Ψυχρός Καιρός: Πότε Ωφελεί και Πότε Βλάπτει την Υγεία;

Ο χειμώνας και οι χαμηλές θερμοκρασίες μπορεί να έχουν διάφορες επιδράσεις στην υγεία του ανθρώπου. Το μεγαλύτερο όφελος από τις χαμηλές θερμοκρασίες είναι ότι καταστρέφουν αρκετά παθογόνα μικρόβια και μικροοργανισμούς. Μία από τις κύριες ανησυχίες που σχετίζονται με την κλιματική αλλαγή είναι ότι η παραπάνω επίδραση του χειμώνα θα περιοριστεί. Αν και ακόμα η υπόθεση αυτή είναι σε θεωρητικό επίπεδο, ο ψυχρός καιρός μπορεί επίσης να να βοθήσει επίσης στην απώλεια βάρους καθώς ενεργοποιεί τον καφέ λιπώδη ιστό. Στη Σκανδιναβία και τη Ρωσία, αρκετοί αναζητούν το κρύο. Το κολύμπι κατά τους χειμερινούς μήνες, σύμφωνα με δεδομένα (λίγων) ερευνών μπορεί να είναι ευεργετικό για την υγεία.

Φυσικά, το κρύο έχει και αρνητικές επιδράσεις. Πολλές έρευνες έχουν δείξει ότι τα ποσοστά θανάτων φτάνουν τη μέγιστη τιμή τους κατά τους χειμερινούς μήνες. Η αρτηριακή πίεση αυξάνεται το χειμώνα και, σύμφωνα με ορισμένες μελέτες, το 70% των θανάτων στην εποχή αυτή αποδίδεται σε εμφράγματα του μυοκαρδίου, εγκεφαλικά επεισόδια ή άλλα καρδιαγγειακά αίτια θανάτου. Επίσης, η εποχή της γρίπης είναι συνήθως το χειμώνα καθώς ο ιός μεταδίδεται ευκολότερα όταν ο αέρας είναι ξηρός και ψυχρός.

Η μειωμένη ηλιοφάνεια το χειμώνα μπορεί επίσης να προκαλέσει προβλήματα. Η έκθεση του δέρματος στον ήλιο οδηγεί σε παραγωγή βιταμίνης D, η οποία συνδέεται με μία σειρά οφέλη για τον οργανισμό. Το χειμώνα, τα επίπεδα της βιταμίνης D στον οργανισμό παρουσιάζουν συνήθως μείωση. Οι χαμηλές θερμοκρασίες και τα μειωμένα επίπεδα της βιταμίνης D είναι συχνά κακός συνδυασμός.

Τα Αγγεία και το Ρίγος

Αν η θερμοκρασία δεν είναι πολύ χαμηλή, ο οργανισμός μπορεί να προσαρμοστεί εύκολα στο κρύο. Όταν έρχεται σε επαφή με κρύο αέρα ή νερό, το δίκτυο των αγγείων που βρίσκεται στο δέρμα, συσπάται και το αίμα συγκεντρώνεται στο εσωτερικό του οργανισμού. Η απόκριση αυτή ανεβάζει τη θερμοκρασία του σώματος καθώς μειώνεται η θερμότητα που χάνεται από την επιφάνεια του δέρματος. Προστατεύει επίσης τα ζωτικά όργανα από τις χαμηλές θερμοκρασίες. Ωστόσο, η ανακατανομή αυτή του αίματος συνοδεύεται από κινδύνους, καθώς η μειωμένη ροή αίματος καθιστά τα δάκτυλα, τη μύτη και τα ώτα ευαίσθητα σε κρυοπαγήματα, τα οποία εμφανίζονται όταν παγώνουν τα υγρά που βρίσκονται μέσα και γύρω από τους ιστούς. Στις κατάλληλες συνθήκες, τα αγγεία του δέρματος ανοίγουν και κλείνουν ρυθμικά, γεγονός που βοηθά να ανέβει η θερμοκρασία του σώματος, ιδιαίτερα στα ακροδάχτυλα.

Ένας άλλος μηχανισμός άμυνας του οργανισμού για τις χαμηλές θερμοκρασίες είναι το ρίγος. Η ταχεία, ρυθμική σύσπαση των μυών παράγει θερμότητα που βοηθά το υπόλοιπο σώμα να παραμείνει ζεστό. Ο οργανισμός χρησιμοποιεί όλο και περισσότερους μύες καθώς η θερμοκρασία πέφτει, με αποτέλεσμα το ρίγος να γίνεται συχνά πολύ έντονο και να προκαλεί δυσφορία. Οι εκούσιες κινήσεις (των ποδιών ή των χεριών), είναι ένας άλλος τρόπος να παραχθεί θερμότητα και, ανάλογα με την περίσταση, μπορεί να περιορίσει το ρίγος. Η προσέγγιση αυτή ωστόσο, δεν είναι πάντοτε ιδανική καθώς η άσκηση αυξάνει τη ροή του αίματος προς το δέρμα, με αποτέλεσμα να υπάρχει διαρροή θερμότητας από αυτό.

Ο σωματότυπος είναι ένας ακόμα παράγοντας που επηρεάζει τις αντιδράσεις στον ψυχρό καιρό. Οι πιο ψηλοί άνθρωποι κρυώνουν ευκολότερα σε σχέση με τους λιγότερο ψηλούς, καθώς έχουν μεγαλύτερη επιφάνεια δέρματος με αποτέλεσμα να υπάρχει μεγαλύτερη απώλεια θερμότητας. Το λίπος μειώνει επίσης το αίσθημα του ψύχους, ωστόσο η δράση αυτή αφορά μόνο το υποδόριο λίπος και όχι το σπλαγχνικό που βρίσκεται στην κοιλιακή χώρα.

