Σήμερα, τα συμπληρώματα βιταμίνης D διαφημίζονται για μία σειρά οφέλη, από την πρόληψη του καρκίνου, της άνοιας και της καρδιαγγειακής νόσου μέχρι την αντιμετώπιση των λοιμώξεων. Ωστόσο, τα περισσότερα από τα υποτιθέμενα οφέλη των συμπληρωμάτων της συγκεκριμένης βιταμίνης δεν έχουν αποδειχθεί σε κλινικές μελέτες.
Παρά το παραπάνω γεγονός, εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως συνεχίζουν να παίρνουν τα συγκεκριμένα συμπληρώματα με σκοπό να αποτρέψουν την εμφάνιση μίας σειράς παθήσεων, μεταξύ των οποίων και αρκετά αυτοάνοσα νοσήματα. Τελικά πόσο αποτελεσματικά είναι όπως τα παραπάνω συμπληρώματα; Στο ερώτημα αυτό προσπάθησε να απαντήσει μία νέα τυχαιοποιημένη ελεγχόμενη μελέτη που δημοσιεύτηκε πριν λίγες ημέρες στο επιστημονικό περιοδικό The BMJ.
Μέσω Ποιου Μηχανισμού θα Μπορούσε η Βιταμίνη D να Προστατεύσει από τα Αυτοάνοσα Νοσήματα;
Αν και σήμερα, τα αίτια των περισσοτέρων αυτοάνοσων νοσημάτων είναι άγνωστα, η επικρατέστερη θεωρία υποστηρίζει ότι αποδίδονται σε δυσλειτουργίες του ανοσοποιητικού συστήματος. Το τελευταίο φυσιολογικά μας προστατεύει από παθογόνα μικρόβια και επιδιορθώνει τους ιστούς που έχουν υποστεί βλάβες. Στα αυτοάνοσα νοσήματα ωστόσο, το ανοσοποιητικό σύστημα στοχεύει τα φυσιολογικά κύτταρα του οργανισμού. Για παράδειγμα, στους ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα, το ανοσοποιητικό σύστημα στρέφεται ενάντια στις αρθρώσεις, τους πνεύμονες ή άλλους ιστούς του οργανισμού.
Αρκετές μελέτες έχουν δείξει ότι η βιταμίνη D μπορεί:
- να αλληλεπιδράσει με τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος,
- να επηρεάσει την έκφραση των γονιδίων που συνδέονται με τη φλεγμονή
- να τροποποιήσει την πορεία της ανοσιακής απόκρισης
Κατά συνέπεια, είναι λογικό να σκεφτούμε ότι η βιταμίνη D θα μπορούσε να προσφέρει οφέλη στη θεραπεία ή πρόληψη των αυτοάνοσων νοσημάτων.
Η παρούσα μελέτη χρησιμοποίησε δεδομένα από μία μεγάλη μελέτη που είχε δημοσιευτεί πριν αρκετά χρόνια. Στην τελευταία, περισσότεροι από 25.000 εθελοντές είχαν χωριστεί τυχαία σε ομάδες οι οποίες έλαβαν:
- 2000 IU βιταμίνης D ή placebo καθημερινά
- 1000 mg ωμέγα-3 λιπαρών οξέων η placebo καθημερινά
Μετά από 5 χρόνια, οι επιστήμονες εξέτασαν τα περιστατικά νέων διαγνώσεων αυτοάνοσων νοσημάτων σε κάθε ομάδα.
Τι Διαπίστωσε η Παραπάνω Μελέτη;
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα που παρουσίασε η επιστημονική ομάδα της παρούσας μελέτης:
- 123 εθελοντές στην ομάδα που έπαιρνε συμπληρώματα βιταμίνης D διαγνώστηκαν με κάποιο νέο αυτοάνοσο νόσημα, ενώ στην ομάδα ελέγχου ο αντίστοιχος αριθμός ήταν 155. Αυτό πρακτικά αντιστοιχεί σε 22% μειωμένο κίνδυνο. Αν και το ποσοστό αυτό φαίνεται υψηλό, ουσιαστικά η συχνότητα των αυτοάνοσων νοσημάτων ήταν 9.5 ανά 1000 άτομα στην ομάδα που έπαιρνε βιταμίνη D και 12 ανά 1000 άτομα στην ομάδα ελέγχου.
- Τα συχνότερα αυτοάνοσα νοσήματα στη μελέτη ήταν η ρευματοειδής αρθρίτιδα, η ρευματική πολυμυαλγία και η ψωρίαση. Ωστόσο, η έρευνα δεν παρατήρησε μειωμένο κίνδυνο για κανένα από αυτά στην ομάδα που έπαιρνε συμπληρώματα βιταμίνης D. Μόνο όταν εξετάστηκε συνολικά ο κίνδυνος αυτοάνοσων νοσημάτων διαπιστώθηκε μείωση.
- Τα οφέλη της βιταμίνης D ήταν πιο εμφανή όταν εξετάστηκαν μόνο τα 3 τελευταία χρόνια της μελέτης. Το γεγονός αυτό δείχνει ότι χρειάζεται να γίνει χορήγηση του συμπληρώματος για μεγάλο διάστημα προκειμένου να παρατηρηθούν οφέλη.
- Σε αυτούς που έπαιρναν ωμέγα-3 λιπαρά οξέα δεν παρατηρήθηκε μειωμένος κίνδυνος αυτοάνοσων νοσημάτων συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου.
- Οι ανεπιθύμητες ενέργειες ήταν παρόμοιες τόσο σε αυτούς που έπαιρναν συμπληρώματα όσο και στην ομάδα ελέγχου.
Η παρούσα ανάλυση είναι μία από τις πρώτες που εξετάζει την πραγματική επίδραση των συμπληρωμάτων βιταμίνης D στον κίνδυνο εμφάνισης αυτοάνοσων νοσημάτων. Βέβαια, θα πρέπει να σημειωθεί ότι βασίστηκε κυρίως σε αναφορές ασθενών, οι οποίες αργότερα επιβεβαιώθηκαν από γιατρό, επομένως ενδέχεται να χάθηκαν ορισμένες νέες διαγνώσεις.
Ακόμη, ένας περιορισμός της έρευνας ήταν ότι εξέτασε μόνο άτομα σχετικά μεγάλης ηλικίας (μέσο όρο 67 ετών). Το γεγονός αυτό έχει σημασία, καθώς ορισμένα από τα συχνότερα αυτοάνοσα νοσήματα, όπως ο συστηματικός ερυθηματώδης λύκος και η ρευματοειδής αρθρίτιδα, τυπικά εμφανίζονται σε νεαρές ηλικίες. Κατά συνέπεια, ενδεχομένως να υπήρχε διαφοροποίηση των αποτελεσμάτων αν είχε εξεταστεί πιο νεαροί εθελοντές.
Θα Πρέπει να Παίρνουμε Συμπληρώματα Βιταμίνης D για την Πρόληψη των Αυτοάνοσων Νοσημάτων;
Με βάση τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης, η απάντηση είναι μάλλον όχι. Αρχικά, τα αποτελέσματα της έρευνας θα πρέπει να επιβεβαιωθούν από άλλες, ανεξάρτητες επιστημονικές ομάδες. Επιπλέον, η πραγματική μείωση του κινδύνου ήταν μόλις 2.5 περιστατικά ανά 1000 άτομα. Αυτό σημαίνει ότι εκατοντάδες άτομα θα πρέπει να λάβουν βιταμίνη D καθημερινά προκειμένου να προληφθεί 1 μόλις περιστατικό.
Τέλος, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η βιταμίνη D μπορεί να αλληλεπιδράσει με άλλα φάρμακα, ενώ όταν λαμβάνεται σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να είναι ακόμα και επιβλαβής.
Φωτογραφία: Karolina Grabowska