Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι ένα αυτοάνοσο νόσημα που επηρεάζει περίπου το 3% του πληθυσμού. Η φλεγμονή των αρθρώσεων, το κύριο χαρακτηριστικό της νόσου, προκαλεί συμπτώματα όπως οίδημα, δυσκαμψία και περιορισμό των κινήσεων, ιδιαίτερα στις μικρές αρθρώσεις των χεριών και του καρπού.
Ωστόσο, η φλεγμονή της ρευματοειδούς αρθρίτιδας δεν περιορίζεται στις αρθρώσεις. Για παράδειγμα, αρκετοί ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν δερματικά εξανθήματα, οφθαλμική φλεγμονή ή ούλωση των πνευμόνων, βλάβες οι οποίες στο σύνολό τους συνδέονται με ανεξέλεγκτη διάχυτη φλεγμονή. Τελευταία δεδομένα έχουν δείξει ότι η φλεγμονή παίζει σημαντικό ρόλο στον κίνδυνο εμφάνισης άνοιας. Μπορεί, επομένως, η χρήση των αντιφλεγμονωδών φαρμάκων για την αντιμετώπιση της ρευματοειδούς αρθρίτιδας να επηρεάσει τον κίνδυνο άνοιας;
Μπορούν τα Φάρμακα για τη Ρευματοειδή Αρθρίτιδα να Μειώσουν τον Κίνδυνο Άνοιας;
Η απάντηση στο παραπάνω ερώτημα είναι πιθανώς ναι, σύμφωνα με δεδομένα από τελευταίες μελέτες. Το γεγονός αυτό δεν προκαλεί έκπληξη, καθώς αρκετές έρευνες έχουν ασχοληθεί με το ρόλο της φλεγμονής στη νόσο Alzheimer τις τελευταίες δεκαετίες και οι περισσότερες θεραπείες για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα έχουν ως στόχο τον περιορισμό της φλεγμονής.
Αν αναλογιστούμε ότι σήμερα δεν υπάρχουν αποτελεσματικές θεραπείες για την αντιμετώπιση ή πρόληψη των συμπτωμάτων της νόσου Alzheimer, τότε καταλαβαίνουμε ότι αν τα φάρμακα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας αποδειχθούν αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της άνοιας, αυτό θα είναι κάτι επαναστατικό για τη διαχείριση της νόσου.
Ποια είναι όμως τα διαθέσιμα δεδομένα σήμερα αναφορικά με τη χρησιμότητα των αντιφλεγμονωδών φαρμάκων της ρευματοειδούς αρθρίτιδας στην αντιμετώπιση ή πρόληψη της άνοιας;
- Μία έρευνα του 2019 έδειξε ότι οι ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα που παίρνουν την τυπική αγωγή της νόσου, έχουν περίπου 50% μειωμένο κίνδυνο να παρουσιάσουν άνοια τα επόμενα 5 χρόνια σε σχέση με μία ομάδα ελέγχου χωρίς άνοια.
- Μία έρευνα του 2021 διαπίστωσε ότι, αν και στο γενικό πληθυσμό τα ποσοστά άνοιας αυξάνονται, στους ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα υπάρχει τάση μείωσης του παραπάνω ποσοστού. Σε αυτό το διάστημα οι θεραπείες για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα βελτιώνονται συνεχώς.
- Τέλος, μία έρευνα του 2022 που εξέτασε διάφορες θεραπείες για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα είναι αυτή που προσφέρει τα σημαντικότερα δεδομένα. Η μελέτη αυτή διαπίστωσε ότι οι ασθενείς που παίρνουν τα νεότερα, πλέον αποτελεσματικά φάρμακα, είχαν 19% μειωμένο κίνδυνο άνοιας σε σχέση με αυτούς που έπαιρναν παλαιότερα φάρμακα.
Συνολικά, τα παραπάνω δεδομένα δείχνουν ότι ορισμένες θεραπείες που προστατεύουν τις αρθρώσεις στη ρευματοειδή αρθρίτιδα μπορεί να προστατεύσουν και την εγκεφαλική υγεία των ασθενών.
Χρειάζεται να Γίνουν Νέες Μελέτες;
Αν και υπάρχουν ήδη ορισμένα δεδομένα που δείχνουν ότι τα αντιφλεγμονώδη φάρμακα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας μειώνουν τον κίνδυνο άνοιας, είναι απαραίτητο να γίνουν και νέες μελέτες, καθώς:
- Οι έρευνες παρατήρησης δεν αποδεικνύουν σχέση αιτίας-αποτελέσματος. Οι έρευνες αυτές απλά παρατηρούν τα ποσοστά άνοιας σε διάφορες πληθυσμιακές ομάδες, χωρίς ωστόσο να προσφέρουν δεδομένα σχετικά με τους παράγοντες που μπορούν να εξηγήσουν τις όποιες διαφορές. Για παράδειγμα, η παραπάνω έρευνα του 2022 δεν εξέτασε το ιστορικό καπνίσματος και το οικογενειακό ιστορικό άνοιας στους ασθενείς, δύο σημαντικούς παράγοντες κινδύνου για την εμφάνιση της νόσου. Αν η ομάδα που έπαιρνε τα παλαιότερα φάρμακα για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα είχε πολλούς παράγοντες κινδύνου, τότε η διαφορά στα ποσοστά άνοιας ανάμεσα στις δύο ομάδες δεν αποδίδεται στα φάρμακα. Προκειμένου να μπορέσουμε να απαντήσουμε με βεβαιότητα αν τα φάρμακα έχουν χρησιμότητα στην πρόληψη της άνοιας θα πρέπει να κάνουμε τυχαιοποιημένες ελεγχόμενες μελέτες.
- Τα αποτελέσματα ενδεχομένως θα διαφοροποιηθούν σε ένα καλύτερο δείγμα εθελοντών. Για παράδειγμα, οι εθελοντές της έρευνας του 2022 ήταν ηλικιωμένοι (μέση ηλικία 67), καυκάσιοι (75%) και γυναίκες (80%).
- Τα αποτελέσματα θα πρέπει να επιβεβαιωθούν από ανεξάρτητες έρευνες. Μία έρευνα, όσο καλή και να είναι, δεν μπορεί να είναι αδιαμφισβήτητη, ιδιαίτερα για ένα σημαντικό τελικό σημείο όπως η πρόληψη της άνοιας.
- Χρειάζεται μεγαλύτερη διάρκεια παρακολούθησης. Η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι μία χρόνια νόσος, επομένως θα πρέπει ίσως να παρακολουθήσουμε τους ασθενείς για περισσότερο από 3-5 χρόνια.
- Θα πρέπει να εξερευνηθεί αν τα φάρμακα έχουν χρησιμότητα και σε ασθενείς χωρίς ρευματοειδή αρθρίτιδα. Είναι προφανές ότι θα πρέπει να γίνουν και νέες μελέτες οι οποίες θα εξετάσουν την αποτελεσματικότητα των φαρμάκων στην πρόληψη της άνοιας, ακόμα και σε ασθενείς χωρίς ρευματοειδή αρθρίτιδα.
Αυτή τη στιγμή φαίνεται ότι ο περιορισμός της φλεγμονής γενικά προσφέρει οφέλη στην πρόληψη της άνοιας. Αυτό συμβαίνει γιατί διάφοροι μέθοδοι για τον περιορισμό της φλεγμονής έχουν συνδεθεί με μειωμένο κίνδυνο άνοιας στους ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα. Σε κάθε περίπτωση, αυτό θα πρέπει να αποδειχθεί σε νέες μελέτες.
Φωτογραφία: Anna Shvets