Φάρμακα για το Άγχος: Κατηγορίες, Ανεπιθύμητες Ενέργειες

Ο όρος «άγχος» χρησιμοποιείται συχνά για να περιγράψει συναισθήματα ανησυχίας, φόβου ή ταραχής. Αν και το άγχος αποτελεί κομμάτι της καθημερινότητας για ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού, όταν η ένταση και συχνότητά του είναι αυξημένες, μπορεί να αποτελεί ένδειξη μίας αγχώδους διαταραχής.

Σύμφωνα με μεγάλες επιδημιολογικές μελέτες, σχεδόν το 33.7% του παγκόσμιου πληθυσμού θα παρουσιάσει αγχώδη διαταραχή κάποια στιγμή στη διάρκεια της ζωής του. Για την αντιμετώπιση των διαταραχών αυτών χρησιμοποιοούνται μία σειρά φαρμάκων, εκ των οποίων τα σημαντικότερα περιγράφονται στο παρόν άρθρο.

Κατηγορίες Φαρμάκων

Διάφορα είδη φαρμάκων μπορεί να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων μίας αγχώδους διαταραχής. Οι 4 κατηγορίες φαρμάκων που χρησιμοποιούνται συχνότερα είναι:

Εκλεκτικοί Αναστολείς Επαναπρόσληψης Σεροτονίνης (SSRI)

Αν και οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης είναι κυρίως αντικαταθλιπτικά φάρμακα, αρκετοί γιατροί τα χορηγούν επίσης σε ασθενείς με αγχώδεις διαταραχές ή ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Δεδομένα από τις ΗΠΑ, δείχνουν ότι τα φάρμακα αυτά χορηγούνται συχνά ως θεραπεία πρώτης γραμμής για την αντιμετώπιση του άγχους.

Οι εκλεκτικοί αναστολείς απαναπρόσληψης σεροτονίνης, όπως λέει και το όνομά τους, δρουν αναστέλλοντας την επαναπρόσληψη σεροτονίνης από τα νευρικά κύτταρα στον εγκέφαλο. Η σεροτονίνη είναι μία ουσία με μείζων ρόλο στη ρύθμιση της διάθεσης.

Παραδείγματα φαρμάκων αυτής της κατηγορίας είναι:

  • Η σιταλοπράμη
  • Η εσιταλοπράμη
  • Η φλουοξετίνη
  • Η φλουβοξαμίνη
  • Η παροξετίνη
  • Η σερτραλίνη

Η δράση των φαρμάκων αυτών εμφανίζεται τυπικά μέσα σε 2-6 εβδομάδες, ωστόσο δεν είναι αποτελεσματικά για όλους. Τα φάρμακα αυτά χορηγούνται τυπικά για 12 μήνες για την αντιμετώπιση μίαςς αγχώδους διαταραχής, με τη δόση να μειώνεται σταδιακά. Δεν μπορούν να προκαλέσουν εθισμό.

Αναστολείς Επαναπρόσληψης Σεροτονίνης-Νορεπινεφρίνης (SNRI)

Οι αναστεολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης-νορεπινεφρίνης είναι μία άλλη τάξη αντικταθλιπτικών φαρμάκων που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία τόσο της κατάθλιψης όσο και των αγχωδών διαταραχών. Οι γιατροί χορηγούν τα φάρμακα αυτά και για την αντιμετώπιση του χρονίου πόνου.

Ουσιαστικά δρουν μειώνοντας την επαναπρόσληψη σεροτονίνης και νορεπινεφρίνης στον εγκέφαλο.

Παραδείγματα αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνης και νορεπινεφρίνης είναι:

  • Η ντουλοξετίνη
  • Η βενλαφαξίνη

Όπως και με τους εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης, τα φάρμακα αυτά μπορεί να χρειαστούν αρκετό χρόνο μέχρι να δράσουν.

Τρικυκλικά Αντικαταθλιπτικά

Τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά είναι μία παλαιότερη κατηγορία αντικαταθλιπτικών φαρμάκων. Αν και είναι αποτελεσματικά τόσο για τη θεραπεία της κατάθλιψης όσο και του άγχους, οι γιατροί προτιμούν τους εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης καθώς έχουν λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες.

Ωστόσο, τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά χρησιμοποιούνται ακόμα σε ασθενείς που δεν ανταποκρίνονται στις παραπάνω κατηγορίες φαρμάκων. Παραδείγματα τρικυκλικών αντικαταθλιπτικών που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της αγχώδους διαταραχής είναι:

  • Η αμιτριπτυλίνη
  • Η ιμιπραμίνη
  • Η νορτριπτυλίνη
Βενζοδιαζεπίνες

Οι βενζοδιαζεπίνες είναι μία κατηγορία φαρμάκων που μειώνουν τα φυσικά συμπτώματα του άγχους όπως την τάση των μυών. Τα φάρμακα αυτά επάγουν επίσης τη χαλάρωση και δρουν μέσα σε λίγα λεπτά.

Παραδείγματα βενζοδιαζεπινών είναι:

  • Η αλπραζολάμη
  • Η χλωρδιαζεποξίδη
  • Η διαζεπάμη
  • Η λοραζεπάμη

Αν και τα φάρμακα αυτά έχουν μεγάλη αποτελεσματικότητα βραχυπρόθεσμα, οι γιατροί σπάνια χορηγούν βενζοδιαζεπίνες για μεγάλη διάρκεια καθώς η αποτελεσματικότητά τους φθίνει σταδιακά και μπορεί να δημιουργήσουν εθισμό.

Εξ’αιτίας των παραπάνω κινδύνων, οι βενζοδιαζεπίνες δεν πρέπει να χορηγούνται για διάστημα μεγαλύτερο του ενός μηνός.

Οι βενζοδιαζεπίνες χορηγούνται συχνά για την αντιμετώπιση βραχείας διάρκειας άγχους, όπως για παράδειγμα πριν από μία πτήση σε ασθενείς που φοβούνται το αεροπλάνο.

Σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να χορηγηθούν βενζοδιαζεπίνες σε συνδυασμό με εκλεκτικούς αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης, για μερικές εβδομάδες, μέχρι να αρχίσει η δράση των τελευταίων.

Άλλα Φάρμακα για τις Αγχώδεις Διαταραχές

Αρκετά άλλα φάρμακα μπορούν να χρησιμοποιηθούν στη θεραπεία μίας αγχώδους διαταραχής, ωστόσο προτιμούνται συνήθως οι κατηγορίες φαρμάκων που αναφέρθηκαν παραπάνω.

Β-Αποκλειστές

Οι β-αποκλειστές είναι μία κατηγορία φαρμάκων που χρησιμοποιούνται σε ασθενείς με υπέρταση και καρδιακές παθήσεις. Ωστόσο, ορισμένοι γιατροί χορηγούν τα φάρμακα αυτά και στη θεραπεία της αγχώδους διαταραχής.

Οι β-αποκλειστές μειώνουν τις επιδράσεις της νορεπινεφρίνης, ανακουφίζουν δηλαδή από κάποια φυσικά συμπτώματα της κατάθλιψης. Παραδείγματα β αποκλειστών είναι η ατενολόλη και η προπρανολόλη.

Βουσπιρόνη

Το αγχολυτικό αυτό φάρμακο μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο για την αντιμετώπιση βραχέων όσο και χρονίων συμπτωμάτων άγχους. Η βουσπιρόνη δρα πιο αργά από τις βενζοδιαζεπίνες και δεν είναι αποτελεσματική σε όλες τις αγχώδεις διαταραχές, ωστόσο προκαλεί λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες και υπάρχει μικρότερος κίνδυνος εθισμού.

Αναστολείς της Μονοαμινοξειδάσης

Η αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης είναι μία από τις παλαιότερες κατηγορίες αντικαταθλιπτικών φαρμάκων. Ορισμένοι γιατροί επιλέγουν τα συγκεκριμένα φάρμακα για την αντιμετώπιση των διαταραχών πανικού και της αγοραφοβίας. Παραδείγματα φαρμάκων αυτής της κατηγορίας είναι:

  • Η ισοκαρβοξαζίδη
  • Η φαινελζίνη
  • Η σελεγιλίνη
  • Η τρανυλκυπρομίνη

Ανεπιθύμητες Ενέργειες των Φαρμάκων για το Άγχος

Τα αντικαταθλιπτικά και τα υπόλοιπα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στις αγχώδεις διαταραχές μπορεί να προκαλέσουν ανεπιθύμητες ενέργειες σε ορισμένα άτομα. Αυτές υποχωρούν συνήθως μέσα σε λίγες εβδομάδες, ωστόσο είναι σημαντικό να επισκεφθείτε ένα γιατρό εφόσον επιμένουν.

Αρκετοί γιατροί συνιστούν τα παραπάνω φάρμακα να λαμβάνονται μαζί με το φαγητό έτσι ώστε να ελαχιστοποιηθούν οι ανεπιθύμητες ενέργειες ή πριν τον ύπνο, εφόσον δεν επιδρούν στην έλευσή ή διατήρησή του.

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες διαφοροποιούνται ανάλογα με το είδος του φαρμάκου.

Εκλεκτικοί Αναστολείς Επαναπρόσληψης Σεροτονίνης

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων αυτών περιλαμβάνουν:

  • Θόλωση της όρασης
  • Ίλιγγο
  • Αίσθημα κόπωσης
  • Ξηροστομία
  • Ευερεθιστότητα ή ανησυχία
  • Αύξηση του βάρους
  • Κεφαλαλγία
  • Ναυτία
  • Σεξουαλικές διαταραχές ή στυτική δυσλειτουργία
  • Διαταραχές του ύπνου
  • Στομαχικές ενοχλήσεις
Αναστολείς Επαναπρόσληψης Σεροτονίνης και Νορεπινεφρίνης

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων αυτών ομοιάζουν αυτές των φαρμάκων της παραπάνω κατηγορίας και περιλαμβάνουν:

  • Δυσκοιλιότητα
  • Ίλιγγο
  • Αίσθημα κόπωσης
  • Ξηροστομία
  • Κεφαλαλγία
  • Αύξηση της πίεσης
  • Αύξηση του βάρους
  • Απώλεια της όρεξης
  • Ναυτία
  • Σεξουαλικές διαταραχές ή στυτική δυσλειτουργία
  • Διαταραχές του ύπνου
  • Αυξημένη εφίδρωση
  • Στομαχικές ενοχλήσεις
Τρικυκλικά Αντικαταθλιπτικά

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων αυτής της κατηγορίας διαφοροποιούνται, καθώς δρουν με διαφορετικό τρόπο. Ορισμένες από τις πλέον κοινές, ωστόσο, περιλαμβάνουν:

  • Θόλωση της όρασης
  • Δυσκοιλιότητα
  • Δυσκολία στην ούρηση
  • Ξηροστομία
  • Αύξηση της όρεξης
  • Ίλιγγο
  • Ορθοστατική υπόταση
  • Σεχουαλικές διαταραχές ή στυτική δυσλειτουργία
  • Αυξημένη εφίδρωση
  • Τρόμο
  • Μείωση ή αύξηση του βάρους
Βενζοδιαζεπίνες

Τα φάρμακα αυτά μπορεί να προκαλέσουν μία σειρά ανεπιθυμήτων ενεργειών όπως:

  • Θόλωση της όρασης
  • Σύγχυση
  • Ίλιγγο
  • Αίσθημα κόπωσης
  • Κεφαλαλγία
  • Έκπτωση της μνήμης ή της συγκέντρωσης
  • Διαταραχές της ισορροπίας, του συντονισμού ή της ομιλίας
  • Στομαχικές ενοχλήσεις

Οι βενζοδιαζεπίνες έχουν και άλλους κινδύνους. Για παράδειγμα μπορεί να δημιουργήσουν εθισμό ακόμα και μετά από μικρή διάρκεια λήψης. Η διακοπή των βενζοδιαζεπινών μπορεί να οδηγήσει σε:

  • Άγχος και ανησυχία
  • Κατάθλιψη
  • Διαταραχές του ύπνου
  • Εφίδρωση
  • Σπασμούς

Άλλοι σοβαρότεροι, αλλά και σπανιότεροι κίνδυνοι από τις βενζοδιαζεπίνες περιλαμβάνουν:

  • Έκπτωση των γνωστικών λειτουργιών
  • Κατάγματα του ισχίου
  • Αυτοκινητιστικά δυστυχήματα, καθώς επηρεάζουν την ικανότητα οδήγησης
  • Υπερβολική δόση, ιδιαίτερα σε συνδυασμό με οπιοειδή και αλκοόλ
Β-αποκλειστές

Πιθανές ανεπιθύμητες ενέργειες από τους β-αποκλειστές περιλαμβάνουν:

  • Ψυχρότητα των άκρων
  • Κατάθλιψη
  • Έντονο αίσθημα κόπωσης
  • Χαμηλή αρτηριακή πίεση
  • Δύσπνοια
  • Διαταραχές του ύπνου
  • Αύξηση του βάρους

Οι ασθενείς με άσθμα δεν πρέπει να παίρνουν β-αποκλειστές. Οι διαβητικοί πρέπει να παίρνουν τα φάρμακα αυτά μόνο μετά από υπόδειξη του γιατρού τους.

Βουσπιρόνη

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες της βουσπιρόνης περιλαμβάνουν:

  • Θόλωση της όρασης
  • Διάρροια
  • Ίλιγγο
  • Ξηροστομία
  • Αίσθημα κόπωσης
  • Κεφαλαλγία
  • Μυαλγίες
  • Ναυτία
  • Έκπτωση της συγκέντρωσης
  • Ανυσυχία ή νευρικότητα
  • Διαταραχές του ύπνου
  • Εφίδρωση
  • Αδυναμία
Αναστολείς της μονοαμινοξειδάσης

Οι ανεπιθύμητες ενέργειες των φαρμάκων αυτών περιλαμβάνουν:

  • Δυσκοιλιότητα
  • Διάρροια
  • Δυσκολία στην ούρηση
  • Ίλιγγο
  • Ξηροστομία
  • Κεφαλαλγία
  • Χαμηλή αρτηριακή πίεση
  • Ναυτία
  • Σεξουαλική δυσλειτουργία
  • Διαταραχές του ύπνου
  • Εφίδρωση
  • Αύξηση του βάρους

Τα φάρμακα της κατηγορίας αυτής αλληλεπιδρούν επίσης με αρκετά άλλα φάρμακα, καθώς και ορισμένα τρόφιμα. Όσο λαμβάνουν τα φάρμακα αυτά πρέπει να ρωτήσουν τον γιατρό τους ποια φάρμακα και τρόφιμα πρέπει να αποφεύγουν.

Αντικαταθλιπτικά και κίνδυνος αυτοκτονίας

Σε άτομα ηλικίας κάτω των 25 ετών μπορεί να παρουσιαστεί αύξηση των αυτοκτονικών σκέψεων και συμπεριφορών με τη λήψη των αντικαταθλιπτικών, ιδιαίτερα κατά τις πρώτες εβδομάδες χορήγησής τους. Χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή στην χορήγηση αντικαταθλιπτικών φαρμάκων στα άτομα αυτής της ηλικίας.

Πότε πρέπει να επισκεφθείτε τον γιατρό;

Αν παρουσιάσετε συμπτώματα αγχώδους διαταραχής πρέπει να επισκεφθείτε τον γιατρό σας καθώς αυτός μπορεί να σας καθοδηγήσει στην αντιμετώπισή της. Η θεραπεία μπορεί να περιλαμβάνει φάρμακα, ψυχοθεραπεία ή συνδυασμό των δύο.

Για τη διάγνωση μίας αγχώδους διαταραχής, ο γιατρός θα κάνει συνήθως φυσική εξέταση για να απορρίψει το ενδεχόμενο άλλων παθήσεων και στη συνέχεια θα ρωτήσει τον ασθενή για τα συμπτώματά του.

Θα κάνει επίσης ψυχολογική εκτίμηση και θα ελέγξει αν τα συμπτώματα του ασθενούς πληρούν τα κριτήρια για τις αγχώδεις διαταραχές.

Συμπέρασμα

Οι αγχώδεις διαταραχές είναι κοινές παθήσεις που επηρεάζουν αρκετά άτομα στη διάρκεια της ζωής τους. Ορισμένα είδη φαρμάκων μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αντιμετώπισή τους, συνήθως σε συνδυασμό με ψυχοθεραπεία.

Οι ασθενείς με αγχώδη διαταραχή πρέπει να επικοινωνήσουν με τον γιατρό τους για να τους καθοδηγήσει στο κατάλληλο θεραπευτικό σχήμα γι’αυτούς. Εφόσον εμφανιστούν ανεπιθύμητες ενέργειες επικοινωνήστε με τον γιατρό ή το φαρμακοποιό σας.

Για να αντιμετωπίσει τις ανεπιθύμητες ενέργειες, ο γιατρός θα προσαρμόσει τη δόση ή θα αλλάξει το φάρμακό σας.

Είναι σημαντικό να μην διακόπτεται ένα φάρμακο χωρίς τη συμβουλή γιατρού, καθώς μπορεί να εμφανιστεί σύνδρομο στέρησης.

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα