Μία ανοσιακή απόκριση που αναπτύχθηκε με σκοπό να αντιμετωπίζει τις λοιμώξεις, φαίνεται ότι επιτρέπει στον ιό HIV να μπαίνει σε λανθάνουσα κατάσταση και να «κρύβεται» στο εσωτερικό των κυττάρων έτσι ώστε να αποφεύγει την εξουδετέρωση από τις διάφορες θεραπείες.
Τον παραπάνω μηχανισμό εξερεύνησε μία νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε πριν από λίγες ημέρες στο επιστημονικό περιοδικό Nature Microbiology, η οποία κατέληξε σε ορισμένες πολύ ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις σχετικά με τη συμπεριφορά του ιού.
«Σήμερα, η HIV λοίμωξη είναι ανίατη εξ’ αιτίας ενός μικρού αριθμού κυττάρων που παραμένουν στα Τ λεμφοκύτταρα και δεν είναι δυνατό να αντιμετωπιστούν ούτε από την ανοσιακή απόκριση αλλά ούτε και από τα φάρμακα που χορηγούμε», αναφέρουν οι επιστήμονες της παραπάνω μελέτης.
«Τα κύτταρα αυτά έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής και μπορεί να ξεκινήσουν ξαφνικά να παράγουν νέους ιούς HIV, ακόμα και αρκετά χρόνια μετά τη μόλυνση με τον ιό, γεγονός που καθιστά απαραίτητη τη χορήγηση αντιρετροϊκών φαρμάκων μακροπρόθεσμα. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει εκτεταμένες μελέτες, ωστόσο ακόμα δεν έχουμε καταφέρει να ανιχνεύσουμε την προέλευση των παραπάνω κυττάρων», πρόσθεσαν.
Οι παρατηρήσεις της παρούσας μελέτης αναδεικνύουν το ρόλο ενός πρωτεϊνικού συμπλέγματος που λέγεται SMC5/6, το οποίο εμπλέκεται στη λειτουργία και επιδιόρθωση των χρωμοσωμάτων σε διάφορα κύτταρα.
Όταν ο ιός HIV εισέλθει στον οργανισμό, τα κύτταρα που μολύνει είναι τα CD4+ Τ λεμφοκύτταρα. Στο εσωτερικό των κυττάρων αυτών δημιουργεί ένα αντίγραφο του γονιδιώματός του, το οποίο μετατρέπει σε DNA και ακολούθως το ενσωματώνει σε κάποιο χρωμόσωμα. Στη συνέχεια, το χρωμόσωμα αυτό αντιγράφεται δημιουργώντας ιικό RNA και πρωτεΐνες του HIV.
Αν ωστόσο αναπτύξουμε κάποιο φάρμακο το οποίο παρεμβαίνει στην ενσωμάτωση του DNA, τότε ο ιός θα καταστεί αδρανής και δεν θα μπορεί να πολλαπλασιαστεί.
Όπως διαπίστωσε η επιστημονική ομάδα της παρούσας μελέτης, σε ένα μικρό αριθμό κυττάρων που μολύνονται με τον HIV, το πρωτεϊνικό σύμπλεγμα SMC5/6 εκκινεί μία διαδικασία που δεν επιτρέπει στον ιό να ενσωματώσει το DNA του στα χρωμοσώματα του κυττάρου. Οι ιοί αυτοί τελικά παραμένουν αδρανείς και ενοχοποιούνται για τις λανθάνουσες λοιμώξεις που παρατηρούνται σε αρκετούς ασθενείς.
«Η έρευνά μας δείχνει ότι οι λανθάνουσες λοιμώξεις από τον HIV είναι αποτέλεσμα μίας απόκρισης της φυσικής ανοσίας η οποία είχε αναπτυχθεί με σκοπό να αποτρέπει την ενσωμάτωση ξένου DNA στα χρωμοσώματα», αναφέρουν οι συγγραφείς.
Σε περαιτέρω πειράματα που έκαναν, οι επιστήμονες έδειξαν ότι ένα μόριο που αναστέλλει τη δράση του SMC5/6 μπορεί να χρησιμοποιηθεί ίσως ως φάρμακο καθώς δεν επιτρέπει στον ιό HIV να μπει σε λανθάνουσα κατάσταση. Επομένως, ο ιός θα μπορεί να αντιμετωπιστεί τόσο από το σύστημα της φυσικής ανοσίας όσο και από τα αντιρετροϊκά φάρμακα άμεσα.
«Αν και οι αντιρετροϊκές θεραπείες μειώνουν το ιικό φορτίο στους ασθενείς με AIDS σε σημείο που ο ιός να μην είναι πλέον ανιχνεύσιμος, δεν καταφέρνουν να εξαλείψουν εντελώς τον HIV. Μέχρι σήμερα είχαν γίνει αρκετές μελέτες που είχαν ως στόχο να ενεργοποιήσουν τους ιούς που βρίσκονται σε λανθάνουσα κατάσταση έτσι ώστε να αντιμετωπίζονται από τα αντιρετροϊκά φάρμακα, ωστόσο κανένα φάρμακο που εξετάστηκε δεν ήταν αποτελεσματικό. Η έρευνά μας αποτελεί ένα σημαντικό βήμα για την επίτευξη του παραπάνω στόχου», καταλήγει η μελέτη.
Φωτογραφία: Anna Shvets