Κύτταρα που ελέγχουν την απόκριση του στρες στον εγκέφαλο φαίνεται ότι μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή στο έντερο, όπως υποστηρίζει μία νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε προσφάτως στο επιστημονικό περιοδικό Cell. Τα κύτταρα αυτά, τα οποία υποστηρίζουν τη λειτουργία των νευρώνων, λέγονται γλοιακά κύτταρα και μεταβιβάζουν σήματα που σχετίζονται με το άγχος από το κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ) στο εντερικό νευρικό σύστημα (ΕΝΣ) που βρίσκεται στο γαστρεντερικό σωλήνα. Η παρούσα μελέτη διαπίστωσε ότι τα σήματα αυτά μπορεί να προκαλέσουν φλεγμονή, επιδεινώνοντας έτσι τα συμπτώματα των φλεγμονωδών νόσων του εντέρου.
Οι δύο συχνότερες φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου είναι η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα. Οι δύο αυτές παθήσεις χαρακτηρίζονται από εκτεταμένη φλεγμονή στο γαστρεντερικό σωλήνα και συμπτώματα όπως κοιλιακό άλγος, διάρροια και αίμα στα κόπρανα. Η χρόνια φλεγμονή από τις παραπάνω παθήσεις μπορεί να προκαλέσει επίσης βλάβες στο γαστρεντερικό σύστημα. Οι θεραπείες για την αντιμετώπιση της νόσου περιλαμβάνουν αντιφλεγμονώδη φάρμακα, ανοσοκατασταλτικά, στεροειδή και αλλαγές στη διατροφή.
«Γνωρίζουμε εδώ και αρκετά χρόνια ότι το χρόνιο άγχος μπορεί να επιδεινώσει τα συμπτώματα των φλεγμονωδών νόσων του εντέρου, ωστόσο μέχρι σήμερα δεν είχαμε κατανοήσει το μηχανισμό της παραπάνω σύνδεσης», αναφέρουν οι συγγραφείς της νέας μελέτης.
Στην έρευνά τους, η οποία εξέτασε πειραματόζωα, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι το άγχος επιδείνωνε τα συμπτώματα των φλεγμονωδών νόσων του εντέρου στα ποντίκια. Αρχικά, η ομάδα διαπίστωσε ότι η απόκριση του στρες ξεκινούσε από τον επινεφριδιακό φλοιό, όπου παράγονται τα γλυκοκορτικοειδή. Τα τελευταία είναι στεροειδείς ορμόνες που ενεργοποιούν τη σωματική απόκριση στο στρες σε όλο τον οργανισμό.
Σύμφωνα με την επιστημονική ομάδα, οι νευρώνες και τα γλοιακά κύτταρα στο εντερικό νευρικό σύστημα ανταποκρίνονται στα αυξημένα επίπεδα των γλυκοκορτικοειδών γεγονός που δείχνει ότιο πιθανώς αποτελούν το συνδετικό κρίκο ανάμεσα στις αλλαγές που προκαλεί το άγχος στον εγκέφαλο και τη φλεγμονή στο έντερο.
Τα γλυκοκορτικοειδή τυπικά έχουν αντιφλεγμονώδεις δράσεις στον οργανισμό. Ωστόσο, στην παρούσα μελέτη διαπιστώθηκε ότι όσο περισσότερο αυξάνεται η διάρκεια έκθεσης των γλοιακών κυττάρων του εντερικού νευρικού συστήματος στις παραπάνω ορμόνες, τόσο τα τελευταία προσελκύουν λευκά αιμοσφαίρια στο έντερο, γεγονός που τελικά ενισχύει τη φλεγμονή.
Μάλιστα, η ομάδα παρατήρησε ότι η έκθεση σε χρόνιο στρες μπορεί να επηρεάσει τους νευρώνες στο εντερικό σύστημα με αποτέλεσμα την επιδείνωση των συμπτωμάτων από τις φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου.
Για να επιβεβαιώσουν τη σύνδεση αυτή, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν δεδομένα από τη βάση UK Biobank, καθώς και ένα δείγμα ασθενών από τη μελέτη IBD Immunology Initiative. Όπως διαπίστωσαν, στους ασθενείς με ιστορικό φλεγμονωδών νόσων του εντέρου, τα επίπεδα του άγχους επηρέαζαν σε μεγάλο βαθμό τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων από τις παραπάνω παθήσεις.
«Από τις παρατηρήσεις μας φαίνεται ότι θα πρέπει να γίνεται ψυχιατρική εκτίμηση στους ασθενείς με φλεγμονώδεις νόσους του εντέρου, με σκοπό τη βελτίωση των θεραπευτικών πρωτοκόλλων. Μία από τις συχνότερες θεραπείες για τη νόσο του Crohn και την ελκώδη κολίτιδα είναι τα στεροειδή, ωστόσο η έρευνά μας δείχνει ότι η αποτελεσματικότητα της θεραπείας αυτής μπορεί να επηρεαστεί από το χρόνιο στρες», καταλήγει η ομάδα.
Φωτογραφία: Yan Krukau