Μία από τις πλέον γνωστές επιπλοκές της COVID-19 είναι το σύνδρομο οξείας αναπνευστικής δυσχέρειας (ARDS), το οποίο εμφανίζεται όταν ο ασθενής δεν λαμβάνει επαρκή επίπεδα οξυγόνου. Η επιπλοκή αυτή είναι δυνητικά απειλητική για τη ζωή.
Με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα, το 30-40% των ασθενών που νοσηλεύονται για COVID-19 θα παρουσιάσουν ARDS, ενώ το ποσοστό της επιπλοκής φτάνει το 70% σε αυτούς που τελικά καταλήγουν.
Ωστόσο, καθώς η πανδημία συνεχίζεται, ανακαλύπτουμε συνεχώς νέες επιπλοκές που μπορεί να προκαλέσει ο ιός. Μία από αυτές είναι και η οξεία νεφρική βλάβη.
Περιεχόμενα:
COVID-19 και Νεφροί
Το πρώτο βήμα για τη μόλυνση ενός κυττάρου από τον SARS-CoV-2 είναι η πρόσδεση του ιού στους υποδοχείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης 2 (ACE2).
Οι υποδοχείς αυτοί βρίσκονται στα κύτταρα των νεφρών, των πνευμόνων, του γαστρεντερικού σωλήνα, της καρδιάς και των αρτηριών. Ο κύριος ρόλος τους είναι η ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης μέσω των επιδράσεων στα επίπεδα της αγγειοτενσίνης, μίας πρωτεΐνης που αυξάνει την αρτηριακή πίεση προκαλώντας σύσπαση στα αγγεία.
Ορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι ο SARS-CoV-2 επηρεάζει αρκετά συχνά τα κύτταρα των νεφρών, καθώς τα επίπεδα έκφρασης των ACE-2 είναι πολύ υψηλά στα κύτταρα που βρίσκονται στο εγγύς σωληνάριο. Το τελευταίο είναι ένα μεγάλο κομμάτι του νεφρού που ευθύνεται για την επαναρρόφηση νερού και θρεπτικών ουσιών από το αίμα.
Μόλις ο SARS-CoV-2 εισέλθει στα κύτταρα των νεφρών, αρχίζει να πολλαπλασιάζεται χρησιμοποιώντας τους μηχανισμούς του κυττάρου, γεγονός που συχνά προκαλεί βλάβες στα κύτταρα.
Το ανοσοποιητικό σύστημα εκκινεί επίσης μία φλεγμονώδη απόκριση όταν ανιχνεύσει σωματίδια του ιού. Η τελευταία μπορεί να προκαλέσει επίσης βλάβες σε υγιείς ιστούς.
Η οξεία νεφρική βλάβη εμφανίζεται όταν οι βλάβες στους νεφρούς είναι τόσο εκτεταμένες ώστε το όργανο να μην μπορεί πλέον να φιλτράρει ικανοποιητικά το αίμα. Ως αποτέλεσμα, συσσωρεύονται απόβλητα στο αίμα, γεγονός που καθιστά δυσκολότερη το φυσιολογική λειτουργία των νεφρών και τη διατήρηση της ισορροπίας των ηλεκτρολυτών.
Τους προηγούμενους μήνες, αρκετοί επιστήμονες είχαν υποστηρίξει ότι η ρεμδεσιβίρη, ένα φάρμακο που χρησιμοποιείται στην αντιμετώπιση της COVID-19, μπορεί να προκαλέσει οξεία νεφρική βλάβη, ωστόσο μία μελέτη από το European Medicines Agency (EMA) δεν παρατήρησε κάποια σύνδεση.
Ορισμένοι ασθενείς με οξεία νεφρική βλάβη μπορεί να είναι εντελώς ασυμπτωματικοί. Ωστόσο, άλλοι μπορεί να έχουν συμπτώματα κορονοϊού όπως μειωμένη παραγωγή ούρων, ανεξήγητη εξάντληση και οίδημα γύρω από τους οφθαλμούς και τους αστραγάλους.
