Είμαστε Εθισμένοι στην Ενημέρωση;

Ο εγκέφαλος του ανθρώπου πραγματικά «πεινά» για νέες πληροφορίες και η πείνα αυτή μπορεί να προκαλέσει ανθυγιεινές συμπεριφορές σε μία εποχή που η πρόσβαση στις πληροφορίες είναι σχεδόν απεριόριστη.

Η περιέργεια αποτελεί ένα από τα φυσικά χαρακτηριστικά του ανθρώπου. Συνεχώς αναζητούμε να μάθουμε, να εξερευνήσουμε και να κατανοήσουμε νέες πληροφορίες. Ωστόσο, η περιέργεια αυτή δεν αποτελεί πάντοτε θετικό χαρακτηριστικό.

Η γνωστή έκφραση «η περιέργεια σκότωσε τη γάτα» ουσιαστικά σημαίνει ότι η αναζήτηση νέων πληροφοριών μπορεί δυνητικά να δημιουργήσει κινδύνους. Αν και προφανώς για τον άνθρωπο ο κίνδυνος δεν είναι αυτός που υπονοείται από τον έκφραση, η επιμονή στη συνεχή αναζήτηση νέων πληροφοριών μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες.

Χρησιμοποιώντας τον υπολογιστή ή το κινητό μας τηλέφωνο για να περιηγηθούμε στα διάφορα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, αποκομίζουμε πληροφορίες ή μικρά άρθρα χωρίς ουσία επιβαρύνοντας έτσι τον εγκέφαλό μας. Ουσιαστικά δημιουργούμε στον εγκέφαλό μας εθισμό για πληροφορίες χωρίς αξία τις οποίες αναζητούμε καθημερινά χωρίς κορεσμό.

Γιατί όμως συμπεριφερόμαστε έτσι; Μία νέα έρευνα από το Ινστιτούτο Νευροεπιστημών Helen Wills και το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια διαπίστωσε ότι η αναζήτηση νέων πληροφοριών ενεργοποιεί τα ίδια νεωρωνικά δίκτυα με την αναζήτηση χρημάτων. Τα αποτελέσματά της δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό PNAS.

«Για τον εγκέφαλο, οι νέες πληροφορίες αποτελούν ανταμοιβή, ανεξαρτήτως της χρησιμότητάς τους», είπε ο Μινγκ Χσου, ένας από τους συγγραφείς της μελέτης.

«Αντίστοιχα με τον τρόπο που ο εγκέφαλος απολαμβάνει τις ανθυγιεινές θερμίδες από το junk food, συχνά υπερεκτιμά τις πληροφορίες που μας ικανοποιούν προσωρινά, χωρίς ωστόσο να έχουν κάποια αξία, κάτι που ονομάζουμε στείρα περιέργεια», δήλωσε ο ίδιος.

Η Αναζήτηση Πληροφοριών ως Αυτοσκοπός

Σύμφωνα με τον Χσου, «η έρευνά μας προσπάθησε να απαντήσει δύο ερωτήματα. Πρώτον, μπορούμε να απαντήσουμε γιατί οι άνθρωποι αναζητούν συνεχώς νέες πληροφορίες; Δεύτερον, πώς αποτυπώνεται η περιέργεια στον εγκέφαλο»;

Για την έρευνά τους, οι επιστήμονες έκαναν λειτουργική MRI σε εθελοντές, την ώρα που οι τελευταίοι έπαιζαν ένα παιχνίδι στοιχηματισμού. Στο παιχνίδι αυτό, οι εθελοντές έπρεπε να εξετάσουν διάφορες λοτταρίες και στη συνέχεια να κάνουν μία επιλογή, αποφασίζοντας ταυτόχρονα πόσα χρήματα θα επενδύσουν έτσι ώστε να αποκαλύψουν περισσότερες πληροφορίες για την πιθανότητα επιτυχίας σε κάθε λοτταρία.

Ορισμένες λοτταρίες προσέφεραν πληροφορίες μεγαλύτερης αξίας, ενώ άλλες μικρότερης. Οι εθελοντές έκαναν συνήθως λογικές επιλογές, εκτιμώντας την οικονομική αξία των πληροφοριών σε κάθε λοτταρία. Οι πληροφορίες με μεγάλη αξία ήταν αυτές που βοηθούσαν τον εθελοντή να κερδίσει περισσότερα χρήματα στο παιχνίδι.

Ωστόσο, στην έρευνα υπήρχε μία παγίδα. Όταν το ρίσκο ήταν μεγαλύτερο, η περιέργεια των εθελοντών για τις πληροφορίες ήταν μεγαλύτερη, ακόμα και όταν οι πληροφορίες δεν είχαν μεγάλη χρησιμότητα στη λήψη αποφάσεων στο παιχνίδι.

Με βάση την παραπάνω παρατήρηση, οι ερευνητές συμπέραναν ότι η συμπεριφορά των εθελοντών μπορούσε να εξηγηθεί από ένα συνδυασμό οικονομικών κινήτρων και της περιέργειας.

Επομένως, υπέθεσαν ότι η αναζήτηση των πληροφοριών δεν γίνεται μόνο επειδή έχουν αξία ή προσφέρουν οφέλη, αλλά και επειδή αρκετές φορές απλά θέλουμε να γνωρίζουμε κάτι, ανεξαρτήτως αν θα χρησιμοποιήσουμε την πληροφορία για κάποιο σκοπό ή αν έχει αξία. Στο επίκεντρο της παραπάνω συμπεριφοράς βρίσκεται η έξαψη της προσμονής, σύμφωνα με τους δύο συγγραφείς.

«Η προσμονή συχνά ενισχύει την θετική ή αρνητική αντίληψή μας για κάτι. Συγκεκριμένα, η προσμονή για μία πιο ευχάριστη ανταμοιβή την καθιστά πολυτιμότερη απ’ότι πραγματικά είναι», εξήγησε ο Χσου.

Η Υπερβολική Πληροφόρηση «Είναι σαν το Junk Food»

Όταν οι ερευνητές εξέτασαν τις λειτουργικές MRI των εθελοντών, παρατήρησαν ότι η αποκάλυψη μίας πληροφορίας κατά τη διάρκεια του παιχνιδιού ενεργοποιούσε το ραβδωτό σώμα και τον μεσοκοιλιακό προμετωπιαίο φλοιό, δύο περιοχές του εγκεφάλου που εμπλέκονται στο σύστημα ανταμοιβής του εγκεφάλου.

Οι περιοχές αυτές αποκρίνονται επίσης στα χρήματα, το φαγητό και τα ναρκωτικά φάρμακα, ενώ παράγουν επίσης ντοπαμίνη, μία ορμόνη που παίζει σημαντικό ρόλο στην κινητοποίηση του ατόμου.

Οι ερευνητές διαπίστωσαν επίσης ότι ο εγκέφαλος χρησιμοποιεί το ίδιο είδος νευρωνικού «κώδικα» για να ανταποκριθεί στα χρήματα και τις πληροφορίες σχετικά με την πιθανότητα επιτυχίας στο παιχνίδι.

«Καταφέραμε να δείξουμε για πρώτη φορά ότι υπάρχει ένας κοινός νευρωνικός κώδικας για τις πληροφορίες και τα χρήματα, γεγονός που δημιουργεί συναρπαστικά ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο που αναζητούμε νέες πληροφορίες», δήλωσε ο Χσου.

Το γεγονός ότι τα νευρωνικά δίκτυα για τη χρηματική αξία και τις πληροφορίες είναι κοινά και ενεργοποιούν τις ίδιες περιοχές του εγκεφάλου στο σύστημα ανταμοιβής δείχνει ότι είναι δυνατό να εθιστούμε στις πληροφορίες.

Αυτό μπορεί να εξηγήσει σε κάποιο βαθμό γιατί αναζητούμε συνεχώς νέες πληροφορίες, αλλά και γιατί δεν μπορούμε να σταματήσουμε να ελέγχουμε τις ειδοποιήσεις στο κινητό μας τηλέφωνο.

«Ο τρόπος που ανταποκρίνεται ο εγκέφαλος στην προσμονή μίας ευχάριστης ανταμοιβής είναι ένας σημαντικός λόγος που οι άνθρωποι είναι ευάλωτοι στα clickbait», είπε ο Χσου.

Αν και στο παρελθόν οι άνθρωποι αναζητούσαν νέες πληροφορίες για να αυξήσουν τις πιθανότητες επιβίωσής τους, η εύκολη πρόσβαση σε άχρηστες πληροφορίες σήμερα μπορεί να οδηγήσει σε υπερκατανάλωση.

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα