Σύμφωνα με τις παρατηρήσεις μίας μελέτης που δημοσιεύτηκε πριν από λίγες ημέρες στο επιστημονικό περιοδικό Nature, ορισμένα γονιδιακά αλληλόμορφα που συνδέονται με τη νόσο Alzheimer μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο θανάτου από την COVID-19.
Εξετάζοντας πειραματόζωα, οι επιστήμονες της μελέτης παρατήρησαν ότι όσα έφεραν τα παραπάνω γονίδια είχαν αυξημένο κίνδυνο να καταλήξουν από COVID-19 στο ενδεχόμενο μίας λοίμωξης με τον ιό. Αντίστοιχα, αναλύοντας δεδομένα από τον πραγματικό κόσμο οι συγγραφείς διαπίστωσαν ότι και όσοι άνθρωποι είχαν τα ίδια γονίδια κατέληγαν συχνότερα από την COVID-19.
Η παρατήρηση αυτή έχει ιδιαίτερη σημασία καθώς σήμερα το 3% περίπου του παγκοσμίου πληθυσμού έχει τα γονίδια που αυξάνουν τον κίνδυνο νόσου Alzheimer.
«Είναι σαφές ότι η ηλικία, το φύλο και ορισμένα χρόνια νοσήματα όπως ο διαβήτης αυξάνουν τον κίνδυνο σοβαρών συμπτωμάτων από την COVID-19, ωστόσο οι παραπάνω παράγοντες δεν επαρκούν για να εξηγήσουν τον αυξημένο κίνδυνο σε όλους τους ασθενείς. Η έρευνά μας για πρώτη φορά συνδέει ένα συγκεκριμένο γονιδιακό αλληλόμορφο με αυξημένο κίνδυνο θανάτου από την COVID-19», αναφέρουν οι συγγραφείς.
Το Γονίδιο APOE
Σε προηγούμενες μελέτες τους, οι επιστήμονες της μελέτης είχαν ασχοληθεί με το γονίδιο APOE και το ρόλο του στις μεταστάσεις του καρκίνου. Αφού έδειξαν ότι το γονίδιο καταστέλλει την εξάπλωση του μελανώματος και ρυθμίζει την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος στην αντιμετώπιση των νεοπλασμάτων, οι επιστήμονες άρχισαν να εξετάζουν συγκεκριμένα αλληλόμορφα. Οι περισσότεροι άνθρωποι έχουν ένα αλληλόμοφο που λέγεται APOE3, ωστόσο περίπου το 40% του πληθυσμού έχει τουλάχιστον ένα αντίγραφο των APOE2 ή APOE4. Οι άνθρωποι με τα τελευταία αλληλόμορφα παράγουν πρωτεΐνες που διαφέρουν από αυτές του γονιδίου APOE3 κατά 1 ή 2 αμινοξέα.
Η διαφορά αυτή, αν και φαίνεται μικρή, είναι ιδιαίτερα σημαντική. Οι άνθρωποι με το γονίδιο APOE4 έχουν σημαντικά αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν νόσο Alzheimer και αθηροσκλήρωση. Τόσο το APOE4 όσο και το APOE2 επηρεάζουν επίσης την ανοσιακή απόκριση ενάντια στο μελάνωμα.
Όταν άρχισαν να εμφανίζονται τα πρώτα περιστατικά της πανδημίας, η επιστημονική ομάδα αποφάσισε να εξετάσει αν τα αλληλόμορφα του γονιδίου APOE μπορεί να επηρεάσουν την πρόγνωση της COVID-19.
«Μέχρι σήμερα είχαμε ασχοληθεί μόνο με μη λοιμώδη αίτια. Αργότερα όμως αναρωτηθήκαμε αν τα αλληλόμορφα του γονιδίου APOE μπορεί να επηρεάζουν και τον κίνδυνο λοιμώξεων, όπως για παράδειγμα η COVID-19», αναφέρουν οι συγγραφείς.
Προκειμένου να απαντήσουν στο παραπάνω ερώτημα, οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν 300 ποντίκια τα οποία είχαν τροποποιηθεί γενετικά έτσι ώστε να φέρουν διαφορετικά αλληλόμορφα του γονίδιου APOE. Ακολούθως τα ποντίκια αυτά εκτέθηκαν στον ιό SARS-CoV-2.
Όπως παρατήρησε η ομάδα, τα ποντίκια με τα αλληλόμορφα APOE2 και APOE4 είχαν αυξημένο κίνδυνο να καταλήξουν σε σχέση με αυτά που είχαν το APOE3.
«Η παρατήρηση αυτή ήταν εντυπωσιακή. Δεν περιμέναμε ότι η διαφορά ενός ή 2 αμινοξέων θα επηρεάζει σε τόσο μεγάλο βαθμό τον κίνδυνο θανάτου από την COVID-19», ανέφεραν οι επιστήμονες.
Τα ποντίκια με τα αλληλόμορφα APOE2 και APOE4 είχαν υψηλότερο ιικό φορτίο στους πνεύμονες, καθώς και περισσότερες ενδείξεις φλεγμονής και ιστικών βλαβών. Σε κυτταρικό επίπεδο, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι το APOE3 περιόριζε τον αριθμό των ιών που μόλυναν κύτταρα, μία ικανότητα που δεν είχαν τα άλλα αλληλόμορφα.
«Συνολικά, τα παραπάνω δεδομένα δείχνουν ότι το γονίδιο APOE έχει διπλό ρόλο στην αντιμετώπιση της COVID-19. Το φυσιολογικό αλληλόμορφο του γονιδίου ρυθμίζει την ανοσιακή απόκριση και παράλληλα αποτρέπει τη μόλυνση των κυττάρων από τον ιό», αναφέρουν οι συγγραφείς.
Δεδομένα από Ανθρώπους
Στο επόμενο κομμάτι της μελέτης τους, οι επιστήμονες εξέτασαν δεδομένα από ανθρώπους. Σε μία ανάλυση που έκαναν στην οποία εξετάστηκαν περίπου 13.000 ασθενείς από τη βάση UK Biobank, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι οι ασθενείς που είχαν δύο αντίγραφα των παθολογικών γονιδίων APOE4 ή APOE2, είχαν αυξημένο κίνδυνο να καταλήξουν από COVID-19 σε σχέση με αυτούς που είχαν δύο αντίγραφα του γονιδίου APOE3.
Σήμερα, περίπου το 3% του παγκοσμίου πληθυσμού (230 εκατομμύρια άτομα) φέρει 2 αντίγραφα των αλληλομόρφων APOE2 ή APOE4. Σύμφωνα με τους συγγραφείς, για το υπόλοιπο 40% που φέρει μόλις 1 αντίγραφο των παραπάνω αλληλομόρφων δεν φαίνεται ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος αυτή τη στιγμή.
Ακόμα και για αυτούς που έχουν 2 παθολογικά αλληλόμορφα, ωστόσο, οι επιστήμονες υποστήριξαν ότι ο κίνδυνος είναι πολύ χαμηλότερος σε σχέση με την αρχή της πανδημίας, καθώς πλέον έχουμε αποτελεσματικά εμβόλια για την COVID-19.
Οι επόμενες μελέτες θα πρέπει να εξετάσουν περισσότερο τη σύνδεση ανάμεσα στα αλληλόμορφα του γονιδίου APOE και την πρόγνωση της COVID-19, όπως τόνισαν οι συγγραφείς. Αν τελικά αποδειχθεί ότι συγκεκριμένα αλληλόμορφα αυξάνουν περισσότερο τον κίνδυνο θανάτου, τότε όσοι φέρουν τα γονίδια αυτά θα πρέπει ίσως να έχουν προτεραιότητα στον εμβολιασμό.
Καταλήγοντας, οι συγγραφείς της μελέτης υποστήριξαν ότι έχουν ήδη αρχίσει μία νέα μελέτη στην οποία θα εξετάσουν τη σύνδεση των αλληλομόρφων του APOE με διάφορα βιολογικά συστήματα του οργανισμού.
Φωτογραφία: Artem Podrez