Από το μέγεθος και τη λειτουργικότητα του εγκεφάλου μέχρι ειδικά νευρωνικά δίκτυα, αρκετές πρόσφατες έρευνες έχουν εξερευνήσει τη σύνδεση μεταξύ παχυσαρκίας και εγκεφάλου, ένα πεδίο έρευνας που συγκεντρώνει τελευταία έντονο ενδιαφέρον.
Για παράδειγμα, μία έρευνα που δημοσιεύτηκε στις αρχές του έτους διαπίστωσε ότι η κοιλιακή παχυσαρκία συνδέεται με μειωμένο όγκο του εγκεφάλου και ιδιαίτερα της φαιάς ουσίας.
Μία άλλη έρευνα, αντίστοιχα, παρατήρησε ότι ο προμετωπιαίος λοβός (μία περιοχή του εγκεφάλου με ιδιαίτερη σημασία για τη σκέψη, το σχεδιασμό και τον αυτοέλεγχο) είναι λιγότερο ενεργή σε άτομα που τρώνε υπερβολικά, γεγονός που οδηγεί σε αύξηση του σωματικού βάρους και παχυσαρκία.
Τέλος, μία έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Neuron τον Απρίλιο έδειξε ότι ορισμένοι νευρώνες μπορούν να περιορίσουν την αυξημένη όρεξη, όταν ενεργοποιηθούν.
Σήμερα, μία έρευνα που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Radiology προσθέτει νέα δεδομένα, ρίχνοντας περισσότερο φως στη σύνδεση ανάμεσα στην παχυσαρκία και τις αλλαγές του εγκεφάλου.
Η Δρ Ιλόνα Ντέκερς, από το Πανεπιστήμιο του Λέιντεν στην Ολλανδία, ήταν η επικεφαλής της ομάδας ερευνητών που χρησιμοποίησε μαγνητική τομογραφία για τη διεξαγωγή της παραπάνω μελέτης.
Η Ντέκερς και η ομάδα της παρατήρησαν μειωμένο όγκο φαιάς ουσίας στους ασθενείς με παχυσαρκία, επιβεβαιώνοντας τις παρατηρήσεις προηγουμένων ερευνών. Διαπίστωσαν επίσης ότι για τους ίδιους ασθενείς υπάρχουν διαφορές στη μορφολογία του εγκεφάλου.
Αυξημένο Σωματικό Λίπος, Μειωμένος Όγκος Φαιάς Ουσίας
Προηγούμενες έρευνες είχαν παρατηρήσει ότι οι παχύσαρκοι ασθενείς διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο έκπτωσης των γνωστικών λειτουργιών και άνοιας. Με αφορμή την παραπάνω παρατήρηση, η Δρ Ντέκερς και οι συνεργάτες της αποφάσισαν να διερευνήσουν πώς επηρεάζεται ο εγκέφαλος από την παχυσαρκία.
Κατά συνέπεια, εξέτασαν τους εγκεφάλους 12.000 εθελοντών που είχαν λάβει μέρος στη μελέτη United Kingdom Biobank Imaging Study. Οι τεχνικές απεικόνισης του εγκεφάλου που χρησιμοποιήθηκαν στην έρευνα προσφέρουν πληροφορίες τόσο για την λευκή όσο και τη φαιά ουσία στους εγκεφάλους των εθελοντών.
Περιγράφοντας απλοϊκά τον εγκέφαλο μπορούμε να πούμε ότι η κεντρική αυτή μονάδα επεξεργασίας περιλαμβάνει «έναν εξωτερικό φλοιό φαιάς ουσίας και μία εσωτερική περιοχή που περιέχει τη λευκή ουσία». Η φαιά ουσία είναι γεμάτη νευρώνες, ενώ η λευκή ουσία αποτελείται κυρίως από προεκβολές νεύρων που λέγονται άξονες ή γλοιακά κύτταρα.
Στην παρούσα μελέτη, σύμφωνα με την Δρ Ντέκερς, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι «τα υψηλότερα επίπεδα σωματικού λίπους στον οργανισμό σχετίζονται με μικρότερο όγκο διαφόρων σημαντικών δομών του εγκεφάλου, όπως οι δομές της φαιάς ουσίας που βρίσκονται στο κέντρο του εγκεφάλου».
«Οι παραπάνω συνδέσεις ήταν διαφορετικές για τους άνδρες και τις γυναίκες, γεγονός που δείχνει ότι το φύλο αποτελεί σημαντικό παράγοντα στη σύνδεση μεταξύ ποσοστών λίπους και μεγέθους ειδικών δομών του εγκεφάλου», πρόσθεσε.
Ειδικότερα, οι παχύσαρκοι άνδρες είχαν χαμηλότερο όγκο φαιάς ουσίας τόσο συνολικά όσο και σε ειδικές περιοχές του εγκεφάλου που συνδέονται με την κίνηση. Στις γυναίκες, τα αυξημένα ποσοστά λίπους σχετίστηκαν με μικρότερο όγκο σε μία περιοχή του εγκεφάλου που λέγεται ωχρά σφαίρα και συνδέεται με τις εκούσιες κινήσεις.
Τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες παρατηρήθηκε σύνδεση ανάμεσα στις μεγάλες ποσότητες σωματικού λίπους και μικρών αλλαγών στο στη λευκή ουσία του εγκεφάλου.
Παχυσαρκία και Εγκέφαλος: Μπορεί η Φλεγμονή να Εξηγήσει την Παραπάνω Σύνδεση;
«Η έρευνά μας δείχνει ότι αν έχουμε αρκετά δεδομένα από μαγνητικές τομογραφίες μπορούμε να αποκτήσουμε σημαντικές πληροφορίες σχετικά με τις εγκεφαλικές δομές που επηρεάζονται από διάφορες καταστάσεις, όπως η παχυσαρκία», είπε η Δρ Ντέκερς.
Σύμφωνα με την ίδια, η μείωση στην φαιά ουσία μεταφράζεται σε λιγότερους νευρώνες, ενώ οι αλλαγές στη λευκή ουσία μπορεί να επηρεάσουν την επικοινωνία τους.
Επίσης, προηγούμενες έρευνες είχαν συνδέσει τον όγκο της φαιάς ουσίας με το «δίκτυο ανταμοιβής της τροφής», επομένως οι αλλαγές στη φαιά ουσία μπορεί να καθιστούν δύσκολο στους ασθενείς να ελέγξουν τη διατροφή τους, συμπλήρωσε. Ωστόσο, τόνισε ότι χρειάζονται περισσότερες έρευνες για να επιβεβαιωθεί η παραπάνω θεωρία.
Η Δρ Ντέκερς δήλωσε επίσης ότι, σύμφωνα με προηγούμενες έρευνες, η φλεγμονή που σχετίζεται με την παχυσαρκία μπορεί να επηρεάσει τους εγκεφαλικούς ιστούς. Η χρόνια αυτή φλεγμονή, θα μπορούσε ενδεχομένως να εξηγήσει τα ευρήματα της τελευταίας μελέτης.
«Στις μελλοντικές έρευνες, θα έχει ενδιαφέρον να εξεταστεί αν οι διαφορές στην κατανομή του λίπους σχετίζονται με διαφορές στη μορφολογία του εγκεφάλου, όπως για παράδειγμα γνωρίζουμε ότι το σπλαγχνικό λίπος αποτελεί παράγοντα κινδύνου για το μεταβολικό σύνδρομο και συνδέεται με συστηματική ήπια φλεγμονή», είπε ο Χίλντο Λαμπ, ένας από τους συγγραφείς της έρευνας.