Όταν ακούμε ότι κάποιος πάσχει από άνοια, η πρώτη σκέψη μας είναι η νόσος Alzheimer. Πράγματι, η νόσος αυτή ενοχοποιείται για την συντριπτική πλειοψηφία των περιστατικών άνοιας, ωστόσο υπάρχουν και άλλες παθήσεις που μπορεί να προκαλέσουν άνοια. Μία από αυτές είναι και η μετωποκροταφική άνοια.
Ποια Συμπτώματα Εμφανίζονται Αρχικά στη Μετωποκροταφική Άνοια;
Έχετε παρατηρήσει προσφάτως κάποια απότομη αλλαγή στη συμπεριφορά ενός ατόμου; Μήπως κάποιος συνάδελφος από τη δουλειά έχει αρχίσει να πέφτει πάνω σε πόρτες όταν περνάει από διαδρόμους; Ή μήπως ένα κοντινό σας πρόσωπο που κάποτε είχε ενσυναίσθηση έχει απωλέσει πλέον αυτό το χαρακτηριστικό; Όλα τα παραπάνω μπορεί να είναι πρώιμα σημεία στους ασθενείς με μετωποκροταφική άνοια.
Επίσης, ορισμένοι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν διαταραχές της ομιλίας. Αρχικά, οι ασθενείς θα σταματήσουν να θυμούνται συγκεκριμένες λέξεις, ωστόσο αργότερα μπορεί να μην σχηματίζουν καν σωστές προτάσεις. Άλλοι ασθενείς μπορεί να αρχίσουν να ξεχνούν τη σημασία κοινών λέξεων, όπως η λεμονάδα, η πίτσα και το τραπέζι.
Μία Κοινή Παθολογία στον Εγκέφαλο
Πώς όμως οι διαταραχές της ομιλίας συνδέονται με τις απότομες αλλαγές της συμπεριφοράς και γιατί οι δύο καταστάσεις αποτελούν συμπτώματα της μετωποκροταφικής άνοιας;
Τόσο οι διαταραχές της ομιλίας όσο και οι αλλαγές της συμπεριφοράς συνδέονται με συγκεκριμένες παθολογικές πρωτεΐνες στον εγκέφαλο. Μάλιστα, σήμερα περισσότερες από 12 διαφορετικές παθολογίες έχουν συνδεθεί με τη μετωποκροταφική άνοια. Κάθε μία από αυτές μπορεί να προκαλέσει είτε τη μορφή της νόσου που σχετίζεται με απότομες μεταβολές της συμπεριφοράς είτε πρωτοπαθή προοδευτική αφασία, μία διάγνωση που προηγείται συνήθως της μετωποκροταφικής άνοιας.
Γιατί όμως η ίδια παθολογική πρωτεΐνη προκαλεί διαφορετικά συμπτώματα σε δύο ασθενείς; Η απάντηση είναι ότι έχει σημασία που εντοπίζεται η παραπάνω παθολογία.
Ο μετωπιαίος λοβός του εγκεφάλου, δηλαδή το κομμάτι που βρίσκεται πίσω από το μέτωπο, ρυθμίζει την προσωπικότητα, την κρίση και τη συμπεριφορά μας. Επομένως, αν οι βλάβες της μετωποκροταφικής άνοιας εντοπίζονται σε αυτή την περιοχή θα παρατηρηθούν διαταραχές στις παραπάνω λειτουργίες.
Αντίστοιχα, ο αριστερός κροταφικός λοβός και ένα κομμάτι του αριστερού μετωπιαίου λοβού συνδέονται με την ικανότητα της ομιλίας. Επομένως, όταν η παθολογία της νόσου εντοπίζεται σε αυτή την περιοχή, παρουσιάζονται συμπτώματα σχετικά με την ομιλία.
Πώς Διαφέρει η Μετωποκροταφική Άνοια από τη Νόσο Alzheimer;
Η μετωποκροταφική άνοια εμφανίζεται συνήθως σε ασθενείς μέσης ηλικίας, συνήθως στις ηλικίες 45-65 ετών, ωστόσο ένα μικρό ποσοστό ασθενών μπορεί να διαγνωστεί με τη νόσο και σε μεγαλύτερες ηλικίες. Αντιθέτως, η διάγνωση της νόσου Alzheimer γίνεται συνήθως μετά την ηλικία των 65 ετών.
Αναφορικά με τα συμπτώματα των δύο νόσων, οι ασθενείς με μετωποκροταφική άνοια παρουσιάζουν συνήθως διαταραχές της συμπεριφοράς ή της ομιλίας, ενώ το συχνότερο σύμπτωμα στους ασθενείς με νόσο Alzheimer είναι οι διαταραχές της μνήμης.
Καθώς η μετωποκροταφική άνοια μπορεί να συνδέεται με 12 διαφορετικές παθολογικές πρωτεΐνες καταλαβαίνουμε ότι δεν έχει την ίδια πορεία σε όλους τους ασθενείς. Ο χρόνος από τη διάγνωση της νόσου μέχρι την ανάγκη νοσηλείας σε ειδικό κέντρο φροντίδας είναι 2-20 χρόνια στη μετωποκροταφική άνοια και 4-12 χρόνια στη νόσο Alzheimer.
Ποιες είναι οι Ευπαθείς Ομάδες για τη Μετωποκροταφική Άνοια;
Σήμερα, γνωρίζουμε ότι περίπου το 40% των περιστατικών της νόσου έχουν οικογενειακό ιστορικό. Ωστόσο, αυτό σημαίνει ότι στο υπόλοιπο 60% δεν γνωρίζουμε σε ποια αίτια αποδίδεται η εμφάνιση της νόσου. Ως αποτέλεσμα, καταλαβαίνουμε ότι η νόσος μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε ασθενή στη μέση ηλικία.
Ποια είναι τα Συχνότερα Συμπτώματα στη Μορφή της Νόσου που Επηρεάζει τη Συμπεριφορά;
Οι ασθενείς που πάσχουν από αυτή τη μορφή της μετωποκροταφικής άνοιας παρουσιάζουν συνήθως 6 συμπτώματα. Οι περισσότεροι ασθενείς έχουν τουλάχιστον 3 από τα συμπτώματα αυτά, τα οποία είναι:
- Απώλεια του αυτοελέγχου
- Απάθεια ή νωθρότητα
- Απώλεια της ενσυναίσθησης
- Επαναλαμβανόμενες ή ψυχαναγκαστικές κινήσεις
- Υπερβολική κατανάλωση τροφής
- Δυσκολία στην εκτέλεση σύνθετων ενεργειών
Στη βιβλιογραφία έχουν παρατηρηθεί ασθενείς που προσεγγίζουν ξένους και φωνάζουν δυνατά. Άλλοι ασθενείς καταναλώνουν οτιδήποτε τρόφιμο υπάρχει στο σπίτι τους. Τέλος, έχουν αναφερθεί περιστατικά ασθενών με αυτή τη μορφή άνοιας που προσπαθούν να προσεγγίσουν ρομαντικά διάφορα άτομα ενώ ο/η σύζυγός τους είναι παρών δίπλα τους.
Ποια είναι τα Συχνότερα Συμπτώματα στη Μορφή της Νόσου που Επηρεάζει την Ομιλία;
Υπάρχουν δύο διαφορετικές μορφές πρωτοπαθούς προοδευτικής αφασίας που έχουν συνδεθεί με τη μετωποκροταφική άνοια. Τα συχνότερα συμπτώματα των παραπάνω νόσων είναι:
- Δυσκολία προσδιορισμού της κατάλληλης λέξης για μία έννοια. Αυτό σημαίνει ότι οι ασθενείς ξέρουν τι θέλουν να πουν αλλά δεν μπορούν να θυμηθούν τις λέξεις που εκφράζουν αυτό το νόημα.
- Απώλεια μνήμης για τη σημασία μίας λέξης. Αυτό σημαίνει ότι ορισμένες λέξεις που ένας ασθενής γνώριζε στο παρελθόν, δεν γνωρίζει πλέον τι σημαίνουν.
Μπορεί να Αντιμετωπιστεί η Μετωποκροταφική Άνοια;
Σήμερα, δεν υπάρχει κάποια θεραπεία που μπορεί να επιβραδύνει την πορεία της μετωποκροταφικής άνοιας, επομένως η αγωγή που χορηγείται στους ασθενείς είναι συμπτωματική. Για παράδειγμα, οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης της σεροτονίνης (SSRI) μπορεί να αντιμετωπίσουν ορισμένες αλλαγές στη συμπεριφορά των ασθενών.
Η λογοθεραπεία μπορεί επίσης να προσφέρει οφέλη σε ορισμένους ασθενείς. Αυτή τη στιγμή, ωστόσο, δεν υπάρχει φάρμακο που μπορεί να αντιμετωπίσει τις διαταραχές της ομιλίας.
Φωτογραφία: Andrea Piacquadio