Μία επιστημονική ομάδα από τις ΗΠΑ κατάφερε να μετατρέψει συγκεκριμένα βλαστικά κύτταρα του στομάχου σε κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη, γεγονός που ανοίγει νέες επιλογές στην αντιμετώπιση του διαβήτη. Στην έρευνά τους, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Cell Biology, οι επιστήμονες εξέτασαν επίσης ένα μοντέλο ποντικών στα οποία είχε γίνει μεταμόσχευση των παραπάνω κυττάρων. Όπως παρατήρησε η ομάδα, η μεταμόσχευση αυτή κατάφερε να αντιμετωπίσει τα συμπτώματα του διαβήτη στα πειραματόζωα.
Πρακτικά, η μελέτη προσφέρει ένα proof-of-concept για την ανάπτυξη μίας θεραπείας για το διαβήτη τύπου 1 ή το σοβαρό διαβήτη τύπου 2 χρησιμοποιώντας τα κύτταρα του ίδιου του ασθενούς.
Η ινσουλίνη είναι μία ορμόνη που ρυθμίζει τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα και η ανεπάρκειά της συνδέεται με το διαβήτη και τις επιπλοκές του τελευταίου. Ο διαβήτης τύπου 1 αποδίδεται σε αυτοανοσία η οποία καταστρέφει τα β κύτταρα του παγκρέατος. Αντίστοιχα, στο σοβαρό διαβήτη τύπου 2 μπορεί να υπάρχει ανεπάρκεια β κυττάρων. Οι διαθέσιμες θεραπείες για τις παραπάνω νόσους σήμερα περιλαμβάνουν φορητές συσκευές (αντλίες) έγχυσης ινσουλίνης, οι οποίες ωστόσο δεν είναι καθόλου ευχάριστες για τους ασθενείς.
Ο στόχος της παρούσας μελέτης ήταν να υποκαταστήσει τη λειτουργία των β κυττάρων του παγκρέατος με νέα κύτταρα τα οποία μπορούν να αντιληφθούν τα επίπεδα της γλυκόζης στο αίμα και να απελευθερώσουν ινσουλίνη. Ιδανικά, τα κύτταρα αυτά θα προέρχονται από τον ίδιο τον ασθενή, γεγονός που θα περιορίσει σε μεγάλο βαθμό την πιθανότητα απόρριψης του μοσχεύματος.
Η επιστημονική ομάδα της έρευνας ασχολείται με το συγκεκριμένο θέμα για περισσότερο από 15 χρόνια και είχε παρατηρήσει στο παρελθόν ότι τα κύτταρα του παγκρέατος είναι δυνατό να μετατραπούν σε β κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη μέσω της ενεργοποίησης τριών μεταγραφικών παραγόντων. Σε μία έρευνα που δημοσίευσαν το 2016 οι επιστήμονες έδειξαν ότι αυτό είναι δυνατό να γίνει και σε κύτταρα του στομάχου.
Η επίτευξη του παραπάνω στόχου, ωστόσο, είχε σημαντικές δυσκολίες για την ομάδα. Τελικά, οι προσπάθειες απέδωσαν καρπούς και στη νέα τους έρευνα οι επιστήμονες κατάφεραν να μετατρέψουν ανθρώπινα κύτταρα του στομάχου σε β κύτταρα που παράγουν ινσουλίνη. Μεταμοσχεύοντας τα κύτταρα αυτά σε ποντίκια με διαβήτη τύπου 2, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι εκτελούσαν τις λειτουργίες των β κυττάρων του παγκρέατος και παρήγαγαν ινσουλίνη. Μάλιστα, ακόμα και 6 μήνες αργότερα η λειτουργία των κυττάρων δεν είχε περιοριστεί καθόλου.
Προφανώς, η προσέγγιση αυτή θα χρειαστεί περαιτέρω βελτιστοποιήσεις μέχρι να μπορεί να εφαρμοστεί σε ανθρώπους. Για παράδειγμα, ένα πρόβλημα που θα πρέπει να ξεπεραστεί είναι η πιθανή στόχευση των κυττάρων αυτών από το ανοσοποιητικό σύστημα στους ασθενείς με διαβήτη τύπου 1.
Το όραμα των ερευνητών είναι ότι κάποια στιγμή θα είναι δυνατό να απομονώσουμε κύτταρα του στομάχου από τους ασθενείς με διαβήτη και ακολούθως να κάνουμε μεταμόσχευση κυττάρων που παράγουν ινσουλίνη στους ίδιους ασθενείς λίγες εβδομάδες αργότερα. Με τον τρόπο αυτό, οι ασθενείς ιδανικά δεν θα χρειάζονται πλέον άλλα φάρμακα.
Φωτογραφία: Pavel Danilyuk