Η ικανότητα του ανοσοποιητικού συστήματος να αντιμετωπίζει τις λοιμώξεις του αναπνευστικού μεταβάλλεται συνεχώς και εξαρτάται, μεταξύ άλλων, από το ιστορικό προηγουμένων διαφορετικών λοιμώξεων, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις μίας νέας έρευνας.
Υπάρχουν δύο μορφές ανοσίας οι οποίες αντιμετωπίζουν τις λοιμώξεις. Η επίκτητη ανοσία είναι αυτή που προσφέρει την ανοσιακή «μνήμη», επιτρέποντας στο ανοσοποιητικό σύστημα να εξαπολύσει μία ισχυρή ανοσιακή απόκριση όταν καλείται να αντιμετωπίσει ένα παθογόνο που συνάντησε και στο παρελθόν. Αντιθέτως, φυσική ανοσία προσφέρει μία ευρεία και λιγότερο ειδική πρώτη γραμμή άμυνας ενάντια σε όλα τα παθογόνα και θεωρείται απαραίτητη για την αντιμετώπιση των λοιμώξεων που ο οργανισμός δεν έχει συναντήσει στο παρελθόν.
Η έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature Immunology, διαπίστωσε ότι μετά την ανάρρωση από μία λοίμωξη του αναπνευστικού, συγκεκριμένα κύτταρα της φυσικής ανοσίας του πνεύμονα γίνονται πιο αποτελεσματικά, με αποτέλεσμα να προστατεύουν περισσότερο τον οργανισμό από λοιμώξεις τις επόμενες εβδομάδες. Ειδικότερα, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι τα πειραματόζωα που είχαν νοσήσει από τον ιό της γρίπης είχαν μειωμένη πιθανότητα να παρουσιάσουν βακτηριακές λοιμώξεις ένα μήνα μετά τη γρίπη.
Η ενισχυμένη αυτή ανοσία εμφανίζεται όταν, κατά τη διάρκεια της αρχικής λοίμωξης, ένα συγκεκριμένο είδος ανοσιακών κυττάρων ταξιδεύει από το μυελό των οστών στους πνεύμονες. Όταν φτάσει στους τελευταίους μετατρέπεται σε μακροφάγο, ένα είδος λευκού αιμοσφαιρίου. Στους πνεύμονες, τα κύτταρα αυτά παράγουν κυτταροκίνες, δηλαδή μόρια με δράση αντίστοιχη των ορμονών τα οποία προκαλούν φλεγμονή και βοηθούν στην αντιμετώπιση άλλων παθογόνων.
Καθώς τα ειδικά αυτά μακροφάγα παραμένουν σε μία πιο ενεργό κατάσταση στους πνεύμονες μετά την αποδρομή της λοίμωξης, βοηθούν τον οργανισμό να αντιμετωπίσει ευκολότερα τις λοιμώξεις στις επόμενες εβδομάδες. Ωστόσο, σταδιακά, η ικανότητα των μακροφάγων να παράγουν υψηλά επίπεδα κυτταροκινών φθίνει. Αυτό σημαίνει ότι, μετά από λίγες εβδομάδες, η επιπλέον προστασία από τις λοιμώξεις μειώνεται και τελικά επιστρέφει στα ίδια επίπεδα με αυτά των πειραματοζώων που δεν είχαν μολυνθεί με τη γρίπη. Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι ο ίδιος μηχανισμός συμβαίνει και στους ανθρώπους.
«Η γρίπη είναι μία σοβαρή νόσος, ιδιαίτερα για τις ευπαθείς ομάδες, επομένως προφανώς δεν υποστηρίζουμε ότι η λοίμωξη με τον ιό αυτό είναι κάτι επιθυμητό. Ωστόσο, η έρευνά μας προσφέρει σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο που μία ιογενής λοίμωξη που αντιμετωπίζεται γρήγορα συνεχίζει να ενισχύει την ανοσιακή απόκριση αρκετές εβδομάδες αργότερα, μέσω μακροπρόθεσμων επιδράσεων στα ανοσιακά κύτταρα της φυσικής ανοσίας. Αυτό μπορεί να εξηγήσει εν μέρει γιατί η απόκριση του οργανισμού σε μία λοίμωξη με το ίδιο παθογόνο διαφέρει ανάλογα με το πότε αυτή συμβαίνει. Για παράδειγμα, αμέσως μετά από μία ιογενή λοίμωξη τα συμπτώματα μπορεί να είναι περιορισμένα, ενώ το ίδιο παθογόνο μπορεί να προκαλέσει σοβαρά συμπτώματα αν η ίδια λοίμωξη εμφανιστεί αρκετές εβδομάδες αργότερα», είπε η Helena Aegerter, επικεφαλής της έρευνας και μεταπτυχιαική φοιτήτρια στο Εργαστήριο Ανοσορύθμισης του Crick.
Οι ερευνητές σκοπεύουν να εξετάσουν περισσότερο τις επιδράσεις του ιστορικού λοιμώξεων στη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Στο μέλλον θα εξερευνήσουν ειδικά το παραπάνω φαινόμενο σε παθήσεις όπως το άσθμα και η χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, όπου η ενισχυμένη φλεγμονώδης απόκριση που παρατηρήθηκε στο παρόν πείραμα μπορεί να οδηγήσει σε επιδείνωση των συμπτωμάτων.
«Το ανοσοποιητικό σύστημα αποτελεί ένα μωσαϊκό προστατευτικών μηχανισμών και το επίπεδο προστασίας που προσφέρει δεν είναι σταθερό. Αυτό σημαίνει ότι είναι σημαντικό να λαμβάνουμε μέτρα μακροπρόθεσμης προστασίας από τις λοιμώξεις όπου χρειάζεται, όπως για παράδειγμα με το εμβόλιο της γρίπης», δήλωσε ο Andreas Wack, επικεφαλής του Εργαστηρίου Ανοσορύθμισης.
Φωτογραφία: NIAID