Θέλοντας να βοηθήσουν στην οριστική εξάλειψη του ιού SARS-CoV-2 και το τέλος της πανδημίας που μαίνεται εδώ και περίπου 1.5 χρόνο, εκατομμύρια άτομα παγκοσμίως προσέρχονται στα εμβολιαστικά κέντρα. Προς το παρόν, οι προσπάθειες για τον τερματισμό της πανδημίας μέσω ανοσίας της αγέλης έχουν δείξει θετικά δείγματα, ωστόσο, σύμφωνα με τις παρατηρήσεις μίας νέας μελέτης, δεν θα πρέπει να χαλαρώσουμε τα υπόλοιπα μέτρα πρόληψης σε αυτή τη φάση.
Στη μελέτη αυτή οι επιστήμονες από το Institute of Science and Technology της Αυστρίας εκτίμησαν τον κίνδυνο εμφάνισης ενός στελέχους με ανθεκτικότητα στα εμβόλια που κυκλοφορούν σήμερα, εξετάζοντας διαφορετικά μοντέλα εξάπλωσης του ιού.
Ο κύριος παράγοντας σε καθένα από τα παραπάνω μοντέλα ήταν τα ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης για ένα πληθυσμό 10 εκατομμυρίων σε 3 χρόνια, ενώ εξετάστηκαν επίσης και τα μέτρα πρόληψης, όπως η χρήση μάσκας και η κοινωνική αποστασιοποίηση.
Όπως ήταν αναμενόμενο, η χορήγηση ενός από τα εγκεκριμένα εμβόλια στο σύνολο του πληθυσμού στο μικρότερο δυνατό χρονικό διάστημα ήταν το μοντέλο που συνδέθηκε με το μικρότερο κίνδυνο εμφάνισης νέων στελεχών του SARS-CoV-2 με ανθεκτικότητα στα εμβόλια.
Αντιθέτως, η κυκλοφορία του ιού σε ένα πληθυσμό χωρίς ανοσία, δίνει στο παθογόνο αρκετές ευκαιρίες να μεταλλαχθεί και να δημιουργήσει ανθεκτικά στελέχη, βελτιώνοντας έτσι τη μολυσματικότητά του.
Από τα παραπάνω θα περιμέναμε στην τελευταία περίπτωση θα υπήρχε ο υψηλότερος κίνδυνος να εμφανιστεί ένα νέο στέλεχος ανθεκτικό στην εξουδετέρωση από το ανοσοποιητικό σύστημα.
«Αντιθέτως, η ανάλυσή μας έδειξε ότι ο υψηλότερος κίνδυνος εμφάνισης ενός ανθεκτικού στελέχους παρατηρείται όταν ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού έχει εμβολιαστεί, αλλά δεν υπάρχουν μέτρα για τον περιορισμό εξάπλωσης του ιού», υποστηρίζουν στη μελέτη τους οι ερευνητές.
Ειδικότερα, ο υψηλότερος κίνδυνος εμφάνισης ενός ανθεκτικού στελέχους παρατηρήθηκε στο μοντέλο που είχε εμβολιαστεί το 60% του πληθυσμού και δεν υπήρχαν μέτρα πρόληψης.
Έχοντας εμβολιάσει ήδη τα 2/3 σχεδόν του πληθυσμού αρκετοί πιστεύουν ότι αυτή είναι μία καλή στιγμή για να σταματήσουμε τη χρήση της μάσκας και να αγκαλιάσουμε τους φίλους μας, ωστόσο δυστυχώς σύμφωνα με τις εκτιμήσεις τα παρούσας μελέτης, αυτή είναι η χειρότερη στιγμή για τη χαλάρωση των μέτρων.
«Μία οδηγία που μπορούμε να δώσουμε με βάση τις παρατηρήσεις της μελέτης μας είναι να συνεχιστεί η εφαρμογή των μέτρων πρόληψης (όπως για παράδειγμα η κοινωνική αποστασιοποίηση) ακόμα κι αν έχει εμβολιαστεί ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού, έτσι ώστε να εξαλειφθούν εντελώς τα ανθεκτικά στελέχη του ιού», εξηγούν οι επιστήμονες.
Κάθε φορά που ο ιός πολλαπλασιάζεται, υπάρχει πιθανότητα να παρουσιάσει μετάλλαξη σε κάποιο από τα γονίδιά του. Οποιαδήποτε από τις παραπάνω μεταλλάξεις μπορεί να προσδώσει στον ιό ανθεκτικότητα στη δράση του ανοσοποιητικού συστήματος, επιτρέποντάς του να αποφύγει την εξουδετέρωση από τα εμβόλια.
Όπως τόνισαν οι επιστήμονες της μελέτης, όσο περισσότερα εμπόδια βάζουμε στον ιό, τόσο δυσκολότερο είναι γι’ αυτόν να μεταλλαχθεί με τρόπο που θα του επιτρέπει να ξεπεράσει την εξουδετέρωση από τα εμβόλια.
Υποστήριξαν επίσης ότι η ανοσία της αγέλης είναι ένας ρευστός στόχος ο οποίος δεν βασίζεται αποκλειστικά στο ποσοστό του πληθυσμού που έχει επαρκή αντισώματα για να αποτρέψει μία σοβαρή λοίμωξη.
Φυσικά, τα εμβόλια παίζουν σημαντικό ρόλο για την επιστροφή στην κανονικότητα και είναι σημαντικό να φτάσουμε υψηλά ποσοστά εμβολιασμού όσο το δυνατόν ταχύτερα. Ωστόσο, όπως καταλήγουν οι συγγραφείς στη μελέτη τους, δεν είναι ορθό να σηκώσουμε το πόδι από το γκάζι επειδή πλησιάζουμε στη γραμμή του τερματισμού. Αν μη τι άλλο, αυτή είναι η στιγμή που θα πρέπει να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για να μην πάει χαμένος ο κόπος που μας έφερε σε αυτό το σημείο.
Η μελέτη δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Nature.