Τα θετικά του κρύου

Οι περισσότεροι από εμάς περνάμε το χειμώνα προσπαθώντας να αποφύγουμε το κρύο, ωστόσο η έκθεση σε ελαφρώς χαμηλές θερμοκρασίες δεν είναι απαραίτητα μη επιθυμητή. Ορισμένοι υποστηρίζουν ότι η παραπάνω έκθεση μπορεί να είναι ευεργετική για τα αγγεία καθώς «εκπαιδεύει» τα αγγεία του δέρματος να προσαρμόζονται στις μεταβολές της θερμοκρασίας.

Ο καφέ λιπώδης ιστός είναι το είδος που παράγει θερμότητα και καίει θερμίδες στα μωρά, βοηθώντας έτσι να διατηρήσουν τη θερμοκρασία του σώματος. Το περισσότερο καφέ λίπος απομακρύνεται με την ηλικία, ωστόσο εξετάσεις PET έχουν δείξει ότι οι ενήλικες έχουν κάποιες ποσότητες του λίπους αυτού. Πριν μερικά χρόνια, ερευνητές από τη Φινλανδία ανέφεραν ότι όσοι εργάζονται σε εξωτερικούς χώρους έχουν μεγαλύτερες ποσότητες καφέ λίπους σε σχέση με αυτούς που εργάζονται σε εσωτερικούς χώρους. Μία έρευνα από την Ολλανδία που δημοσιεύτηκε στο New England Journal of Medicine το 2009 έδειξε ότι οι μέτρια χαμηλές θερμοκρασίες ενεργοποίησαν το καφέ λίπος στους 23 από τους 24 εθελοντές. Προς το παρόν, κανείς δεν υποστηρίζει ότι η έκθεση στο κρύο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την απώλεια βάρους, ωστόσο φαίνεται ότι προκαλεί ενεργοποίηση του καφέ λιπώδους ιστού.

Σε ορισμένες χώρες οι χαμηλές θερμοκρασίες χρησιμοποιούνται για θεραπετικούς σκοπούς. Η «κρυοθεραπεία όλου του σώματος» εφαρμόστηκε στην Ιαπωνία για τη θεραπεία του άλγους και της φλεγμονής από ρευματικές και άλλες παθήσεις. Κατά την προσέγγιση αυτή ο ασθενής περνάει 1-3 λεπτά σε ένα δωμάτιο με πολύ χαμηλή θερμοκρασία. Στη Φινλανδία και τη Ρωσία, αρκετοί υποστηρίζουν ότι το κολύμπι κατά τους χειμερινούς μήνες έχει ορισμένα οφέλη για την υγεία. Μία έρευνα στη Φινλανδία εξέτασε 10 γυναίκες που για 3 μήνες κολυμπούσαν για 20 δευτερόλεπτα σε εξαιρετικά χαμηλές θερμοκρασίες. Οι εξετάσεις αίματος των γυναικών αυτών ήταν φυσιολογικές εκτός από τη νορεπινεφρίνη, η οποία παρουσίαζε διπλάσιες ή ακόμα και τριπλάσιες τιμές λίγα λεπτά μετά την έκθεση στο κρύο. Η νορεπινεφρίνη είναι μία χημική ουσία του νευρικού συστήματος που έχει πιθανώς ρόλο στην αναλγησία.

Τα αρνητικά του κρύου

Πριν ωστόσο, αναζητήσετε ένα ψυχρότερο κλίμα, ίσως θα πρέπει να αναλογιστείτε τους κινδύνους από το κρύο.

Εδώ και δεκαετίες διάφορες έρευνες έχουν παρατηρήσει ότι το χειμώνα η αρτηριακή πίεση παρουσιάζει αύξηση. Ερευνητές από τη Γαλλία έκαναν μία μελέτη της βιβλιογραφίας μέχρι το 2009 και συμπέραναν ότι η αύξηση της συστολικής πίεσης από τον κρύο καιρό είναι ιδιαίτερα συχνή στα άτομα ηλικίας άνω των 80 ετών. Το κρύο μπορεί επίσης να προκαλέσει την αντίδραση «fight-or-flight», ανεβάζοντας την αρτηριακή πίεση καθώς η καρδιά αντλεί αίμα ταχύτερα και τα αγγεία συσπώνται.

Ο ψυχρός καιρός έχει επίσης συνδεθεί με τις αναπνευστικές παθήσεις, με κυριότερη τη γρίπη. Αρκετές έρευνες έχουν παρατηρήσει ότι η απότομη μείωση της θερμοκρασίας ακολουθείται από αύξηση των θανάτων που αποδίδονται σε αναπνευστικές νόσους. Η παραπάνω παρατήρηση εξηγείται εν μέρει από το γεγονός ότι μερικά παθογόνα, όπως ο ιός της γρίπης, ευνοούνται από τις χαμηλές θερμοκρασίες. Δεδομένα έχουν δείξει επίσης ότι η έκθεση στο κρύο περιορίζει τη δράση του ανοσοποιητικού συστήματος, επομένως αυξάνεται η πιθανότητα λοίμωξης. Μία έρευνα που δημοσιεύτηκε το 1970 στο New England Journal of Medicine απέδειξε ότι το κοινό κρυολόγημα δεν συνδέεται με την έκθεση στο κρύο. Ορισμένοι Βρετανοί ερευνητές,ωστόσο, υποστηρίζουν ότι το παραπάνω δεν είναι αληθές, καθώς ο ψυχρός αέρας που διέρχεται από τις ρινικές κοιλότητες αυξάνει την πιθανότητα λοιμώξεων, καθώς περιορίζει τη δράση του ανοσοποιητικού συστήματος στην περιοχή.

Βιβλιογραφία: Harvard Health

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα