Ένα νέο δερματικό επίθεμα ενδέχεται να αντικαταστήσει τις ενέσεις ως μέθοδος εμβολιασμού για τη γρίπη. Αν και προς το παρόν το επίθεμα έχει εξεταστεί μόνο σε πειραματόζωα, φαίνεται ότι μπορεί να προκαλέσει επαρκή ανοσιακή απόκριση χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες.
Η μελέτη αναφορικά με την αποτελεσματικότητα του νέου αυτού επιθέματος έχει δημοσιευτεί στο Journal of Investigative Dermatology.
«Οι επιστήμονες αναζητούν εναλλακτικές επιλογές από τις ενέσεις για τον εμβολιασμό εδώ και σχεδόν 20 χρόνια», είπε ο επικεφαλής της έρευνας Μπέντζαμιν Μίλλερ, «ωστόσο καμία προσπάθεια μέχρι σήμερα δεν έχει στεφθεί με επιτυχία». Ο Μίλλερ είναι καθηγητής δερματολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ στη Νέα Υόρκη.
Η Ανάπτυξη της Νέας Μεθόδου Βασίστηκε στο Έκζεμα
Ο Μίλλερ και οι συνεργάτες του πιστεύουν ότι η χορήγηση του εμβολίου στη νέα μορφή δερματικού επιθέματος λύνει αρκετά από τα προβλήματα που είχαν αντιμετωπίσει στο παρελθόν αντίστοιχες έρευνες.
Στη μελέτη τους, οι επιστήμονες εξηγούν ότι οι προηγούμενες προσπάθειες για την ανάπτυξη ενός δερματικού επιθέματος είχαν χρησιμοποιήσει τεχνικές όπως μικροβελόνες ή ηλεκτροδιάτρηση. Οι τεχνικές αυτές, αν και ήταν ιδιαίτερα επιτυχείς στις αρχικές δοκιμές, αργότερα διαπιστώθηκε ότι είναι δύσκολο να χορηγηθούν σε μεγάλη κλίμακα για τον μαζικό εμβολιασμό πληθυσμών.
Αντίθετα με τις παραπάνω τεχνικές, το νέο επίθεμα χρησιμοποιεί μία νέα προσέγγιση την οποία οι ερευνητές εμπνεύσθηκαν από μελέτες στη βιολογία της ατοπικής δερματίτιδας, δηλαδή του εκζέματος.
Στους ασθενείς που πάσχουν από έκζεμα, ο δερματικός φραγμός που αποτρέπει την είσοδο των τοξινών και των αλλεργιογόνων στον οργανισμό δεν λειτουργεί φυσιολογικά με αποτέλεσμα να γίνεται διαπερατός.
Η πρωτεΐνη claudin-1 είναι απαραίτητη για τη διατήρηση της σταθερότητας του δερματικού φραγμού και την πρόληψη της διαπερατότητας. Οι ασθενείς με έκζεμα έχουν χαμηλότερα επίπεδα της πρωτεΐνης αυτής σε σχέση με αυτούς που δεν πάσχουν από τη συγκεκριμένη νόσο.
Σε προηγούμενες έρευνές τους, οι επιστήμονες της παρούσας μελέτης είχαν δείξει ότι η μείωση των επιπέδων της claudin-1 στα δερματικά κύτταρα υγιών εθελοντών μπορεί να αυξήσει τη διαπερατότητα του δερματικού φραγμού.
Η παρατήρηση αυτή έκανε τους ερευνητές να αναρωτηθούν αν θα μπορούσαν πιθανώς να χρησιμοποιήσουν τη μέθοδο αυτή για τη χορήγηση ενός εμβολίου για τη γρίπη διαμέσου του δέρματος.
Η δυσκολία του παραπάνω εγχειρήματος ήταν να αυξηθεί η διαπερατότητα για αρκετό διάστημα έτσι ώστε ο ιός να μπορεί να διαπεράσει το δέρμα, χωρίς ωστόσο να επιτρέψει σε άλλες ουσίες να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος.
Το Δεματικό Επίθεμα Μπορεί να Προκαλέσει Ανοσία
Μετά από μία σειρά πειραμάτων με δερματικά κύτταρα, η επιστημονική ομάδα κατάφερε να ταυτοποιήσει ένα πεπτίδιο, δηλαδή μία μικρή πρωτεΐνη, η οποία μπορεί να αυξήσει τη διαπερατότητα του δερματικού φραγμού χωρίς να προκαλέσει τοξικές ανεπιθύμητες ενέργειες. Το πεπτίδιο αυτό προσδένεται και αποκλείει τη δράση της claudin-1.
Οι ερευνητές δημιούργησαν στη συνέχεια ένα δερματικό επίθεμα που περιέχει το πεπτίδιο και το ανασυνδυασμένο εμβόλιο της γρίπης. Για να δοκιμάσουν την αποτελεσματικότητά του, έκαναν δύο πειράματα σε ποντίκια.
Στο πρώτο πείραμα, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν το δερματικό επίθεμα στα ποντίκια και στη συνέχεια χορήγησαν το τυπικό εμβόλιο ενέσιμα. Ο στόχος τους ήταν να ξεκινήσει η ανοσοποίηση με το επίθεμα και στη συνέχεια να ενισχυθεί με το εμβόλιο σε ενέσιμη μορφή.
Στο δεύτερο πείραμα, η ομάδα χορήγησε αρχικά το εμβόλιο σε ενέσιμη μορφή και μετά τοποθέτησε στα ποντίκια το δερματικό επίθεμα. Ο στόχος εδώ ήταν να εξετάσουν το αντίστροφο, δηλαδή αν το ενέσιμο εμβόλιο μπορεί να ξεκινήσει την ανοσιακή απόκριση και στη συνέχεια το επίθεμα να την ενισχύσει.
Και στις δύο εξετάσεις το δερματικό επίθεμα τοποθετήθηκε στην πλάτη των ποντικών για 18-36 ώρες και κατάφερε να ανοίξει το δερματικό φραγμό. Οι επιστήμονες επιβεβαίωσαν το γεγονός αυτό παρακολουθώντας τα επίπεδα νερού που είχαν χάσει από το δέρμα.
Κατά την τοποθέτηση του επιθέματος, οι ερευνητές παρατήρησαν ότι αυξήθηκε η διαπερατότητα του δέρματος στα ποντίκια. Ωστόσο, με την αφαίρεσή του, το δέρμα ξεκίνησε να κλείνει εκ νέου, με αποτέλεσμα να επανέλθει στη φυσιολογική του κατάσταση μέσα σε 24 ώρες.
Η ανοσιακή απόκριση που προκλήθηκε από το επίθεμα στο πρώτο πείραμα δεν ήταν σημαντική. Στο δεύτερο πείραμα, ωστόσο, παρατηρήθηκε ισχυρή ανοσιακή απόκριση από την τοποθέτηση του δερματικού επιθέματος.
Αν θεωρήσουμε ότι ο άνθρωπος εκτίθεται στον ιό της γρίπης από την ηλικία των 6 μηνών και κατά συνέπεια το ανοσοποιητικό σύστημα των περισσοτέρων ανθρώπων έχει ήδη αντιμετωπίσει τον ιό στο παρελθόν, το δεύτερο πείραμα είναι αυτό που αντιπροσωπεύει καλύτερα ένα ρεαλιστικό σενάριο.
Από τα αποτελέσματα φαίνεται, επομένως, ότι το δερματικό επίθεμα θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για τη χορήγηση του ετησίου εμβολίου της γρίπης.
Μία άλλη σημαντική παρατήρηση ήταν ότι το εμβόλιο δεν προκάλεσε κάποια ανεπιθύμητη ενέργεια. Οι ερευνητές παρακολούθησαν τα ποντίκια για 3 μήνες μετά τη χορήγηση του δερματικού επιθέματος και δεν παρατήρησαν κάποια αλλαγή στο δέρμα τους, όπως για παράδειγμα αυτές που αποδίδονται στις λοιμώξεις.
Φτηνός και Ασφαλής Τρόπος Χορήγησης του Εμβολίου
Η δοκιμή του δερματικού επιθέματος σε ανθρώπους εθελοντές δεν είναι κάτι που θα γίνει άμεσα. Οι ερευνητές θέλουν να κάνουν περισσότερες μελέτες με πειραματόζωα με σκοπό να εξετάσουν άλλους παράγοντες, όπως για παράδειγμα ποια είναι η διάρκεια που πρέπει να παραμείνει το επίθεμα για να διασφαλιστεί η μέγιστη αποτελεσματικότητα του εμβολίου.
Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αν το δερματικό επίθεμα για τη γρίπη περάσει επιτυχώς από το στάδιο των κλινικών δοκιμών στους ανθρώπους, θα μπορεί πιθανώς να χρησιμοποιηθεί και για άλλα εμβόλια που χορηγούνται σήμερα με ενέσεις.
Αν και είναι αρκετά αποτελεσματικά, τα εμβόλια που γίνονται με ένεση προκαλούν δυσφορία σε αρκετούς ασθενείς και πρέπει να χορηγούνται μόνο από επαγγελματίες υγείας. Επίσης, οι βελόνες αποτελούν βιολογικά απόβλητα μετά τη χορήγηση του εμβολίου και πρέπει να απομακρύνονται κατάλληλα.
Τα παραπάνω προβλήματα εμφανίζονται συχνότερα στις αναπτυσσόμενες χώρες, στις οποίες υπάρχει και η μεγαλύτερη ανάγκη για εμβολιασμούς.
Η χορήγηση μέσω δερματικού επιθέματος μπορεί να αποτελέσει στο μέλλον έναν γρήγορο και αποτελεσματικό τρόπο να εμβολιαστούν μεγάλοι πληθυσμοί ασθενών.
«Το εμβόλιο σε μορφή δερματικού επιθέματος δεν χρειάζεται να διατηρηθεί στο ψυγείο, μπορεί να χορηγηθεί σε οποιονδήποτε και, μετά τη χορήγησή του, δεν χρειάζεται προσεκτική απομάκρυνση όπως συμβαίνει με τις ενέσεις», κατέληξε ο Μίλλερ.