Το 2022, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ανακοίνωσε ότι η άνοια αποτελεί την 7η αιτία θανάτου παγκοσμίως, υποστηρίζοντας παράλληλα ότι περίπου 55 εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως πάσχουν από αυτή τη νόσο. Η άνοια είναι μία ιδιαίτερα σοβαρή νόσος καθώς μπορεί να επηρεάσει σε μεγάλο βαθμό την καθημερινότητα των ασθενών, αλλά και του στενού τους περιβάλλοντος.
Καθώς σήμερα δεν υπάρχει οριστική θεραπεία για την άνοια, καταλαβαίνουμε πόσο σημαντικές είναι οι προσπάθειες για την πρόληψη της νόσου. Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι η κατάθλιψη μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο άνοιας, κατά συνέπεια η έγκαιρη αντιμετώπιση της κατάθλιψης ενδεχομένως μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο άνοιας.
Η κατάθλιψη τυπικά αντιμετωπίζεται με φαρμακευτική αγωγή, ψυχοθεραπεία ή ένα συνδυασμό των παραπάνω. Στο παρελθόν είχαν γίνει ορισμένες μελέτες που εξέτασαν ξεχωριστά καθεμιά από τις παραπάνω παρεμβάσεις και τις επιδράσεις τους στον κίνδυνο κατάθλιψης, ωστόσο τα αποτελέσματά των ερευνών αυτών δεν μας είχαν δώσει μία σαφή εικόνα.
Μία έρευνα του 2017, για παράδειγμα, διαπίστωσε ότι η χορήγηση εκλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης της σεροτονίνης για περισσότερο από 4 χρόνια μειώνει τον κίνδυνο άνοιας σε ασθενείς με ήπια έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών.
Αντιθέτως, μία άλλη έρευνα του ίδιου έτους διαπίστωσε ότι τα αντικαταθλιπτικά δεν μειώνουν τον κίνδυνο άνοιας, ενώ μία έρευνα του 2016 έδειξε ότι τα φάρμακα αυτά στους ηλικιωμένους μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο άνοιας.
Ένας σημαντικός περιορισμός των παραπάνω ερευνών ήταν ότι καμία από αυτές δεν έλαβε υπόψη ότι σε κάθε ασθενή μπορεί να διαφοροποιείται η πορεία της κατάθλιψης (ή τα συμπτώματα της νόσου μακροπρόθεσμα).
Μία νέα έρευνα από την Κίνα η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Biological Psychiatry εξέτασε τη σύνδεση ανάμεσα σε διάφορα είδη κατάθλιψης, διάφορες θεραπείες της νόσου και την πιθανότητα εμφάνισης άνοιας.
Η έρευνα παρακολούθησε την πορεία ασθενών με κατάθλιψη ηλικίας άνω των 50 ετών για περίπου 10-14 χρόνια. Όπως διαπίστωσε, οι ασθενείς αυτοί είχαν περίπου 51% αυξημένο κίνδυνο άνοιας σε σχέση με το γενικό πληθυσμό, ωστόσο αυτοί που έλαβαν θεραπεία για την αντιμετώπιση της νόσου κατάφεραν να περιορίσουν τον παραπάνω κίνδυνο.
Κατάθλιψη και Άνοια στην Τρίτη Ηλικία
Από το 2006 μέχρι το 2010 γράφτηκαν στην παρούσα μελέτη 354.313 εθελοντές ηλικίας 50-70 ετών από τη βάση δεδομένων UK Biobank.
Συνολικά, 46.280 εθελοντές είχαν διαγνωστεί με κατάθλιψη όταν γράφτηκαν στην έρευνα, εκ των οποίων οι 725 παρουσίασαν άνοια τα επόμενα χρόνια. Οι επιστήμονες της έρευνας παρακολούθησαν την πορεία των εθελοντών μέχρι το 2020.
Προκειμένου να εξετάσουν τη σύνδεση ανάμεσα στην πορεία της κατάθλιψης και τον κίνδυνο άνοιας, οι επιστήμονες χώρισαν τους εθελοντές σε 4 ομάδες, ανάλογα με τα συμπτώματα της κατάθλιψης:
- Σταδιακή επιδείνωση των συμπτωμάτων (3.462 εθελοντές)
- Σταδιακή βελτίωση των συμπτωμάτων (3.578 εθελοντές)
- Χρόνια σοβαρά συμπτώματα (2.281 εθελοντές)
- Χρόνια ήπια συμπτώματα (3.159 εθελοντές)
Προκειμένου να εξετάσουν την αποτελεσματικότητα ψυχοθεραπείας και φαρμάκων στην πρόληψη της άνοιας, οι επιστήμονες χώρισαν τους 46.820 εθελοντές με κατάθλιψη σε 4 ομάδες ανάλογα με τη θεραπεία τους:
- Καμία θεραπεία (24.152 εθελοντές)
- Φάρμακα (14.695 εθελοντές)
- Ψυχοθεραπεία (2.151 εθελοντές)
- Συνδυασμός φαρμάκων και ψυχοθεραπείας (5.281 εθελοντές)
Η Αντιμετώπιση της Κατάθλιψης Μειώνει τον Κίνδυνο Άνοιας
Όπως ήταν αναμενόμενο, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι το ιστορικό κατάθλιψης αυξάνει τον κίνδυνο άνοιας κατά 51% συγκριτικά με το γενικό πληθυσμό χωρίς κατάθλιψη.
Εξετάζοντας την πορεία των συμπτωμάτων, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι η ομάδα που παρουσίαζε επιδείνωση, καθώς και οι ομάδες που είχαν χρόνια συμπτώματα είχαν αυξημένο κίνδυνο άνοιας, ωστόσο η ομάδα που παρουσίαζε βελτίωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης είχε παρόμοιο κίνδυνο άνοιας με το γενικό πληθυσμό.
Η επιστημονική ομάδα διαπίστωσε επίσης ότι όλες οι θεραπείες της κατάθλιψης συνδέονται με περίπου 26% μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης άνοιας.
Ακόμα και στην ομάδα που παρουσίαζε επιδείνωση των συμπτωμάτων της κατάθλιψης, η θεραπεία της νόσου κατάφερε να περιορίσει τον κίνδυνο άνοιας. Η μόνη ομάδα που δεν είχε οφέλη από τη χορήγηση θεραπείας ήταν οι ασθενείς που είχαν χρόνια σοβαρά συμπτώματα.
Κατάθλιψη: Αίτιο ή Σύμπτωμα της Άνοιας;
Τα αποτελέσματα της παρούσας μελέτης μπορούν να εξηγήσουν αρκετά από τα ερωτήματα που είχαν δημιουργήσει προηγούμενες μελέτες που εξέτασαν τη σύνδεση ανάμεσα στην κατάθλιψη και τον κίνδυνο άνοιας. Καθώς οι επιστήμονες εξέτασαν διαφορετικές πορείες της νόσου ήταν πιο εύκολο να ξεχωρίσουν τις διαφορές ανάμεσα σε κάθε ομάδα ασθενών.
Ένας περιορισμός της έρευνας ήταν ότι ως έρευνα παρατήρησης δεν μπορεί να αποφανθεί αν η κατάθλιψη αποτελεί πρόδρομο σύμπτωμα ή ανεξάρτητο παράγοντα κινδύνου για την άνοια. Κατά συνέπεια, σύμφωνα με την επιστημονική ομάδα, θα πρέπει σύντομα να γίνουν και νέες μελέτες οι οποίες θα απαντήσουν στο παραπάνω ερώτημα.
Φωτογραφία: cottonbro