Τι είναι τα Ουδετερόφιλα; Ποιος ο Ρόλος τους στον Οργανισμό;

Τα ουδετερόφιλα ή αλλιώς πολυμορφοπύρηνα, είναι ένα είδος λευκών αιμοσφαιρίων που βοηθούν στην επιδιόρθωση των ιστών και την αντιμετώπιση των λοιμώξεων. Τα επίπεδά τους αυξάνονται συνήθως ως απόκριση σε μία λοίμωξη ή ένα τραυματισμό, ενώ μειώνονται σε σοβαρές ή χρόνιες λοιμώξεις, από φάρμακα ή εξ’αιτίας γενετικών νόσων.

Τα ουδετερόφιλα βοηθούν στην πρόληψη των λοιμώξεων απενεργοποιώντας, πέπτοντας ή απομακρύνοντας παθογόνα μικρόβια και μικροοργανισμούς. Συνεργάζονται επίσης με άλλα κύτταρα για να βοηθήσουν στην επιδιόρθωση των κυττάρων που έχουν υποστεί βλάβες, ενώ έχουν ρόλο και στην ανοσιακή απόκριση.

Τα ουδετερόφιμα παράγοντα στο μυελό των οστών και αποτελούν συνολικά το 55-70% των λευκών αιμοσφαιρίων στην κυκλοφορία του αίματος. Τα φυσιολογικά επίπεδα των ουδετεροφίλων για ένα ενήλικα κυμαίνονται από 4.500 έως 11.000/mm3.

Όταν υπάρχει λοίμωξη ή άλλη πηγή φλεγμονής στον οργανισμό, ορισμένες ειδικές χημικές ουσίες σηματοδοτούν τα ώριμα ουδετερόφιλα, τα οποία εγκεταλείπουν το μυελό των οστών και ταξιδεύουν μέσω της κυκλοφορίας στο σημείο της λοίμωξης.

Σε αντίθεση με άλλα κύτταρα, τα ουδετερόφιλα μπορούν να διαπεράσουν τα τοιχώματα των αγγείων και να εισέλθουν στους ιστούς άμεσα.

Αίτια Υψηλών ή Χαμηλών Ουδετεροφίλων

Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους τα επίπεδα των ουδετεροφίλων μπορεί να ξεφύγουν από τα φυσιολογικά όρια.

Υψηλά Ουδετερόφιλα

Τα υψηλά επίπεδα των ουδετεροφίλων στο αίμα είναι γνωστά ως ουδετεροφιλική λευκοκυττάρωση ή αλλιώς ουδετεροφιλία. Τα επίπεδα των ουδετεροφίλων αυξάνοναι συνήθως μετά πό μία λοίμωξη ή ένα τραυματισμό. Ωστόσο, μπορεί να παρουσιάσουν αύξηση ως απόκριση σε:

  • Ορισμένα φάρμακα, όπως τα κορτικοστεροειδή, οι β2 αγωνιστές και η επινεφρίνη
  • Ορισμένες μορφές καρκίνου
  • Φυσικό ή Ψυχικό στρες
  • Χειρουργικές επεμβάσεις ή ατυχήματα
  • Κάπνισμα
  • Εγκυμοσύνη
  • Παχυσαρκία
  • Γενετικές νόσους, όπως το σύνδρομο Down
  • Χειρουργική αφαίρεση της σπληνός

Ορισμένες φλεγμονώδεις νόσοι μπορεί να αυξήσουν τα επίπεδα των ουδετεροφίλων, όπως για παράδειγμα η ρευματοειδής αρθρίτιδα, οι φλεγμονώδεις νόσοι του εντέρου, η ηπατίτιδα και οι αγγειίτιδες.

Χαμηλά Ουδετερόφιλα

Τα εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα ουδετεροφίλων στο αίμα χαρακτηρίζονται ως ουδετεροπενία. Η μείωση στα επίπεδα των ουδετεροφίλων συμβαίνει τυπικά όταν ο οργανισμός χρησιμοποιεί τα ανοσιακά κύτταρα πιο γρήγορα απ’ ότι τα παράγει ή όταν υπάρχουν διαταραχές στο μυελό των οστών.

Ο διογκωμένος σπλήνας μπορεί επίσης να προκαλέσει μείωση στα επίπεδα των ουδετεροφίλων καθώς μπορεί να παγιδεύσει και να καταστρέψει τα ουδετερόφιλα, καθώς και άλλα κύτταρα του αίματος.

Ορισμένες παθήσεις που μπορεί οδηγήσουν σε ταχεία μείωση του αριθμού των ουδετεροφίλων είναι:

Κάποιες πιο ειδικές καταστάσεις, επεμβάσεις και φάρμακα που παρεμβαίνουν στην παραγωγή των ουδετεροφίλων περιλαμβάνουν:

  • Τον καρκίνο
  • Τις ιογενείς λοιμώξεις, όπως η γρίπη
  • Τις βακτηριακές λοιμώξεις, όπως η φυματίωση
  • Τη μυελίνωση, μία διαταραχή που συνδέεται με βλάβες του μυελού των οστών
  • Την ανεπάρκεια βιταμίνης Β-12
  • Την ακτινοθεραπεία που επηρεάζει το μυελό των οστών
  • Τη φαινυτοΐνη και τα φάρμακα sulfa
  • Τα χημειοθεραπευτικά φάρμακα
  • Τοξίνες, όπως οι βενζένες και τα εντομοκτόνα
  • Η απλαστική αναιμία, κατά την οποία ο μυελός των οστών δεν παράγει αρκετά κύτταρα του αίματος
  • Η σοβαρή συγγενής ουδετεροπενία, μία ομάδα διαταραχών κατά την οποία τα ουδετερόφιλα δεν μπορούν να ωριμάσουν
  • Η κυκλική ουδετεροπενία, που προκαλεί αυξομειώσεις στα επίπεδα των κυττάρων
  • Η χρόνια καλοήθης ουδετεροπενία, που προκαλεί μείωση των επιπέδων χωρίς προφανή λόγο

Εξετάσεις

Ο γιατρός ανιχνεύει συνήθως τις αλλαγές στα επίπεδα των ουδετεροφίλων από τη γενική εξέταση αίματος, η οποία είναι ικανή να ανιχνεύσει τις ποσότητες συγκεκριμένων ομάδων των λευκών αιμοσφαιρίων.

Η εξέταση αυτή μπορεί να ζητηθεί σε ασθενείς που παρουσιάζουν ένα μεγάλο εύρος συμπωμάτων και σχετίζονται με λοιμώξεις, χρόνιες νόσους και τραυματισμούς, όπως ο πυρετός, το άλγος και το αίσθημα κόπωσης. Για την εξέταση αυτή απαιτείται η λήψη ενός μικρού δείγματος αίματος το οποίο και αναλύεται στο εργαστήριο.

Αν η αρχική εξέταση ανιχνεύσει υψηλότερο ή χαμηλότερο αριθμό λευκών αιμοσφαιρίων από το φυσιολογικό, ο γιατρός θα επαναλάβει την φυσική εξέταση, θα επανεξετάσει το ιστορικό του ασθενούς και θα τον ρωτήσει σχετικά με τον τρόπο ζωής του.

Αν δεν υπάρχει προφανής λόγος για τις αλλαγές στα επίπεδα των λευκών αιμοσφαιρίων, ο γιατρός θα χρησιμοποιήσει μία πιο ειδική εξέταση για να ανιχνεύσει πιο ειδικά λευκά αιμοσφαίρια, όπως οι μυελοβλάστες. Κατά τη διάρκεια μίας λοίμωξης ή μία χρόνιας νόσου, τα κύτταρα αυτά αποσπώνται από τον μυελό των οστών και ωριμάζουν στο αίμα αντί για το μυελό.

Αν υπάρχουν μυελοβλάστες ή άλλα λευκά αιμοσφαίρια σε αυξημένα επίπεδα, ο γιατρός θα χρειαστεί ένα δείγμα μυελού των οστών, το οποίο λαμβάνεται συνήθως με οσφυονωτιαία παρακέντηση.

Το δείγμα αυτό εξετάζεται από ειδικούς γιατρούς για να διαπιστωθεί αν υπάρχουν διαταραχές στην ωρίμανση και τον αριθμό των ουδετεροφίλων και των λοιπών κυττάρων του αίματος.

Εφόσον ο γιατρός δεν έχει καταφέρει ακόμα να ταυτοποιήσει την αιτία της αύξησης ή μείωσης του αριθμού των ουδετεροφίλων, θα χρειαστούν περαιτέρω εξετάσεις όπως:

  • Αξονική Τομογραφία
  • Καλλιέργεια Αίματος
  • Ανάλυση Δείγματος Ούρων
  • Ακτινογραφία Θώρακος

Συνέπειες

Οι αλλαγές στα επίπεδα των ουδετεροφίλων αποτελούν συνήθως ένδειξη σημαντικότερων αλλαγών στα επίπεδα των λευκών αιμοσφαιρίων. Η ποσότητα των λευκών αιμοσφαιρίων στο αίμα παρουσιάζει διακυμάνσεις ανάλογα με την ηλικία ή άλλες καταστάσεις, όπως η εγκυμοσύνη. Αν και υπάρχουν διαφορές σε κάθε άτομο τα επίπεδα των λευκών αιμοσφαιρίων τυπικά είναι:

  • Σε νεογέννητα: 13.000 έως 38.000/mm3
  • Σε μωρά 2 εβδομάδων: 5.000 έως 20.000/mm3
  • Σε ενήλικες: 4.500 έως 11.000/mm3
  • Σε εγκύους (3ο τρίμηνο): 5.800 έως 13.200/mm3

Σε μη εγκύους ενήλικες, τα επίπεδα των λευκών αιμοσφαιρίων που υπερβαίνουν τα 11.000/mm3 είναι γνωστά ως λευκοκυττάρωση. Η ουδετεροφιλική λευκοκυττάρωση συμβαίνει όταν ένα άτομο έχει πάνω από 7.000/mm3 ώριμα ουδετερόφιλα στο αίμα.

Το χαμηλότερο όριο για τα ουδετερόφιλα στο αίμα είναι τα 1.500/mm3. Επίπεδα χαμηλότερα από τα παραπάνω είναι γνωστά ως ουδετεροπενία. Τα επίπεδα της ουδετεροπενίας είναι:

  • Ήπια Ουδετεροπενία: 1.000 έως 1.500/mm3
  • Μέτρια Ουδετεροπενία: 500-999/mm3
  • Σοβαρή Ουδετεροπενία: 200-499/mm3
  • Πολύ Σοβαρή Ουδετεροπενία: κάτω από 200/mm3

Οι μικρές αλλαγές στα επίπεδα των ουδετεροφίλων ή των λευκών αιμοσφαιρίων δεν αποτελούν συνήθως αίτιο ανησυχίας εφόσον είναι παροδικές. Ο αυξημένος αριθμός τους, αποτελεί συνήθως ένδειξη ότι ο οργανισμός αντιμετωπίζει μία λοίμωξη, ένα τραυματισμό ή έντονο στρες.

Ορισμένα άτομα έχουν φυσιολογικά χαμηλότερα επίπεδα λευκών αιμοσφαιρίων και ουδετεροφίλων σε σχέση με το μέσο όρο λόγω μίας σειράς παραγόντων, μεταξύ των οποίων διάφορες συγγενείς νόσοι.

Αν ο αριθμός των ουδετεροφίλων ή των λευκών αιμοσφαιρίων αλλάξει σημαντικά χωρίς προφανή λόγο, θα πρέπει να γίνουν εξετάσεις για να διαπιστωθεί η αιτία. Τα εξαιρετικά υψηλά ή χαμηλά επίπεδα απαιτούν συχνά επείγουσα αντιμετώπιση και παρακολούθηση. Οι ασθενείς με σοβαρή ουδετεροπενία είναι περισσότερο ευάλωτοι σε λοιμώξεις.

Οι ασθενείς με σοβαρή ουδετεροπενία, συνήθως πάσχουν από σοβαρές λοιμώξεις ή άλλες φλεγμονώδεις νόσους που απαιτούν αντιμετώπιση, όπως ο καρκίνος.

Πώς αυξάνονται ή μειώνονται τα επίπεδα των ουδετεροφίλων;

Ο καλύτερος τρόπος για να διορθώσετε τα επίπεδα των ουδετεροφίλων είναι να αντιμετωπίσετε την αιτία τους. Αν το αίτιο είναι μία βακτηριακή λοίμωξη μπορείτε να πάρετε αντιβιοτικά. Ορισμένες ιογενείς λοιμώξεις μπορούν επίσης να αντιμετωπιστούν με αντιιικά φάρμακα. Εναλλακτικά, η ξεκούραση και η κατανάλωση υγρών μπορεί να βοηθήσει επίσης στη θεραπεία.

Οι ασθενείς με διαταραχές στα επίπεδα των ουδετεροφίλων εξ’αιτίας κάποιας φαρμακευτικής αγωγής, ίσως θα πρέπει να κάνουν προσαρμογές σε αυτή.

Οι ασθενείς με χρόνιες παθήσεις που επηρεάζουν την παραγωγή ή ωρίμανση των ουδετεροφίλων μπορεί να χρειαστεί να πάρουν φάρμακα που επιτρέπουν στον οργανισμό να αυξήσει την παραγωγή τους, όπως:

  • Αιμοποιητικοί Αυξητικοί Παράγοντες
  • Κορτικοστεροειδή
  • Αντι-θυμοκυτταρική αιμοσφαιρίνη
  • Μεταμόσχευση μυελού των οστών

Σε ασθενείς με πολύ χαμηλά επίπεδα ουδετεροφίλων χρειάζεται συχνά να γίνεται παρακολούθηση, χορήγηση αντιβιοτικής θεραπείας και νοσηλεία για να μειωθεί ο κίνδυνος σοβαρών λοιμώξεων. Προστατεύεται έτσι ο οργανισμός από επιβλαβείς μικροοργανισμούς και έχει το χρόνο να παράξει τα απαραίτητα λευκά αιμοσφαίρια.

Όπως προαναφέρθηκε, ένα από τα αίτια για τα χαμηλά επίπεδα των ουδετεροφίλων μπορεί να είναι η ανεπάρκεια βιταμίνης Β12. Η κατανάλωση τροφίμων που περιέχουν τη βιταμίνη αυτή μπορεί να βελτιώσει τα επίπεδα των ουδετεροφίλων. Παραδείγματα τροφίμων που περιέχουν βιταμίνη Β12 είναι:

  • Τα αυγά
  • Το γάλα και τα προϊόντα του
  • Το κρέας
  • Τα ψάρια
  • Τα πουλερικά
  • Ορισμένα δημητριακά και αρτοσκευάσματα

Για να μειωθεί ο κίνδυνος αύξησης ή μείωσης των επιπέδων των ουδετεροφίλων προσπαθήστε να ακολουθήσετε τις παρακάτω οδηγίες:

  • Προσπαθήστε να μην ασκείστε υπερβολικά ή πάνω από τα ανεκτά όρια.
  • Μειώστε το στρες και προσπαθήστε να αντιμετωπίσετε το χρόνιο στρες.
  • Επισκεφθείτε τον γιατρό σας αν παρουσιάσετε σημεία λοίμωξης, όπως πυρετό, αδυναμία, κόπωση ή άλγος και ακολουθήστε ακριβώς τη θεραπεία που θα σας χορηγήσει.
  • Κάνετε υγιεινή διατροφή
  • Τρώτε αρκετές πρωτεΐνες
  • Αντιμετωπίσετε τις χρόνιες παθήσεις, όπως οι κληρονομικές ή φλεγμονώδεις νόσοι, σύμφωνα με τις οδηγίες του γιατρού σας.

Οι περισσότεροι ασθενείς με ήπιες αλλαγές στα ουδετερόφιλα δεν παρουσιάζουν συμπτώματα ούτε χρειάζονται θεραπεία.

Συμπεράσματα

Ο αριθμός των ουδετεροφίλων στο αίμα και το μυελό των οστών συνδέεται άμεσα με τη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος.

Όταν τα ουδετερόφιλα είναι υψηλότερα ή χαμηλότερα από το φυσιολογικό για παρατεταμένη χρονική διάρκεια, θα χρειαστεί να γίνουν εξετάσεις για να διερευνηθούν τα πιθανά αίτια. Οι ασθενείς με σοβαρά διαταραγμένα επίπεδα ουδετεροφίλων μπορεί να χρειαστούν επίσης νοσηλεία για να προληφθούν οι λοιμώξεις και να αντιμετωπιστούν οι παθήσεις που σχετίζονται με αυτά.

Η ουδετεροφιλία, δηλαδή τα υψηλά επίπεδα ουδετεροφίλων, σχετίζεται συνήθως με:

  • Λοιμώξεις
  • Τραυματισμούς
  • Χρόνιες παθήσεις
  • Φυσικό ή ψυχικό στρες
  • Χρήση φαρμάκων
  • Φλεγμονώδεις νόσους

Η ουδετεροπενία, δηλαδή τα χαμηλά επίπεδα ουδετεροφίλων, σχετίζεται συνήθως με:

  • Σοβαρές ή χρόνιες λοιμώξεις
  • Καρκίνο
  • Φάρμακα
  • Ανεπάρκεια βιταμινών
  • Γενετικές νόσους

Ο γιατρός είναι αυτός που θα σας βοηθήσει να ταυτοποιήσετε τα αίτια των διαταραχών στα επίπεδα των ουδετεροφίλων και θα προσφέρει θεραπείες για την αντιμετώπισή τους.

Φωτογραφία: Blausen.com staff (2014). “Medical gallery of Blausen Medical 2014”. WikiJournal of Medicine 1 (2). DOI:10.15347/wjm/2014.010. ISSN 2002-4436

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα