη στιγμή δεν έχει παρατηρηθεί ακόμα κάποια σοβαρή ανεπιθύμητη ενέργεια από το εμβόλιο της Novavax. Σύμφωνα με την εταιρία, στις κλινικές δοκιμές φάσης 3 οι ανεπιθύμητες ενέργειες που παρουσιάστηκαν ήταν παρόμοιες στην ομάδα του εμβολίου και την ομάδα ελέγχου.
Ορισμένες ήπιες ανεπιθύμητες ενέργειες που εμφανίστηκαν κυρίως στην ομάδα του εμβολίου ήταν:
- Άλγος στο σημείο της έγχυσης
- Αίσθημα κόπωσης
- Κεφαλαλγία
- Μυαλγίες
Το άλγος στο σημείο της έγχυσης παρέμεινε για 3 ημέρες ή λιγότερο. Η κεφαλαλγία και οι μυαλγίες υποχώρησαν σε λιγότερο από 2 ημέρες.
Πόσες Δόσεις Περιλαμβάνει το Εμβόλιο;
Το εμβόλιο χορηγείται σε δύο δόσεις με διαφορά τριών εβδομάδων.
Πώς Παρασκευάζεται το Εμβόλιο;
Οι πρωτεΐνες που περιέχει το εμβόλιο καλλιεργούνται σε κύτταρα νυχτοπεταλούδας. Ακολούθως οι πρωτεΐνες απομονώνονται από τα κύτταρα αυτά και προστίθεται σε αυτές μία ουσία που ενισχύει την ανοσιακή απόκριση. Η ουσία αυτή προέρχεται από ένα δέντρο της Χιλής (Quillaja Saponaria).
Περισσότερες πληροφορίες για τη διαδικασία παραγωγής του εμβολίου μπορείτε να βρείτε σε αυτή τη σελίδα (Αγγλικά).
Ποια Πλεονεκτήματα έχει το Εμβόλιο της Novavax σε σχέση με τα Υπόλοιπα Εμβόλια που Κυκλοφορούν Σήμερα;
Τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών για το εμβόλιο της Novavax είναι πολύ θετικά, ωστόσο αυτή τη στιγμή περιμένουμε ακόμα να εγκριθεί από τους μεγάλους ελεγκτικούς φορείς, όπως το FDA των ΗΠΑ, o ΕΜΑ της Ευρώπης και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO).
Αν το εμβόλιο τελικά εγκριθεί και κυκλοφορήσει στις ανεπτυγμένες χώρες, αναμένεται ότι θα περιορίσει σημαντικά τα ποσοστά των ανεμβολίαστων καθώς αρκετοί από αυτούς είχαν εκφράσει ανησυχίες για τη νέα τεχνολογία των mRNA εμβολίων. Το εμβόλιο της Novavax, όπως προαναφέρθηκε, βασίζεται σε μία τεχνολογία που έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως στο παρελθόν και σε άλλα εμβόλια.
Ένα άλλο σημαντικό πλεονέκτημα του εμβολίου της Novavax σε σχέση με άλλα εμβόλια είναι ότι δεν χρειάζεται πολύ χαμηλές θερμοκρασίες και μπορεί να αποθηκευτεί σε θερμοκρασία ψυγείου, γεγονός που θα διευκολύνει σε μεγάλο βαθμό τη διάθεσή του στις αναπτυσσόμενες χώρες.