Υπνωτικά Φάρμακα: Όσα Πρέπει να Γνωρίζετε

Ο ύπνος αποτελεί μία «επανεκκίνηση» για αρκετά οργανικά συστήματα και μία από τις σημαντικότερες λειτουργίες του οργανισμού. Η έλλειψη ύπνου συμβάλλει στην εμφάνιση αρκετών χρόνιων νόσων.

Διάφορα υπνωτικά φάρμακα με ή χωρίς ιατρική συνταγή είναι διαθέσιμα για την αντιμετώπιση των διαταραχών του ύπνου. Για τον ίδιο σκοπό χρησιμοποιούνται επίσης και διάφορα βότανα ή φυτικά συμπληρώματα.

Τα υπνωτικά, ωστόσο, σπάνια επαρκούν για την επίτευξη και διατήρηση ενός υγιούς κύκλου ύπνου. Όσοι χρησιμοποιούν υπνωτικά χρειάζονται συνήθως και άλλες μεθόδους για τη διατήρηση του ύπνου.

Υπνωτικά που δεν Χρειάζονται Συνταγή

Μελατονίνη

Η μελατονίνη είναι μία σημαντική ορμόνη που παράγεται φυσιολογικά στον οργανισμό. Ουσιαστικά είναι η ορμόνη που στέλνει το μήνυμα στον εγκέφαλο ότι πρέπει να κοιμηθεί. Έχει επίσης ρόλο στη διατήρηση του κιρκαδικού ρυθμού, δηλαδή του 24ωρου κύκλου ύπνου-αφύπνισης που βοηθά τον άνθρωπο να προσαρμοστεί στην εναλλαγή ημέρας-νύχτας.

Η μελατονίνη βοηθά επίσης τους ασθενείς με διαταραχές του ύπνου στην έλευση του τελευταίου. Όπως σημείωσαν οι συγγραφείς μίας μελέτης του 2017, η μελατονίνη είναι αποτελεσματικό φάρμακο για την αντιμετώπιση ορισμένων διαταραχών του ύπνου, όπως η αϋπνία και το σύνδρομο καθυστερημένης φάσης του ύπνου. Βοηθά επίσης τους τυφλούς ασθενείς που έχουν δυσκολία στη διατήρηση του κύκλου ύπνου-αφύπνισης.

Η μελατονίνη έχει επίσης χρησιμότητα στην αντιμετώπιση άλλων ελλασσόνων διαταραχών του ύπνου, όπως το jet lag.

Είναι ασφαλής για βραχυπρόθεσμη χρήση σε ασθενείς με διαταραχές του ύπνου, ωστόσο οι μακροπρόθεσμες επιδράσεις της δεν έχουν εξερευνηθεί επαρκώς.

Γλυκίνη

Η γλυκίνη είναι ένα φυσικό αμινοξύ που βοηθά στη ρύθμιση του κεντρικού νευρικού συστήματος. Βοηθά επίσης στην έλευση του ύπνου αλλά και στην ποιότητά του.

Διάφορες έρευνες έχουν δείξει ότι η χορήγηση γλυκίνης πριν τον ύπνο βελτιώνει τόσο τους αντικειμενικούς όσο και τους υποκειμενικούς δείκτες του ύπνου.

Οι ερευνητές σημείωσαν ότι η γλυκίνη μειώνει τη θερμοκρασία του σώματος, κάτι που προηγείται συνήθως της έλευσης του ύπνου. Βοηθά επίσης στη ρύθμιση του κιρκαδικού ρυθμού. Ωστόσο, οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακριβώς που αποδίδονται αυτές οι επιδράσεις της, επομένως χρειάζονται περισσότερες μελέτες για να επιβεβαιωθεί η δράση της γλυκίνης ως υπνωτικό.

Διφαινυδραμίνη

Η διφαινυδραμίνη αποτελεί κύριο συστατικό σε αρκετά φάρμακα για τις αλλεργίες, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως υπνωτικό καθώς προκαλεί υπνηλία.

Χάρη στη δράση της αυτή, η διφαινυδραμίνη χρησιμοποιείται σε αρκετά προϊόντα που χορηγούνται χωρίς συνταγή, όπως για παράδειγμα τα σιρόπια για το βήχα που λαμβάντονται το βράδυ.

Ωστόσο, καθώς το φάρμακο μπορεί να περιορίσει σημαντικά την εγρήγορση, είναι σημαντικό να λαμβάνεται μόνο πριν τον ύπνο.

Η χρήση του φαρμάκου προκαλεί επίσης ανοχή, γεγονός που μειώνει την αποτελεσματικότητά του μακροπρόθεσμα.

Δοξυλαμίνη

Η δοξυλαμίνη είναι ένα ακόμα αντισταμινικό και οι επιδράσεις της είναι παρόμοιες με αυτές της διφαινυδραμίνης. Μπορεί να προκαλέσει υπνηλία σε ορισμένους ασθενείς αν και χρησιμοποιείται κυρίως για την αντιμετώπιση των αλλεργιών ή του κρυολογήματος.

Υπνωτικά που Χορηγούνται με Συνταγή

Βενζοδιαζεπίνες

Οι βενζοδιαζεπίνες χρησιμοποιούνται κυρίως στην αντιμετώπιση των αγχώδων διαταραχών, ωστόσο μπορούν επίσης να βοηθήσουν στην έλευση του ύπνου.

Αποτελούν ένα είδος ηρεμιστικών-υπνωτικών φαρμάκων και δεν ενδείκνυνται για μακροχρόνια χρήση καθώς μπορεί να προκαλέσουν εθισμό. Μπορεί να προκαλέσουν επίσης ανοχή, γεγονός που μειώνει την αποτελεσματικότητά τους σταδιακά.

Τα φάρμακα αυτά είναι ιδιαίτερα ισχυρά και η λήψη τους συνοδέυεται από κίνδυνο εθισμού ή άλλες παρενέργειες, επομένως οι γιατροί τα χορηγούν μόνο σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, όπως για παράδειγμα σε ασθενείς με χρόνιες διαταραχές του ύπνου.

Παραδείγματα βενζοδιαζεπινών είναι:

  • Η διαζεπάμη (Valium)
  • Η αλπραζολάμη (Xanax)
  • Η λοραζεπάμη (Ativan)
Ηρεμηστικά-Υπνωτικά Χάπια

Άλλα φάρμακα τα οποία χορηγούνται με συνταγή είναι επίσης διαθέσιμα. Αυτά περιλαμβάνουν:

  • Ζαλεπλόνη (Sonata)
  • Ζολπιδέμη (Zolpidem)

Τα φάρμακα αυτά μπορούν να χρησιμοποιηθούν για μεγαλύτερη διάρκεια η οποία ωστόσο δεν πρέπει να ξεπερνά τους 6 μήνες. Η χορήγησή τους πρέπει να γίνεται με προσοχή καθώς μπορεί επίσης να προκαλέσουν εθισμό ενώ αρκετοί ασθενείς με αϋπνία αναφέρουν ότι τα συμπτώματά τους επέστρεψαν μετά τη διακοπή των παραπάνω φαρμάκων.

Φυσικές Θεραπείες

Ρίζα Βαλεριάνας

Η ρίζα βαλεριάνας είναι μία ρίζα με ισχυρή οσμή που πωλείται από αρκετές εταιρίες ως φυσικό ηρεμιστικό. Τα δεδομένα που υποστηρίζουν τη χρήση της για την αντιμετώπιση της αϋπνίας είναι περιορισμένα, ωστόσο μπορεί να βοηθήσει ορισμένα άτομα στη βελτίωση της ποιότητας του ύπνου.

Όπως σημείωσε μία μελέτη του 2017, η βαλεριάνα βοηθά στη βελτίωση των υποκειμενικών αλλά όχι των ακτικειμενικών δεικτών της ποιότητας του ύπνου. Αν και οι εθελοντές της έρευνας ανέφεραν ότι κοιμήθηκαν καλύτερα το βράδυ, η αντίληψή τους αυτή δεν επιβεβαιώθηκε από τα εγκεφαλικά τους κύμματα κατά τη διάρκεια της νύχτας.

Ωστόσο, δεν παρατηρήθηκαν ανεπιθύμητες ενέργειες από τη λήψη της βαλεριάνας βραχυπρόθεσμα, επομένως αν κάποιος πιστεύει ότι η λήψη του συγκεκριμένου σκευάσματος προσφέρει οφέλη, δεν υπάρχουν κίνδυνοι από τη λήψη του για περιορισμένο χρονικό διάστημα.

Λεβάντα

Τα άνθη της λεβάντας έχουν μία ηρεμιστική οσμή και το έλαιο του φυτού χρησιμοποιείται ευρέως στην αρωματοθεραπεία.

Αρκετοί ασθενείς πιστεύουν ότι το έλαιο της λεβάντας πριν τον ύπνο βοηθά στην ηρεμία και επάγει τη χαλάρωση, διευκολύντας έτσι την έλευση του ύπνου.

Μερικές μικρές έρευνες έχουν δείξει ότι υπάρχουν οφέλη από τη χρήση της λεβάντας στο ύπνο, όπως:

  • Βελτίωση της ποιότητας του ύπνου
  • Αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της αϋπνίας
  • Αύξηση της διάρκειας του ύπνου
  • Υποκατάσταση άλλων υπνωτικών φαρμάκων που η λήψη τους έχει διακοπεί προσωρινά

Πρέπει να τονιστεί ωστόσο ότι οι παραπάνω έρευνες είχαν μικρό μέγεθος και επομένως χρειάζεται να γίνουν περισσότερες έρευνες για να εξερευνηθεί ο ρόλος της λεβάντας στην αντιμετώπιση των διαταραχών του ύπνου.

Μαγνήσιο

Το μαγνήσιο αποτελεί σημαντικό μέταλλο του οργανισμού και παίζει σημαντικό ρόλο σε αρκετές λειτουργίες του. Βοηθά επίσης στη χαλάρωση των μυών και την προετοιμασία του οργανισμού για τον ύπνο.

Μία έρευνα στο Journal of Research in Medical Sciences εξέτασε τις επιδράσεις του μαγνησίου στους διάφορους δείκτες της αϋπνίας σε ηλικιωμένους εθελοντές.

Οι ερευνητές παρατήρησαν ότι οι εθελοντές που έπαιρναν μαγνήσιο είχαν καλύτερη ποιότητα ύπνου σε σχέση με αυτούς που έπαιρναν placebo. Το μαγνήσιο βελτίωσε επίσης αρκετούς δείκτες της αϋπνίας, όπως η πρώιμη αφύπνιση, η δυσκολία στην έλευση και η συνολική διάρκεια του ύπνου.

Αν και τα αποτελέσματα είναι αρκετά ενδιαφέροντα, πρέπει να σημειωθεί ότι η έρευνα εξέτασε μόνο ηλικιωμένους, οι οποίοι πιθανώς είχαν χαμηλότερα επίπεδα μαγνησίου αρχικά, επομένως το μαγνήσιο μπορεί να μην έχει τις ίδιες δράσεις σε όλες τις ηλικίες.

Η βραχυπρόθεσμη χρήση συμπληρωμάτων μαγνησίου δεν συνοδεύεται από κινδύνους για την υγεία και μπορεί να βοηθήσει ορισμένους ασθενείς στην αντιμετώπιση της αϋπνίας.

Εναλλακτικές Φυσικές Θεραπείες για την Αϋπνία

Άλλες φυσικές θεραπείες μπορεί να βοηθήσουν επίσης στην έλευση του ύπνου, ωστόσο αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν επιστημονικά δεδομένα που να υποστηρίζουν τη χρήση τους. Ορισμένοι ασθενείς αναφέρουν ότι κοιμούνται ευκολότερα ή ξυπνούν πιο ανανεωμένοι μετά την κατανάλωση των παρακάτω:

  • Χαμομήλι
  • Έλαιο κανναβιδιόλης
  • Τρυπτοφάνη
  • Μέντα
  • GABA
  • 5-HTP

Πριν πάρετε κάποιο από τα παραπάνω, συμβουλευτείτε τον γιατρό σας.

Πως να Κοιμηθείτε Καλύτερα

Ανεξαρτήτως του φαρμάκου που θα επιλέξετε, η λήψη του πρέπει να είναι πάντοτε βραχυπρόθεσμη. Τα υπνωτικά βοηθούν το βιολογικό ρολόι να επανέλθει στη φυσιολογική του λειτουργία και ρυθμίζουν το πρόγραμμα ύπνου.

Επομένως δεν υπάρχει ιδανικό υπνωτικό και τα παραπάνω φάρμακα αποτελούν ένα μόνο πιθανό συστατικό ενός υγιούς προγράμματος ύπνου.

Η βελτίωση της ποιότητας και της διάρκειας του ύπνου απαιτεί την εφαρμογή υγιεινών πρακτικών οι οποίες περιλαμβάνουν:

  • Περιορισμό της χρήσης τηλεφώνου, τηλεόρασης ή Η/Υ πριν τον ύπνο
  • Αφύπνιση την ίδια ώρα κάθε μέρα
  • Υγιεινή διατροφή
  • Αποφυγή του αλκοόλ και του καφέ τη νύχτα
  • Τακτική άσκηση
  • Επίτευξη και διατήρηση ενός υγιούς σωματικού βάρους

Αν έχετε κάποια διαταραχή του ύπνου πρέπει να συμβουλευτείτε τον γιατρό σας για να προσπαθήσετε να βρείτε κάποια λύση. Η πιο αποτελεσματική θεραπεία για τις διαταραχές του ύπνου εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, μεταξύ των οποίων και η γενικότερη υγεία του ασθενούς.

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα