Πόσο Χρήσιμος είναι ο Δείκτης R σε Μία Επιδημία;

Πριν λίγους μήνες, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είχαν ακούσει ποτέ το δείκτη R. Σήμερα, ως αποτέλεσμα της πανδημίας του COVID-19, όλοι γνωρίζουμε τι σημαίνει ο αριθμός αυτός.

Ο δείκτης R αποτελεί ένα μέτρο εκτίμησης για την εξάπλωση ενός παθογόνου. Ουσιαστικά δείχνει πόσα άτομα μπορεί να μολύνει ένας φορέας. Για νόσους με υψηλή μεταδοτικότητα, όπως η ιλαρά, το R μπορεί να είναι πάνω από 18. Για τον COVID-19, σύμφωνα με τις παρούσες εκτιμήσεις, το R είναι λίγο πάνω από 3.

Το R0 αποτελεί την αρχική τιμή του R στην αρχή μίας επιδημίας όταν κανένας δεν έχει ανοσία για τη νόσο. Καθώς η επιδημία εξελίσσεται, το R γίνεται πλέον Re (από το effective reproduction number) και μεταβάλλεται καθώς μολύνονται όλο και περισσότερα άτομα, ενώ παράλληλα γίνονται παρεμβάσεις για την πρόληψη της εξάπλωσης του παθογόνου.

Το R χρησιμοποιείται από τις κυβερνήσεις των περισσοτέρων χωρών για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με τα μέτρα προστασίας. Ο λόγος είναι ότι το R μπορεί να μας δώσει μία γρήγορη εκτίμηση αναφορικά με τον έλεγχο που έχουμε πάνω στην εξάπλωση μίας επιδημίας. Αν το R είναι πάνω από 1, η επιδημία διογκώνεται, ενώ αν είναι κάτω από 1, βρίσκεται σε καθοδική πορεία και οδεύει προς το τέλος της. Κατά την άρση των μέτρων, επομένως, ο σκοπός των κυβερνήσεων είναι να διατηρήσουν το R κάτω από 1.

Πόσο Χρήσιμο είναι Πραγματικά το R για τον COVID-19;

Αρχικά, το R δεν βασίζεται αποκλειστικά στα χαρακτηριστικά του ιού, αλλά επηρεάζεται από άλλους παράγοντες, όπως για παράδειγμα το περιβάλλον και η συμπεριφορά του πληθυσμού. Για παράδειγμα, το R στο κρουαζιερόπλοιο Diamond Princess ήταν σχεδόν 11, ενώ το μέσο R παγκοσμίως είναι 3.28. Η στενή επαφή ανάμεσα στους επιβάτες και το προσωπικό του πλοίου διευκόλυνε τη μετάδοση του ιού. Αν και ο ιός ήταν ο ίδιος, το περιβάλλον και η συμπεριφορά του πληθυσμού ήταν διαφορετική, γεγονός που επηρέασε το R.

Η τιμή του R διαφοροποιείται επίσης ανάλογα με το μοντέλο που χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό του. Η χρήση διαφορετικής βάσης δεδομένων ή διαφορετικών μεθόδων θα οδηγήσει σε διαφορετικές τιμές του R για τον ίδιο ιό. Για παράδειγμα, έχουν παρατηρηθεί διαφορετικά R για τον COVID-19 από 1.4 μέχρι 11, ανάλογα με το περιβάλλον, τα δεδομένα και το μοντέλο που χρησιμοποιήθηκε.

Δεύτερον, αν και συχνά εξετάζουμε το R συνολικά για μία χώρα, στην πραγματικότητα ο δείκτης αυτός δεν είναι σταθερός σε όλες τις περιοχές της χώρας αυτής. Για παράδειγμα, ορισμένες αγροτικές περιοχές έχουν πολύ χαμηλά ποσοστά μετάδοσης, ενώ σε πυκνοκατοικημένες περιοχές με νοσοκομεία και κέντρα φροντίδας, ο δείκτης R είναι πολύ υψηλότερος. Κατά συνέπεια, η τιμή του R που χρησιμοποιείται για τη λήψη αποφάσεων δεν ανταποκρίνεται στην πραγματική εικόνα σχετικά με τα ποσοστά μετάδοσης και επομένως δίνει μία αναληθή εικόνα σχετικά με το βαθμό των μέτρων που πρέπει να εφαρμοστούν.

Τρίτον, το R δεν αποτελεί ένα δείκτη εκτίμησης σε πραγματικό χρόνο και ουσιαστικά προσφέρει δεδομένα για την κατάσταση πριν από περίπου 1 εβδομάδα. Το γεγονός αυτό περιορίζει την ικανότητα να εκτιμηθούν άμεσα οι παρεμβάσεις που γίνονται για τον περιορισμό εξάπλωσης ενός ιού. Για παράδειγμα, κατά την άρση των μέτρων θα ήταν χρήσιμο να γνωρίζουμε άμεσα πως επηρεάζεται η εξάπλωση του ιού. Ωστόσο, στην πραγματικότητα θα αντιληφθούμε την πραγματική εικόνα περίπου 1 εβδομάδα αργότερα, οπότε και θα έχουν μολυνθεί αρκετά άτομα.

Ένας Μόνο από τους Πολλούς Διαθέσιμους Δείκτες

Τέλος, εστιάζοντας αποκλειστικά στο R αγνοούμε αρκετές άλλες σημαντικές παραμέτρους σχετικές με τη μετάδοση των παθογόνων, όπως για παράδειγμα ποια είναι η διάρκεια που μπορεί να μεταδώσει κάποιος τον ιό ή πόσο γρήγορα αυξάνεται ο αριθμός των περιστατικών. Το R αποτελεί ένα μόλις παράγοντα που χρησιμοποιείται για να κατανοήσουμε πως εξαπλώνεται ένα λοιμώδες νόσημα.

Προκειμένου να κατανοήσουμε πλήρως τη μετάδοση ενός ιού, θα πρέπει να εξετάσουμε αρκετούς παράγοντες σε όσο το δυνατόν μικρότερο χρονικό διάστημα. Επιπλέον, το R δεν προσφέρει καμία πληροφορία σχετικά με τον αριθμό των ασθενών που νοσηλεύονται ή έχουν καταλήξει, οι οποίοι θεωρούνται απαραίτητοι για τη λήψη αποφάσεων αναφορικά με την πανδημία.

Κατά συνέπεια, λαμβάνοντας υπόψη όλους τους παραπάνω παράγοντες σχετικά με τη χρησιμότητα του R, θα πρέπει ο δείκτης αυτός να χρησιμοποιείται προκειμένου να αποφασιστεί η εφαρμογή περιοριστικών μέτρων; Η απάντηση είναι αναμφίβολα ναι. Ωστόσο, καμία στρατηγική δεν πρέπει να βασίζεται αποκλειστικά σε ένα δείκτη. Το R πρέπει να αποτελεί έναν μόνο από τους αρκετούς παράγοντες που θα λαμβάνονται υπόψη κατά τη λήψη αποφάσεων σε μία πανδημία.

Βιβλιογραφία: The Conversation

Φωτογραφία: Kate Trifo

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα