Το κοινό κρυολόγημα και η γρίπη είναι λοιμώξεις που μπορεί να είναι από ήπιες μέχρι απειλητικές για τη ζωή. Αν και τα περισσότερα περιστατικά γρίπης και κοινού κρυολογήματος αντιμετωπίζονται από τον οργανισμό χωρίς να χρειαστεί χορήγηση κάποιου φαρμάκου, η γρίπη προκαλεί κάθε χρόνο σχεδόν 290.000-650.000 θανάτους παγκοσμίως.
Είναι γνωστό σήμερα ότι τόσο οι ιοί που ευθύνονται για το κοινό κρυολόγημα όσο και αυτοί που ευθύνονται για τη γρίπη κυκλοφορούν περισσότερο τους φθινοπωρινούς και χειμερινούς μήνες. Ποιος είναι όμως ο λόγος που η εξάπλωση των ιών διευκολύνεται από τις χαμηλές θερμοκρασίες και τι μπορούμε να κάνουμε για να περιορίσουμε τον κίνδυνο μόλυνσης από αυτούς;
Περιεχόμενα:
Κοινό Κρυολόγημα και Γρίπη
Αρχικά, θα πρέπει να κάνουμε διαχωρισμό ανάμεσα στο κοινό κρυολόγημα και τη γρίπη, καθώς οι ιοί που προκαλούν τις παραπάνω νόσους δεν συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο.
Το κοινό κρυολόγημα χαρακτηρίζεται τυπικά από την παρουσία τριών συμπτωμάτων: πονόλαιμο, ρινική συμφόρηση και βήχα. Περισσότεροι από 200 διαφορετικοί ιοί μπορεί να προκαλέσουν κοινό κρυολόγημα, ωστόσο η συντριπτική πλειοψηφία των λοιμώξεων αποδίδεται σε ρινοϊούς ή κορονοϊούς.
Το 10-30% των συνολικών περιστατικών κοινού κρυολογήματος αποδίδεται σε 4 κορονοϊούς. Οι τελευταίοι ανήκουν στην ίδια οικογένεια με τον SARS-CoV-2, τον ιό δηλαδή που προκαλεί COVID-19. Ωστόσο, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι ιοί αυτοί προκαλούν ήπια συμπτώματα.
Μάλιστα, το 25% περίπου των ασθενών που μολύνονται με έναν ιό του κοινού κρυολογήματος δεν παρουσιάζουν καθόλου συμπτώματα.
Η γρίπη εμφανίζεται μετά τη λοίμωξη με τους ομώνυμους ιούς. Οι ιοί της γρίπης μπορούν να χωριστούν σε 3 διαφορετικούς τύπους, τους Α, B και C.
Το κοινό κρυολόγημα και γρίπη έχουν αρκετά κοινά συμπτώματα, ωστόσο η γρίπη προκαλεί συνήθως υψηλό πυρετό, μυαλγίες και ρίγος, γεγονός που μας επιτρέπει να ξεχωρίσουμε τις δύο λοιμώξεις.
Όπως συμβαίνει και με το κοινό κρυολόγημα, ένας σημαντικός αριθμός ασθενών που πάσχουν από γρίπη δεν παρουσιάζουν συμπτώματα.
Τώρα που γνωρίζουμε πλέον τις διαφορές ανάμεσα στη γρίπη και το κοινό κρυολόγημα, θα εξετάσουμε πότε κινδυνεύουμε περισσότερο από τους παραπάνω ιούς.
Εποχικοί Ιοί
Αρκετοί οργανισμοί υγείας παγκοσμίως παρακολουθούν τα περιστατικά της γρίπης σε όλη τη διάρκεια του έτους και έχουν διαπιστώσει ότι τα τελευταία παρουσιάζουν εποχικότητα.
Τα περιστατικά της γρίπης αρχίζουν να αυξάνονται συνήθως τον Οκτώβριο και φτάνουν τη μέγιστη τιμή τους το χειμώνα. Κάποιες χρονιές, οι επιδημίες της γρίπης μπορεί να συνεχιστούν μέχρι το Μάιο.
Εξετάζοντας δεδομένα από το 1982 μέχρι το 2018, διαπιστώθηκε ότι ο μήνας με τα υψηλότερα περιστατικά γρίπης είναι η Φεβρουάριος και ακολουθούν ο Δεκέμβριος, ο Ιανουάριος και ο Μάρτιος.
Σύμφωνα με μία ανάλυση του 2013, τα περιστατικά της γρίπης αυξάνονται ανάλογα με τις χαμηλές θερμοκρασίες και τη χαμηλή υγρασία.
Στις περιοχές με τροπικό κλίμα, μπορεί να εμφανιστούν επίσης επιδημίες σε μήνες με αρκετές βροχοπτώσεις και υψηλή υγρασία.
Το γεγονός αυτό ακούγεται αντιφατικό. Αν και τα δεδομένα για τη γρίπη υποστηρίζουν την παραπάνω σύνδεση, οι επιστήμονες δεν γνωρίζουν ακόμα γιατί η γρίπη μπορεί να εμφανιστεί τόσο σε υψηλές όσο και σε χαμηλές θερμοκρασίες, όσο και σε υψηλή ή χαμηλή υγρασία.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν αρκετές θεωρίες που μπορεί να εξηγήσουν την παραπάνω σύνδεση. Για παράδειγμα, το κρύο μπορεί να επηρεάζει τη συμπεριφορά των ιών καθώς και τον τρόπο που το ανοσοποιητικό σύστημα αντιμετωπίζει τις λοιμώξεις. Επιπλέον, ο αυξημένος χρόνος που περνάμε σε κλειστούς χώρους καθώς και η μειωμένη έκθεση στον ήλιο βοηθά πιθανώς στην εξάπλωση των ιών.
Ο Ψυχρός Αέρας Επηρεάζει την Πρώτη Γραμμή Άμυνας
Οι ιοί του κοινού κρυολογήματος και της γρίπης εισέρχονται συνήθως στον οργανισμό δια μέσου της ρινός. Ωστόσο, το όργανο αυτό φέρει ισχυρούς μηχανισμούς άμυνας ενάντια σε αυτούς τους μικροβιακούς εισβολείς.
Η ρίνα μας εκκρίνει συνεχώς βλέννη. Οι ιοί παγιδεύονται σε αυτή και στη συνέχεια η βλέννη είτε απομακρύνεται όταν φυσάμε τη μύτη μας είτε φτάνει στο στόμαχο όπου οι ιοί καταστρέφονται από το γαστρικό οξύ.
Ο ψυχρός αέρας μειώνει τη θερμοκρασία των ρινικών οδών και επιβραδύνει την απομάκρυνση της βλέννης.
Μόλις ο ιός διαπεράσει την παραπάνω μηχανισμό άμυνας, το ανοσοποιητικό σύστημα αναλαμβάνει την αντιμετώπιση του μικροβίου. Τα φαγοκύτταρα, μία ομάδα εξειδικευμένων ανοσιακών κυττάρων, περικλείουν και πέπτουν τους ιούς. Ωστόσο, έρευνες έχουν συνδέσει επίσης τον ψυχρό αέρα με περιορισμό του παραπάνω μηχανισμού.
Οι ρινοϊοί προτιμούν επίσης τις χαμηλότερες θερμοκρασίες, γεγονός που καθιστά αρκετά δύσκολο να αποφύγουμε μία λοίμωξη με αυτούς όταν οι θερμοκρασίες αρχίσουν να μειώνονται.
Σε μία in vitro μελέτη, παρατηρήθηκε ότι οι παραπάνω ιοί δεν μπορούν να επιβιώσουν εύκολα στη φυσιολογική θερμοκρασία του οργανισμού, καθώς τα κύτταρα που μολύνουν καταστρέφονται ή αντιμετωπίζονται άμεσα από διάφορα ένζυμα του οργανισμού.
Η Βιταμίνη D και Άλλοι Μύθοι
Το χειμώνα, η έκθεση στην υπεριώδη ακτινοβολία του ήλιου είναι πολύ χαμηλότερη σε σχέση με το καλοκαίρι. Το γεγονός αυτό επηρεάζει σε μεγάλο βαθμό την παραγωγή βιταμίνης D από τον οργανισμό.
Υπάρχουν ορισμένα δεδομένα ερευνών που δείχνουν ότι η βιταμίνη D παίζει σημαντικό ρόλο στην παραγωγή ενός αντιμικροβιακού μορίου που περιορίζει τον πολλαπλασιασμό του ιού της γρίπης in vitro.
Κατά συνέπεια, ορισμένοι πιστεύουν ότι η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D κατά τους χειμερινούς μήνες μπορεί να περιορίσει τον κίνδυνο μόλυνσης με τη γρίπη. Πράγματι, μία κλινική μελέτη του 2010 έδειξε ότι τα παιδιά (ηλικίας δημοτικού-γυμνασίου) που έπαιρναν βιταμίνη D3 καθημερινά είχαν χαμηλότερο κίνδυνο να μολυνθούν με τον ιό της γρίπης Α.
Μία άλλη συστηματική μελέτη παρατήρησε ότι η βιταμίνη D Μπορεί να προστατεύσει από τις οξείες λοιμώξεις του αναπνευστικού.
Ωστόσο, καθώς σήμερα δεν έχουν γίνει μεγάλου μεγέθους κλινικές δοκιμές, είναι δύσκολο να καταλήξουμε σε σαφή συμπεράσματα από μικρές μελέτες.
Ένας άλλος παράγοντας που συμβάλλει στα υψηλότερα ποσοστά λοιμώξεων από κοινό κρυολόγημα και γρίπη είναι ότι τους χειμερινούς μήνες περνάμε περισσότερο χρόνο σε εσωτερικούς χώρους.
Το γεγονός αυτό οδηγεί σε αύξηση των περιστατικών με δύο τρόπους. Πρώτον, ο συνωστισμός διευκολύνει τη μετάδοση των ιών μέσω σταγονιδίων. Δεύτερον, η θέρμανση προκαλεί μείωση της υγρασίας του αέρα, γεγονός που έχει συνδεθεί με ευκολότερη μετάδοση της γρίπης.
Ωστόσο, καθώς οι περισσότεροι άνθρωποι περνούν αρκετό χρόνο σε χώρους με συνωστισμό σε όλη τη διάρκεια του έτους, η θεωρία αυτή δεν μπορεί από μόνο της να εξηγήσει την αύξηση στα ποσοστά της γρίπης.
Οι επιστήμονες συνεχίζουν σήμερα να εξετάζουν διάφορους παράγοντες με σκοπό να εξετάσουν την επίδρασή τους στην εξάπλωση της γρίπης.
Πως να Προστατευτείτε από τη Γρίπη και το Κοινό Κρυολόγημα
Η πιθανότητα μόλυνσης με κάποιο ιό που προκαλεί κοινό κρυολόγημα είναι αρκετά υψηλή το χειμώνα. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με δεδομένα από το CDC των ΗΠΑ, ο κάθε ενήλικας νοσεί από κοινό κρυολόγημα 2-3 φορές ετησίως κατά μέσο όρο.
Για να αποφύγετε μία λοίμωξη από το κοινό κρυολόγημα είναι σημαντικό να:
- Πλένετε τακτικά τα χέρια σας με σαπούνι και νερό
- Μην αγγίζετε τα μάτια, τη ρίνα και το στόμα
- Αποφεύγετε άτομα με συμπτώματα
Αν τελικά μολυνθείτε με κάποιον ιό είναι σημαντικό να παραμείνετε στο σπίτι και να αποφύγετε την επαφή με άλλα άτομα.
Οι παραπάνω οδηγίες ισχύουν και για τη γρίπη. Ωστόσο, ο καλύτερος τρόπος πρόληψης της τελευταίας είναι το αντίστοιχο εμβόλιο.