Η έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών είναι ένας όρος που χρησιμοποιείται για να περιγράψει συνολικά τα προβλήματα μνήμης, μάθησης, συγκέντρωσης ή λήψης αποφάσεων που επηρεάζουν την καθημερινότητα. Ένας μεγάλος αριθμός ασθενών υποφέρει από την παραπάνω κατάσταση. Οι ασθενείς αυτοί διατρέχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο άνοιας και νόσου Alzheimer.
Η ανίχνευση της άνοιας και της έκπτωσης των γνωστικών λειτουργιών στα πρώιμα στάδια έχει αποτελέσει στόχο αρκετών ερευνών εδώ και πολλά χρόνια. Η έγκαιρη διάγνωση της νόσου θα επιτρέψει την εφαρμογή νέων θεραπειών και στρατηγικών για την επιβράδυνση της πορείας της, επομένως έχει μεγάλη σημασία. Πιθανοί βιοδείκτες που έχουν εκτιμηθεί στο παρελθόν για τον παραπάνω στόχο περιλαμβάνουν το μέγεθος και τη λειτουργικότητα του εγκεφάλου και των τμημάτων του, καθώς και τα επίπεδα ορισμένων πρωτεϊνών που φαίνονται στις απεικονιστικές εξετάσεις του εγκεφάλου, στο ΕΝΥ ή στο αίμα. Οι ασθενείς με νόσο Alzheimer, για παράδειγμα, έχουν εξαιρετικά υψηλά επίπεδα πλακών που αποτελούνται από αμυλοειδές β και νευροϊνιδικά πλέγματα πρωτεϊνών ταυ.
Με σκοπό να εξετάσουν βιοδείκτες για την πιο έγκαιρη διάγνωση της έκπτωσης των γνωστικών λειτουργιών, μία ομάδα επιστημόνων με επικεφαλής τον Δρ Μπέρισλαβ Ζλόκοβιτς στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καρολίνας, εξέτασε δύο δείκτες που εμπλέκονται στη διάσπαση του αιματοεγκεφαλικού φραγμού. Ο φραγμός αυτός ελέγχει την μετάβαση διαφόρων μορίων και κυττάρων μεταξύ του αίματος και του υγρού που περιβάλλει τα νευρικά κύτταρα του εγκεφάλου. Προηγούμενες έρευνες είχαν διαπιστώσει ότι οι ανωμαλίες στα μικρά αγγεία του εγκεφάλου συχνά μπορούν να επηρεάσουν την εμφάνιση άνοιας.
Στην έρευνα έλαβαν μέρος συνολικά 160 άτομα μέ ή χωρίς έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών. Οι ερευνητές υπολόγισαν τα επίπεδα μίας διαλυτής μορφής της πρωτεΐνης PDGFRβ. Η πρωτεΐνη αυτή βρίσκεται στα τριχοειδή που διατηρούν την ακεραιότητα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού. Τα επίπεδά της αυξάνονται στο ΕΝΥ όταν ο φραγμός έχει υποστεί βλάβες. Η επιστημονική ομάδα εξέτασε επίσης την ακεραιότητα του αιματοεγκεφαλικού φραγμού σε 73 εθελοντές χρησιμοποιώντας μία ειδική τεχνική μαγνητικής τομογραφίας.
Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν στο Nature Medicine.
Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι, σε σύγκριση με την ομάδα ελέγχου, οι εθελοντές με έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών είχαν επίσης υψηλότερα επίπεδα της διαλυτής μορφής της PDGRFβ και μεγαλύτερη διάσπαση του αιματοεγκεφαλικού φραγμού σε ορισμένες περιοχές του εγκεφάλου. Μία παρατήρηση με ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι ότι και οι 2 παραπάνω δείκτες ήταν ανεξάρτητοι των επιπέδων β-αμυλοειδούς και πρωτεΐνης ταυ. Τα ευρήματα αυτά δείχνουν ότι οι παραπάνω δείκτες μπορεί να ανοίξουν το δρόμο για νέες διαγνωστικές εξετάσεις για την έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών από τη νόσο Alzheimer ή άλλα αίτια.
«Η έρευνα αποτελεί ένα μεγάλο βήμα προς την ανάπτυξη μίας εξέτασης ακριβείας η οποία θα ανιχνεύει τα πρώιμα σημεία εγκεφαλικών βλαβών σε ασθενείς με νόσο Alzheimer και τις σχετικές με αυτή άνοιες», είπε ο Δρ Ρόντερικ Κοριβό.
Λόγω της γήρανσης του πληθυσμού και άλλων προβλημάτων υγείας, οι προσπάθειες για την ανακάλυψη ενός αποτελεσματικού προγνωστικού δείκτη για την έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών και της άνοιας έχουν μεγάλη σημασία, τόσο για τους ερευνητές όσο και για το κοινό. Οι δείκτες που εξέτασε η έρευνα αντιπροσωπεύουν ίσως έναν καλό τρόπο να ποσοτικοποιηθεί ο κίνδυνος εμφάνισης άνοιας.
Οι ερευνητές σκοπεύουν να επιβεβαιώσουν τα ευρήματά τους σε μία μεγαλύτερης κλίμακας έρευνα με περισσότερους εθελοντές.
Βιβλιογραφία: NIH