Νέα Ανάλυση: Μόλις το 10% των Θεραπειών Βασίζονται σε Δεδομένα Υψηλής Ποιότητας

Κατά την επίσκεψή τους στον γιατρό, οι περισσότεροι ασθενείς πιστεύουν ότι η θεραπεία που τους χορηγεί βασίζεται σε ισχυρά δεδομένα ερευνών. Η αντίληψη αυτή, ωστόσο, είναι λανθασμένη. Σύμφωνα με τα δεδομένα μίας πρόσφατης ανάλυσης, μόλις 1 στις 10 θεραπείες βασίζεται σε δεδομένα υψηλής ποιότητας.

Η ανάλυση δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Clinical Epidemiology και εξέτασε 154 συστηματικές μελέτες Cochrane που δημοσιεύτηκαν από το 2015 μέχρι το 2019. Όπως διαπιστώθηκε, μόλις οι 15 (9.9%) από τις παραπάνω μελέτες είχαν δεδομένα υψηλής ποιότητας σύμφωνα με το σύστημα GRADE (grading of recommendations, assessment, development and evaluation), το οποίο χρησιμοποιείται για την εκτίμηση της ποιότητας των δεδομένων. Από τις παραπάνω 15 μελέτες, μόλις 2 είχαν καταλήξει σε στατιστικώς σημαντικά αποτελέσματα τα οποία είχαν χρησιμότητα στην κλινική πράξη. Χρησιμοποιώντας το ίδιο σύστημα, το 37% των μελετών κατέληξαν σε μέτριας, το 31% σε χαμηλής και το 22% σε πολύ χαμηλής ποιότητας δεδομένα.

Το σύστημα GRADE εξετάζει διάφορους παράγοντες, όπως για παράδειγμα η μεροληπτική ερμηνεία των αποτελεσμάτων. Για παράδειγμα, οι τυφλές μελέτες (στις οποίες ο ασθενής δεν γνωρίζει αν παίρνει placebo), προσφέρουν υψηλότερης ποιότητας δεδομένα σε σχέση με τις «μη τυφλές». Στις τελευταίες, αν ο ασθενής ξέρει αν παίρνει το πραγματικό φάρμακο, αυξάνεται ο κίνδυνος να παρουσιαστεί φαινόμενο placebo.

Το σύστημα GRADE εξετάζει επίσης αν οι έρευνες είχαν ανακρίβειες εξ’ αιτίας του τρόπου που χορηγήθηκε η θεραπεία. Στην ανάλυσή τους, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι μόλις το 13.5% των μελετών ανέφεραν ότι οι θεραπείες που εξέτασαν βασίζονται σε υψηλής ποιότητας δεδομένα. Η απουσία δεδομένων υψηλής ποιότητας, σύμφωνα με το σύστημα GRADE, σημαίνει ότι τα αποτελέσματα της μελέτης μπορεί να ανατραπούν στο μέλλον.

Οι 154 μελέτες επιλέχθηκαν γιατί είχαν ενημερωθεί μετά την εξέτασή τους από μία προηγούμενη ανάλυση του 2016. Το γεγονός αυτό επέτρεψε στους επιστήμονες να εξετάσουν αν οι μελέτες αυτές είχαν βελτιωθεί με δεδομένα υψηλότερης ποιότητας. Η μελέτη του 2016 είχε διαπιστώσει ότι το 13.5% των μελετών είχε βασιστεί σε δεδομένα υψηλής ποιότητας, επομένως η αύξηση στον όγκο των δεδομένων φαίνεται ότι οδήγησε σε χαμηλότερη ποιότητα των τελευταίων.

Η παρούσα ανάλυση είχε φυσικά και ορισμένους περιορισμούς. Αρχικά, το δείγμα των μελετών που εξετάστηκε ήταν σχετικά μικρό. Άλλες αντίστοιχες αναλύσεις είχαν παρατηρήσει ότι πάνω από το 40% των θεραπειών είναι αποδεδειγμένα αποτελεσματικές. Επιπλέον, το δείγμα της ανάλυσης δεν ήταν αρκετά μεγάλο για να εκτιμηθεί αν ορισμένες θεραπείες είναι πιο αποτελεσματικές σε σχέση με άλλες. Υπάρχει επίσης πιθανότητα το σύστημα GRADE να είναι υπερβολικά αυστηρό.

Πολλές Έρευνες Χαμηλής Ποιότητας

Σήμερα δημοσιεύονται πλέον πάρα πολλές κλινικές δοκιμές χαμηλής ποιότητας και αυτό είναι κάτι που αναδείχθηκε από τα αποτελέσματα της έρευνας. Καθώς σήμερα, ένας επιστήμονας πρέπει να έχει μεγάλο αριθμό δημοσιεύσεων προκειμένου να κάνει ακαδημαϊκή καριέρα, ο αριθμός των ερευνών που δημοσιεύονται έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Μόνο στο PubMed, δημοσιεύονται περισσότερες από 12.000 κλινικές δοκιμές ετησίως. Αυτό αντιστοιχεί σε σχεδόν 30 κλινικές δοκιμές την ημέρα. Οι συστηματικές μελέτες έχουν ως σκοπό να εξετάσουν συνολικά τα αποτελέσματα των παραπάνω κλινικών δοκιμών, ωστόσο και ο αριθμός των μελετών αυτών είναι πολύ υψηλός και ξεπερνά τις 2.000 ετησίως μόνο στο PubMed.

Το κίνημα της ιατρικής βασισμένης σε αποδείξεις προσπαθεί να βελτιώσει την ποιότητα των ερευνών εδώ και περισσότερο από 30 χρόνια, ωστόσο, παραδόξως, δεν υπάρχουν δεδομένα που να δείχνουν ότι η κατάσταση έχει βελτιωθεί, παρά το γεγονός ότι οι οδηγίες γίνονται συνεχώς όλο και πιο αυστηρές.

Το 1994, ο Doug Altman, καθηγητής ιατρικής στατιστικής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, ζήτησε ότι πρέπει να γίνονται λιγότερες και καλύτερης ποιότητας έρευνες. Αν και το αίτημά του ήταν σωστό, τελικά έγινε το ακριβώς αντίθετο. Αναπόφευκτα, το τσουνάμι ερευνών που δημοσιεύεται κάθε χρόνο, σε συνδυασμό με την ανάγκη των ακαδημαϊκών να κάνουν συνεχώς νέες δημοσιεύσεις προκειμένου να προωθήσουν την καριέρα τους, έχει οδηγήσει σε μεγάλο αριθμό ερευνών πολύ χαμηλής ποιότητας.

Το πρόβλημα αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό. Χωρίς δεδομένα υψηλής ποιότητας δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν μία θεραπεία είναι πραγματικά αποτελεσματική.

Το Σύστημα GRADE είναι Πολύ Αυστηρό

Ένας μάστορας θα κατηγορήσει τα εργαλεία του μόνο όταν δεν έχει άλλη επιλογή, επομένως η δικαιολογία ότι το σύστημα GRADE είναι αυστηρό θα πρέπει να χρησιμοποιείται με προσοχή. Ωστόσο, είναι πιθανώς αλήθεια ότι το σύστημα GRADE είναι αυστηρό σε ορισμένες περιστάσεις. Για παράδειγμα, είναι σχεδόν αδύνατο για μία κλινική μελέτη που εξετάζει ένα συγκεκριμένο πρόγραμμα άσκησης να καταλήξει σε δεδομένα υψηλής ποιότητας.

Αυτό συμβαίνει γιατί η μελέτη αυτή δεν είναι δυνατό να είναι «τυφλή» αφού όσοι κάνουν την άσκηση θα ξέρουν ότι είναι στην ομάδα που εξετάζεται, ενώ οι υπόλοιποι θα ξέρουν ότι αποτελούν την ομάδα ελέγχου. Επίσης, είναι δύσκολο να διασφαλιστεί ότι όλοι οι εθελοντές της έρευνας κάνουν ακριβώς την ίδια άσκηση, κάτι που ωστόσο δεν ισχύει για την εξέταση ενός φαρμάκου. Τα παραπάνω προβλήματα, καθιστούν όλες τις κλινικές μελέτες που εξετάζουν μία άσκηση ως «χαμηλής ποιότητας» ανεξαρτήτως πόσο ωφέλιμη είναι πραγματικά η άσκηση.

Επιπλέον, η μέθοδος που χρησιμοποίησαν στην ανάλυσή τους οι επιστήμονες ήταν ιδιαίτερα αυστηρή. Αν και οι συστηματικές μελέτες καταλήγουν συνήθως σε αρκετά τελικά σημεία (καθένα από τα οποία μπορεί να είναι υψηλής ποιότητας), οι ερευνητές εξέτασαν μόνο το κύριο τελικό σημείο. Για παράδειγμα, το κύριο τελικό σημείο μίας έρευνας που εξετάζει αναλγητικά είναι ο περιορισμός του άλγους. Ωστόσο, η συστηματική μελέτη εξετάζει και άλλα δευτερογενή τελικά σημεία, όπως για παράδειγμα η μείωση του άγχους και η ικανοποίηση των ασθενών.

Από τα αποτελέσματα της ανάλυσης είναι σαφές ότι οι περισσότερες θεραπείες που εξετάζονται σε συστηματικές μελέτες δεν υποστηρίζονται από υψηλής ποιότητας δεδομένα. Είναι βέβαιο ότι χρειαζόμαστε λιγότερες, αλλά υψηλότερης ποιότητας έρευνες, προκειμένου να διασφαλίσουμε ότι οι θεραπείες που χορηγούμε είναι πραγματικά αποτελεσματικές.

Βιβλιογραφία: The Conversation

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα