Σχεδόν όλοι οι οφθαλμίατροι σήμερα έχουν στα ιατρεία τους ένα μηχάνημα που τους επιτρέπει να εξετάσουν τον αμφιβληστροειδή και τους υπόλοιπους ιστούς του οφθαλμού. Το μηχάνημα αυτό λέγεται οπτική τομογραφία συνοχής (OCT) και βοηθά τους γιατρούς να ανιχνεύσουν διαταραχές στη δομή του οφθαλμού, γεγονός που τους επιτρέπει να διαγνώσουν διάφορες παθήσεις.
Η γέννηση της ιδέας που τελικά οδήγησε στην ανάπτυξη των OCT ξεκίνησε στο εργαστήριο του Dr. James Fujimoto, ο οποίος τη δεκαετία του 1980 θέλησε να δημιουργήσει ένα εργαλείο που θα του επέτρεπε να εξετάσει καλύτερα τους οφθαλμούς. Αυτό που είχε σκεφτεί ο Fujimoto ήταν ότι θα έφτιαχνε ένα μηχάνημα αντίστοιχο με τον υπέρηχο, το οποίο ωστόσο θα ήταν βασισμένο στο φως αντί για τον ήχο.
Στα τέλη της δεκαετίας του 1980, ένας διδακτορικός φοιτητής στο εργαστήριο του Fujimoto με το όνομα David Huang δοκίμασε ένα νέο πειραματικό εργαλείο για την επίτευξη του παραπάνω στόχου. Το εργαλείο που ανέπτυξε ήταν ικανό να προσφέρει κάποιες πληροφορίες για τους οφθαλμούς των πειραματοζώων που εξέτασε, δεν ήταν όμως ακόμα αρκετά καλό για να χρησιμοποιηθεί στον άνθρωπο.
Σε αυτό το σημείο λοιπόν ο Fujimoto και ο Huang ζήτησαν τη βοήθεια του Eric Swanson, ενός ειδικού στην ανάπτυξη τεχνολογιών laser και οπτικών ινών, με σκοπό να βελτιώσουν την προσέγγισή τους.
Το 1991, οι 3 επιστήμονες δημοσίευσαν το πρώτο τους άρθρο στο οποίο εξηγούσαν λεπτομερώς την τεχνική που ανέπτυξαν.
Από τη δημοσίευση του άρθρου αυτού μέχρι σήμερα, τα OTC αποτελούν πλέον μία αγορά η οποία έχει φτάσει σχεδόν τα 2 δις δολάρια. Πλέον, όπως προαναφέρθηκε, σχεδόν κάθε οφθαλμίατρος έχει το μηχάνημα αυτό στο ιατρείο του και η διάγνωση παθήσεων όπως το γλαύκωμα, οι οφθαλμικές διαταραχές του διαβήτη και η στεφανιαία αρτηριακή νόσος είναι ευκολότερη από ποτέ.
Την προηγούμενη Πέμπτη, οι Fujimoto, Huang και Swanson κέρδισαν το Βραβείο Lasker Κλινικής Ιατρικής Έρευνας για το 2023.
Το Βραβείο Βασικής Ιατρικής Έρευνας
Εκτός από το Βραβείο Κλινικής Ιατρικής Έρευνας, τα άλλα δύο βραβεία που απονεμήθηκαν φέτος ήταν το Βραβείο Βασικής Ιατρικής Έρευνας και το Βραβείο Εξαιρετικού Επιτεύγματος στην Ιατρική.
Το πρώτο από αυτά τα βραβεία κέρδισαν οι Demis Hassibis και John Jumper από την εταιρεία ανάπτυξης τεχνητής νοημοσύνης DeepMind. Η εταιρεία αυτή έγινε γνωστή καθώς κατάφερε να αναπτύξει αλγορίθμους που κέρδιζαν ανθρώπους σε παιχνίδια όπως το σκάκι και το Κορεάτικο Go.
Ωστόσο, το πρόγραμμα της εταιρείας που κέρδισε το φετινό βραβείο ήταν το AlphaFold, το οποίο χρησιμοποιεί μία προσέγγιση μηχανικής μάθησης για να προβλέψει τον τρόπο αναδίπλωσης συγκεκριμένων πρωτεϊνών. Το πρόγραμμα αυτό έχει προσφέρει σημαντικές πληροφορίες οι οποίες έχουν διευκολύνει σε μεγάλο βαθμό την ανάπτυξη φαρμάκων.
Το Βραβείο Εξαιρετικού Επιτεύγματος στην Ιατρική
Το τελευταίο βραβείο Lasker για το 2023 κέρδισε ο Ολλανδός επιστήμονας Piet Borst από το Netherlands Cancer Institute. Ο Borst, στη διάρκεια της 50ετους καριέρας του, έκανε μία σειρά ανακαλύψεις σε αρκετά πεδία της ιατρικής.
Τη δεκαετία του 1960, ο Borst και οι συνεργάτες του ανακάλυψαν γονίδια τα οποία ήταν δυνατό να εξηγήσουν γιατί συγκεκριμένα παράσιτα μπορούν να αποφύγουν την εξουδετέρωση από το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου.
Τη δεκαετία του 1980, η ομάδα του Borst άρχισε να εξερευνά τα γενετικά αίτια της ανθεκτικότητας ορισμένων ασθενών στη χημειοθεραπεία. Οι ανακαλύψεις της ομάδας κατάφεραν να βελτιώσουν την αποτελεσματικότητα της χημειοθεραπείας για διάφορες μορφές καρκίνου. Οι έρευνες αυτές μάς βοήθησαν επίσης να κατανοήσουμε καλύτερα τους μηχανισμούς μίας γενετικής νόσου που λέγεται ελαστικό ψευδοξάνθωμα.
Εκτός από τις παραπάνω ανακαλύψεις, ένας επιπλέον λόγος που απονεμήθηκε φέτος στον Borst το συγκεκριμένο βραβείο είναι οι δεκαετίες προσφοράς του σε αντικαρκινικά ινστιτούτα, μεταξύ των οποίων το Institute of Molecular Pathology, το Swiss Institute for Experimental Cancer Research και το Netherlands Cancer Institute.
Φωτογραφία: Pavel Danilyuk