Νέα Δεδομένα για τις Θρομβώσεις από τα Εμβόλια με Αδενοϊό Φορέα: Ποιοι Παράγοντες Ενοχοποιούνται;

Μία διεθνής ομάδα ερευνητών ανακάλυψε το μοριακό μηχανισμό που ενοχοποιείται για το εξαιρετικά σπάνιο σύνδρομο θρομβώσεων που έχει συνδεθεί με τα εμβόλια της COVID-19 που χρησιμοποιούν αδενοϊό-φορέα.

Οι επιστήμονες από το Arizona State University των ΗΠΑ συνεργάστηκαν με το Πανεπιστήμιο του Cardiff της Μεγάλης Βρετανίας, καθώς και επιστήμονες της AstraZeneca προκειμένου να εξερευνήσουν περισσότερο το σύνδρομο θρόμβωσης με θρομβοκυτταροπενία (TTS ή VITT), μία δυνητικά απειλητική για τη ζωή επιπλοκή που παρατηρήθηκε σε ένα πολύ μικρό αριθμό ασθενών μετά τα εμβόλια της AstraZeneca ή της Johnson & Johnson για την COVID-19.

«Ο μηχανισμός εμφάνισης του παραπάνω συνδρόμου ήταν άγνωστος μέχρι σήμερα», αναφέρει ο Abhishek Singharoy, συγγραφέας της μελέτης. Κατά συνέπεια, η επιστημονική ομάδα αποφάσισε να εξερευνήσει τα αίτιά του.

Οι ερευνητές χρησιμοποίησαν την τεχνολογία cryo-EM προκειμένου να αναλύσουν με λεπτομέρεια την απόκριση που προκαλεί το εμβόλιο της AstraZeneca θέλοντας έτσι να κατανοήσουν αν το σύνδρομο συνδέεται με τον αδενοϊό φορέα που χρησιμοποιείται τόσο σε αυτό το εμβόλιο όσο και στο εμβόλιο της Johnson & Johnson.

Όπως διαπίστωσαν, πράγματι ο αδενοϊός φορέας και συγκεκριμένα ο τρόπος που αυτός προσδένεται στον αιμοπεταλιακό παράγοντα 4 (PF4) είναι ο μηχανισμός που ενοχοποιείται για τις θρομβώσεις.

Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις, όπως εξήγησαν οι επιστήμονες, ο αδενοϊός φορέας μπορεί να εισέλθει στην κυκλοφορία του αίματος και να προσδεθεί στον PF4, δημιουργώντας ένα σύμπλεγμα το οποίο θεωρείται «ξένο» από το ανοσοποιητικό σύστημα. Η παθολογική αυτή απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος δημιουργεί αντισώματα για τον PF4, τα οποία προσδένονται στα αιμοπετάλια με αποτέλεσμα τα τελευταία να δημιουργούν θρόμβους.

«Είναι σημαντικό να εξερευνήσουμε τις αλληλεπιδράσεις αδενοϊού-ξενιστή σε μηχανιστικό επίπεδο. Το γεγονός αυτό μας βοηθά να κατανοήσουμε τόσο το μηχανισμό που δημιουργεί ανοσία το εμβόλιο, όσο και το μηχανισμό μέσω του οποίου μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως η VITT», αναφέρουν οι επιστήμονες της μελέτης.

Τα αποτελέσματα της μελέτης τους δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Science Advances.

«Το σύνδρομο VITT εμφανίζεται μόνο όταν συμβεί μία συγκεκριμένη αλληλουχία εξαιρετικά σπανίων γεγονότων. Τα δεδομένα της μελέτης μας επιβεβαιώνουν ότι ο PF4 μπορεί να προσδεθεί στους αδενοϊούς και αυτό είναι το πρώτο βήμα για την εμφάνιση του συνδρόμου. Αν αποκρυπτογραφήσουμε το μηχανισμό αυτό θα μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε την παραπάνω επιπλοκή», αναφέρει ο Alan Parker, καθηγητής στο πανεπιστήμιο του Cardiff.

«Ελπίζουμε ότι τα αποτελέσματα της μελέτης θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε καλύτερα τους μηχανισμούς της ανεπιθύμητης ενέργειας από τα εμβόλια με αδενοϊούς, γεγονός που θα μας επιτρέψει να αναπτύξουμε καλύτερα εμβόλια στο μέλλον», πρόσθεσε.

Τόσο το εμβόλιο της AstraZeneca, όσο και αυτό της Johnson & Johnson χρησιμοποιούν αδενοϊό φορέα για να μεταφέρουν την πρωτεΐνη ακίδα στα κύτταρα του ανθρώπου, προκαλώντας έτσι ανοσιακή απόκριση.

Όταν εμφανίστηκαν τα πρώτα περιστατικά της VITT, αρκετοί επιστήμονες υποστήριξαν ότι πιθανώς η επιπλοκή συνδέεται με τον αδενοϊό φορέα. Επιπλέον, το εμβόλιο της Pfizer καθώς και αυτό της Moderna, τα οποία χρησιμοποιούν διαφορετική τεχνολογία, δεν προκάλεσαν την παραπάνω ανεπιθύμητη ενέργεια, γεγονός που στήριξε ακόμα περισσότερο την παραπάνω θεωρία.

Η επιστημονική ομάδα της παρούσας μελέτης χρησιμοποίησε την τεχνολογία cryo-EM για να εξετάσει εμβόλια ChAdOx1 (της AstraZeneca). Η τεχνολογία αυτή βομβαρδίζει τα εμβόλια με ηλεκτρόνια με σκοπό να δημιουργήσει μικροσκοπικές απεικονίσεις των συστατικών τους.

Το γεγονός αυτό επιτρέπει στους επιστήμονες να εξετάσουν σε ατομικό επίπεδο τη δομή του καψιδίου, καθώς και άλλων πρωτεϊνών που επιτρέπουν στον ιό να εισέλθει στα κύτταρα.

Με την παραπάνω τεχνολογία η ομάδα εξέτασε με λεπτομέρεια τη δομή και τους υποδοχείς του εμβολίου ChAdOx1, το οποίο έχει βασιστεί στον αδενοϊό Υ25, και τον τρόπο που αλληλεπιδρούν με τον PF4. Όπως υποστήριξαν, η αλληλεπίδραση αυτή οδηγεί σε παραγωγή αντισωμάτων που στοχεύουν την τελευταία πρωτεΐνη.

Η επιστημονική ομάδα χρησιμοποίησε επίσης υπολογιστικά μοντέλα για να δείξει ότι τα μόρια προσδένονται με ηλεκτροστατικές αλληλεπιδράσεις. Το εμβόλιο ChAdOx1 έχει ηλεκτροαρνητικό φορτίο και επομένως μπορεί να προσελκύσει άλλα μόρια με θετικό φορτίο.

«Παρατηρήσαμε ότι το ChAdOx1 έχει αρνητικό φορτίο επομένως μπορεί να δρα ως μαγνήτης προσελκύοντας πρωτεΐνες με αντίθετο (θετικό) φορτίο, στις οποίες ανήκει και ο PF4», αναφέρουν οι συγγραφείς.

«Ακολούθως παρατηρήσαμε ότι ο PF4 έχει κατάλληλο μέγεθος και σχήμα, με αποτέλεσμα όταν έρθει σε επαφή με το ChAdOx1 να προσδένεται στα αρνητικά φορτισμένα σημεία της επιφάνειας του τελευταίου, τα εξόνια».

Η επιστημονική ομάδα ελπίζει ότι η αποκάλυψη των μηχανισμών της VITT μπορεί να μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα τη λειτουργία εμβολίων και φαρμάκων που χρησιμοποιούν την ίδια τεχνολογία. Στο μέλλον θα μπορέσουμε να την προσαρμόσουμε κατάλληλα, γεγονός που θα μας επιτρέπει να αναπτύξουμε εμβόλια και θεραπείες νέας γενιάς.

«Αν κατανοήσουμε καλύτερα το μηχανισμό αλληλεπίδρασης αδενοϊών και PF4 θα είναι ευκολότερο να τροποποιήσουμε το καψίδιο του ιού με σκοπό να αποτρέψουμε την παραπάνω πρόσδεση. Μία άλλη προσέγγιση είναι να περιορίσουμε το αρνητικό φορτίο του εμβολίου, γεγονός που θα αποτρέψει επίσης την εμφάνιση θρομβώσεων», αναφέρει η μελέτη.

Μία σχετικά απλή προσέγγιση που προτείνει η επιστημονική ομάδα είναι να αφαιρεθούν από τις πρωτεΐνες του καψιδίου τα αμινοξέα που τους επιτρέπουν να προσδεθούν στον PF4.

«Η παραπάνω τροποποίηση προσφέρει δύο οφέλη στο εμβόλιο. Πρώτον, μειώνει την ηλεκτροαρνητικότητα, γεγονός που περιορίζει ακόμα περισσότερο τον κίνδυνο VITT. Δεύτερον, αλλάζει τα αντιγόνα του ιού, γεγονός που αυξάνει την αποτελεσματικότητά του καθώς αναιρεί την προϋπάρχουσα ανοσία», καταλήγει η μελέτη.

Φωτογραφία: Karolina Grabowska

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα