Η ευλογιά των πιθήκων έχει εξαπλωθεί αυτή τη στιγμή σε 17 χώρες στην μεγαλύτερη, μέχρι σήμερα, επιδημία της νόσου. Το γεγονός αυτό έχει προκαλέσει ανησυχία, με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας να υποστηρίζει πριν από λίγες ημέρες ότι θα εξερευνήσει περισσότερο την εξάπλωση του συγκεκριμένου ιού. Τι γνωρίζουμε, όμως, αυτή τη στιγμή για την ευλογιά των πιθήκων; Στο παρόν άρθρο θα προσπαθήσουμε να δώσουμε απαντήσεις σε ορισμένα κοινά ερωτήματα για τη νέα αυτή νόσο.
Πώς Μεταδίδεται η Ευλογιά των Πιθήκων;
Ο πρώτος ασθενής που διαγνώστηκε με ευλογιά των πιθήκων στην παρούσα πανδημία είχε ιστορικό ταξιδιού στη Νιγηρία, μία χώρα όπου ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων αποτελεί ενδημικό παθογόνο. Ωστόσο, λίγο αργότερα καταγράφηκαν αρκετά νέα κρούσματα σε ασθενείς που δεν είχαν ταξιδέψει στη Δυτική ή Κεντρική Αφρική, γεγονός που δείχνει ότι υπάρχει μετάδοση του ιού στην κοινότητα.
Τυπικά, η ευλογιά των πιθήκων μεταδίδεται κατά τη στενή επαφή με έναν ασθενή μέσω σταγονιδίων της αναπνοής. Ωστόσο, ο ιός που κυκλοφορεί αυτή τη στιγμή στην Ευρώπη φαίνεται ότι μπορεί να μεταδοθεί και μέσω της σεξουαλικής επαφής. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υποστηρίζει ότι αυτό είναι ένα ενδεχόμενο που εξετάζεται, ωστόσο ακόμα δεν έχει επιβεβαιώσει αυτή τη θεωρία.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει επίσης το γεγονός ότι τα περισσότερα περιστατικά ευλογιάς των πιθήκων αυτή τη στιγμή αφορούν ομοφυλόφιλους άνδρες νεαρής ηλικίας, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι ο ιός δεν μπορεί να μολύνει οποιονδήποτε ασθενή.
Ποια Συμπτώματα Προκαλεί η Ευλογιά των Πιθήκων;
Τα πρώιμα συμπτώματα της νόσου ομοιάζουν αυτά της γρίπης. Συγκεκριμένα, οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν πυρετό, κεφαλαλγία, μυαλγίες και διογκωμένους λεμφαδένες.
Μετά τον πυρετό, μπορεί να εμφανιστεί επίσης εξάνθημα, το οποίο συνήθως ξεκινά από το πρόσωπο και εξαπλώνεται σε διάφορα άλλα σημεία του σώματος, όπως για παράδειγμα τα χέρια ή τα πόδια.
Πόσο Επικίνδυνη είναι η Ευλογιά των Πιθήκων;
Η ευλογιά των πιθήκων τυπικά προκαλεί ήπια συμπτώματα τα οποία υποχωρούν χωρίς θεραπεία σε 2-3 εβδομάδες. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις η νόσος μπορεί να γίνει απειλητική για τη ζωή. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, τα τελευταία χρόνια η θνητότητα του ιού είναι περίπου 3-6%. Ο ιός της ευλογιάς των πιθήκων από τη Δυτική Αφρική προκαλεί συνήθως ηπιότερα συμπτώματα σε σχέση με τον αντίστοιχο ιό της Κεντρικής Αφρικής.
Η νόσος είναι συνήθως σοβαρότερη σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς (όπως για παράδειγμα αυτοί που κάνουν χημειοθεραπεία), καθώς και στα παιδιά. Προς το παρόν, δεν έχει καταγραφεί ακόμα κάποιος θάνατος στην παρούσα επιδημία, ωστόσο αυτή τη στιγμή ένα παιδί στη Μεγάλη Βρετανία νοσηλεύεται στη ΜΕΘ, εξ’ αιτίας της λοίμωξης με το συγκεκριμένο παθογόνο.
Από πού Προέρχεται το Όνομα της Νόσου;
Η ευλογιά των πιθήκων παρατηρήθηκε για πρώτη φορά σε πιθήκους εργαστηρίου της Δανίας το 1958. Αυτός είναι και ο λόγος που πήρε τελικά αυτό το όνομα. Ωστόσο, τελευταία δεδομένα δείχνουν ότι οι πίθηκοι δεν αποτελούν το ζώο στο οποίο εμφανίστηκε ο ιός.
Σήμερα, είναι γνωστό ότι η ευλογιά των πιθήκων κυκλοφορεί περισσότερο σε τρωκτικά, όπως τα ποντίκια, οι αρουραίοι και οι σκίουροι.
Το πρώτο κρούσμα ευλογιάς των πιθήκων σε ανθρώπους καταγράφηκε το 1970 στη Δημοκρατία του Κονγκό.
Πώς Συνδέεται η Νόσος με την Ευλογιά και την Ανεμευλογιά;
Η ευλογιά των πιθήκων συνδέεται με την ευλογιά, καθώς και οι δύο νόσοι προκαλούν από ιούς του γένους orthopoxvirus. Η ανεμευλογιά, αντιθέτως, προκαλείται από έναν ερπητοϊό.
Η μοναδική ομοιότητα της ευλογιάς των πιθήκων με την ανεμευλογιά είναι τα φυσαλιδώδη εξανθήματα που παρατηρούνται και στις δύο νόσους.
Αναμένεται Αύξηση των Περιστατικών στο Άμεσο Μέλλον;
Σύμφωνα με τις παρούσες εκτιμήσεις τα περιστατικά της ευλογιάς των πιθήκων αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά τις επόμενες 2-3 εβδομάδες, ωστόσο είναι σχεδόν απίθανο η νόσος να εξελιχθεί σε πανδημία. Αυτό συμβαίνει γιατί ο ιός που προκαλεί τη νόσο μεταδίδεται πολύ πιο δύσκολα σε σχέση με τον SARS-CoV-2, τον ιό δηλαδή που ευθύνεται για την πανδημία της COVID-19.
Η Επιδημία του Ιού της Ευλογιάς των Πιθήκων Αποδίδεται σε Μετάλλαξη του Παθογόνου;
Οι RNA ιοί, όπως για παράδειγμα ο SARS-CoV-2, δεν έχουν μηχανισμό επιδιόρθωσης σφαλμάτων κατά την αντιγραφή του γενετικού τους υλικού, επομένως παρουσιάζουν πολύ συχνά μεταλλάξεις. Ο ιός που ενοχοποιείται για την ευλογιά των πιθήκων είναι ένας DNA ιός, ο οποίος μπορεί να διορθώσει τα όποια λάθη συμβαίνουν κατά την αντιγραφή. Κατά συνέπεια, οι μεταλλάξεις σε αυτούς τους ιούς είναι εξαιρετικά σπάνιες.
Η πρώτη ανάλυση του γονιδιώματος στην παρούσα επιδημία (από έναν ασθενή στην Πορτογαλία) έδειξε ότι ο ιός ομοιάζει αρκετά με το στέλεχος που είχε ανιχνευθεί στη Μεγάλη Βρετανία, τη Σιγκαπούρη και το Ισραήλ το 2018. Επομένως, η επιδημία δεν φαίνεται ότι αποδίδεται σε κάποια νέα μετάλλαξη του ιού με υψηλότερη μολυσματικότητα.
Πώς Διαγιγνώσκεται η Ευλογιά των Πιθήκων;
Αυτή τη στιγμή, ο μόνος τρόπος να επιβεβαιωθεί η διάγνωση της ευλογιάς των πιθήκων είναι η εξέταση PCR, η οποία ωστόσο γίνεται μόνο σε εξειδικευμένα εργαστήρια (ελάχιστα στην Ευρώπη).
Υπάρχει Εμβόλιο για την Ευλογιά των Πιθήκων;
Τα εμβόλια για την ευλογιά είναι δυνατό να προστατεύσουν και από την ευλογιά των πιθήκων. Το εμβόλιο αυτό είχε χρησιμοποιηθεί στο παρελθόν για την εξάλειψη της ευλογιάς παγκοσμίως, ωστόσο μπορεί να προκαλέσει ανεπιθύμητες ενέργειες.
Αυτή τη στιγμή, το μόνο εγκεκριμένο εμβόλιο που αναπτύχθηκε ειδικά για την ευλογιά των πιθήκων έχει αναπτυχθεί από την εταιρεία Bavarian Nordic και λέγεται Imvanex. Προκαλεί λιγότερες ανεπιθύμητες ενέργειες σε σχέση με το εμβόλιο της ευλογιάς και έχει εγκριθεί από το 2019.
Υπάρχουν Φάρμακα για την Ευλογιά των Πιθήκων;
Σήμερα δεν υπάρχουν φάρμακα που έχουν εγκριθεί ειδικά για την ευλογιά των πιθήκων, ωστόσο διάφορα αντιιικά, όπως η σιδοφοβίρη και η μπρινσιδοφοβίρη έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικά στην αντιμετώπιση της νόσου σε πειραματόζωα, ενώ έχουν χρησιμοποιηθεί και σε ανθρώπους εθελοντές.