Στα σοβαρά περιστατικά, η οξεία νεφρική βλάβη μπορεί να εξελιχθεί σε ανεπάρκεια η οποία μπορεί να οδηγήσει ακόμα και στο θάνατο.
COVID-19 και Οξεία Νεφρική Βλάβη
Προς το παρόν, τα δεδομένα για τις νεφρικές βλάβες που προκαλεί η COVID-19 είναι πολύ περιορισμένα. Ωστόσο, φαίνεται ότι η οξεία νεφρική βλάβη εμφανίζεται συχνότερα στους ασθενείς που μολύνονται με τον SARS-CoV-2 συγκριτικά με τον SARS-CoV.
Ορισμένες έρευνες που δημοσιεύτηκαν το Φεβρουάριο του 2021 προσέφεραν κάποια δεδομένα. Σύμφωνα με μία έρευνα, το 4-37% των ασθενών με COVID-19 παρουσιάζουν συμπτώματα από τους νεφρούς, ενώ το 50% των ασθενών που νοσηλεύονται παρουσιάζουν οξεία νεφρική βλάβη.
Ωστόσο, μία πρόσφατη μελέτη υποστήριξε ότι μόλις το 10% των νοσηλευομένων ασθενών για COVID-19 θα παρουσιάσει τελικά την παραπάνω επιπλοκή. Μία έρευνα που δημοσιεύτηκε το Σεπτέμβριο του 2020 είχε διαπιστώσει ότι το 81% των ασθενών που εισέρχονται στη ΜΕΘ παρουσιάζουν οξεία νεφρική βλάβη, καταλαβαίνουμε επομένως ότι σήμερα υπάρχει μεγάλη αβεβαιότητα σχετικά με τη συχνότητα της επιπλοκής αυτής.
Συγκριτικά, στην επιδημία του SARS το 2003, είχε διαπιστωθεί ότι το 6.7% των ασθενών με διάγνωση SARS παρουσιάζουν οξεία νεφρική βλάβη, με το ποσοστό να φτάνει το 91.7% στους ασθενείς που τελικά κατέληξαν από τον ιό.
Ο κίνδυνος εμφάνισης της επιπλοκής στους ασθενείς με COVID-19 φαίνεται ότι εξαρτάται από αρκετούς παράγοντες.
Ένας από αυτούς είναι, για παράδειγμα, η ηλικία. Σε μία πρόσφατη ανάλυση που εξέτασε ασθενείς με COVID-19, διαπιστώθηκε ότι το 12% των ασθενών ηλικίας άνω των 60 παρουσίασε οξεία νεφρική βλάβη, ενώ το αντίστοιχο ποσοστό ήταν 6% για τις ηλικίες κάτω των 60.
Οι ασθενείς με προϋπάρχουσες νεφρικές παθήσεις ή άλλα χρόνια νοσήματα, όπως η υπέρταση, ο διαβήτης, η καρδιαγγειακή νόσος και η παχυσαρκία, έχουν επίσης αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν επιπλοκές της COVID-19.
Οι θεραπείες για τις νεφρικές παθήσεις, όπως για παράδειγμα η αιμοκάθαρση ή η ανοσοκατασταλτική αγωγή μετά τη χορήγηση ενός μοσχεύματος μπορεί επίσης να επηρεάσουν το ανοσοποιητικό σύστημα.
Η αιμοκάθαρση είναι μία διαδικασία κατά την οποία το αίμα φιλτράρεται από ένα μηχάνημα, καθώς αυτό δεν μπορεί να γίνει πλέον από τους νεφρούς. Στους ασθενείς που τελικά θα κάνουν μεταμόσχευση νεφρού, οι γιατροί θα χορηγήσουν ανοσοκατασταλτική αγωγή έτσι ώστε ο οργανισμός τους να μην απορρίψει το μόσχευμα.
Και οι δύο παραπάνω παράγοντες μπορεί να επηρεάσουν τον κίνδυνο σοαβρής COVID-19. Για το λόγο αυτό, αρκετοί οργανισμοί υγείας υποστηρίζουν ότι οι νεφροπαθείς θα πρέπει να έχουν προτεραιότητα στον εμβολιασμό για την COVID-19.
Πως Επηρεάζεται η Πρόγνωση των Ασθενών
Με βάση τα διαθέσιμα δεδομένα, φαίνεται ότι η οξεία νεφρική βλάβη αυξάνει δραματικά τον κίνδυνο σοβαρής COVID-19 και θανάτου από τον ιό. Αυτό συμβαίνει γιατί η επιπλοκή αυτή εξασθενεί το ανοσοποιητικό σύστημα και προκαλεί ανισορροπίες υγρών, συσσώρευση αποβλήτων στο αίμα και τελικά, ανεπάρκεια.
Σύμφωνα με μία πρόσφατη μετα-ανάλυση, η εμφάνιση οξείας νεφρικής βλάβης στους ασθενείς με COVID-19 συνδέεται με 13 φορές αυξημένο κίνδυνο θανάτου.
Σε αντίστοιχα αποτελέσματα κατέληξε και μία έρευνα από την Κίνα, η οποία διαπίστωσε ότι η εμφάνιση της επιπλοκής αυτής σε νοσηλευόμενους ασθενείς με COVID-19 συνδέεται με 5 φορές αυξημένο κίνδυνο θανάτου. Οι επιστήμονες της έρευνας αυτής υποστήριξαν, ωστόσο, ότι τα ποσοστά οξείας νεφρικής βλάβης στις Δυτικές χώρες είναι πολύ υψηλότερα.
Σε μία έρευνα που δημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 2020, το 48% των ασθενών που παρουσίασαν οξεία νεφρική βλάβη και εισήχθησαν στη ΜΕΘ, τελικά κατέληξαν.
Αρκετά λεπτομερή δεδομένα προσέφερε και μία έρευνα από τις ΗΠΑ. Η έρευνα αυτή δημοσιεύτηκε πριν λίγες ημέρες και εξέτασε συνολικά 5.216 βετεράνους με COVID-19. Όπως διαπίστωσε, το 32% των ασθενών παρουσίασε οξεία νεφρική βλάβη με το 12% να χρειάζεται τελικά αιμοκάθαρση ή μεταμόσχευση νεφρού.
Στην ίδια μελέτη, η παρουσία της παραπάνω επιπλοκής συνδέθηκε με 6.5 φορές αυξημένο κίνδυνο διασωλήνωσης και παράταση της νοσηλείας για 5.56 ημέρες, καθώς και 7 φορές αυξημένο κίνδυνο θανάτου.
Αναπάντητα Ερωτήματα
Ένα από τα σημαντικότερα ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν στο μέλλον είναι αν υπάρχει τρόπος να περιοριστεί ο κίνδυνος εμφάνισης οξείας νεφρικής βλάβης στους ασθενείς με COVID-19. Αυτό θα γίνει πιθανώς παρακολουθώντας προσεκτικά την πορεία των ασθενών και χορηγώντας άμεσα επιθετική θεραπεία σε όσους εμφανίζουν ενδείξεις νεφρικών βλαβών.
Θα πρέπει να εξεταστεί επίσης ποια είναι η πορεία των ασθενών που παίρνουν εξιτήριο από το νοσοκομείο, μετά την εμφάνιση οξείας νεφρικής βλάβης από COVID-19. Ορισμένα δεδομένα δείχνουν ότι η long COVID μπορεί να περιλαμβάνει και νεφρικά συμπτώματα.
Μία έρευνα που δημοσιεύτηκε πριν λίγες ημέρες έδειξε ότι το 47% των ασθενών με COVID-19 και οξεία νεφρική βλάβη είχαν ακόμα νεφρικά συμπτώματα όταν έλαβαν εξιτήριο από το νοσοκομείο.
Προκειμένου να δώσουμε σαφείς απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα θα πρέπει να κάνουμε νέες, πιο λεπτομερείς μελέτες. Τα δεδομένα από τις έρευνες αυτές θα μας βοηθήσουν να εξετάσουμε νέες προσεγγίσεις για τον περιορισμό των σοβαρών επιπλοκών της COVID-19.
Φωτογραφία: John Campbell (CC BY 2.0)