Η χορήγηση του εμβολίου της φυματίωσης σε βρέφη από την Αφρική οδήγησε σε μία μεγάλη ανακάλυψη. Συγκεκριμένα, επιδημιολογικές μελέτες που έγιναν στους πληθυσμούς αυτούς διαπίστωσαν ότι ο εμβόλιο προσέφερε προστασία όχι μόνο ενάντια στο Mycobacterium tuberculosis, το παθογόνο δηλαδή που ενοχοποιείται για τη φυματίωση, αλλά και αρκετές άλλες λοιμώξεις του αναπνευστικού, καθώς και σοβαρές επιπλοκές όπως η σήψη.
Μία επιστημονική ομάδα από την Αυστραλία κατάφερε να αποκαλύψει τους βιολογικούς μηχανισμούς που εμπλέκονται στις παραπάνω θετικές επιδράσεις του εμβολίου της φυματίωσης. Οι παρατηρήσεις της ομάδας δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Science Advances.
Στα πλαίσια της μελέτης τους οι επιστήμονες χορήγησαν το εμβόλιο BCG σε 63 βρέφη εντός 10 ημερών από τη γέννησή τους. Στην έρευνα εξετάστηκαν επίσης και 67 βρέφη που δεν έλαβαν το εμβόλιο και αποτέλεσαν την ομάδα ελέγχου.
Οι επιστήμονες της μελέτης έλαβαν δείγματα αίματος και εξέτασαν τα επίπεδα των μονοκυττάρων και στις δύο ομάδες. Τα μονοκύτταρα ανήκουν στο σύστημα της φυσικής ανοσίας και προστατεύουν τον οργανισμό από διάφορα παθογόνα, χωρίς να έχουν ειδικότητα για κάποιο ιό ή βακτήριο.
Εξετάζοντας ειδικά τα μονοκύτταρα, οι επιστήμονες παρατήρησαν αρκετές διαφορές στην έκφραση των γονιδίων ανάμεσα στις δύο ομάδες 14 μήνες μετά τη χορήγηση του εμβολίου.
Συγκεκριμένα, στα βρέφη που είχαν κάνει το εμβόλιο, το τελευταίο «εκπαίδευσε» τα μονοκύτταρα έτσι ώστε να αντιδρούν καλύτερα στα εξωτερικά παθογόνα, με την οδηγία αυτή να μεταβιβάζεται μάλιστα στις μελλοντικές γενικές μονοκυττάρων.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες της μελέτης, ο μηχανισμός αυτός μπορεί να εξηγήσει τον μειωμένο κίνδυνο για διάφορες λοιμώξεις που παρατηρείται στα βρέφη που έχουν κάνει το εμβόλιο της φυματίωσης στην Αφρική.
«Η έρευνά μας δείχνει για πρώτη φορά ότι το εμβόλιο της φυματίωσης μπορεί να βελτιώσει το ανοσοποιητικό σύστημα των βρεφών μακροπρόθεσμα», αναφέρουν οι συγγραφείς.
Η επιστημονική ομάδα έκανε επίσης in vitro πειράματα για να εξερευνήσει περισσότερο τις επιγενετικές αλλαγές που προκαλεί το εμβόλιο.
Στα πειράματα αυτά απομόνωσαν μονοκύτταρα από υγιείς ενήλικες και εξέθεσαν τα κύτταρα αυτά σε δύο είδη εμβολίων της φυματίωσης. Τα εμβόλια αυτά προκάλεσαν μία σειρά επιγενετικές αλλαγές στο ανοσοποιητικό σύστημα των βρεφών.
Μία από αυτές εντοπίστηκε στη μεθυλίωση του DNA (μοριακές ετικέτες που συνοδεύουν μία αλληλουχία DNA), ενώ μία άλλη στις ιστόνες (πρωτεΐνες γύρω από τις οποίες χτίζεται η έλικα του DNA).
Τα μονοκύτταρα ανταποκρίνονται στα διάφορα παθογόνα μέσω υποδοχέων που βρίσκονται στην εξωτερική τους επιφάνεια. Όταν οι υποδοχείς αυτοί προσδένονται σε ένα παθογόνο ξεκινά η φαγοκυττάρωση του τελευταίου. Επιπλέον, στο εσωτερικό του μονοκυττάρου εκκινείται μία αλληλουχία κατά την οποία μία πρωτεΐνη ενεργοποιεί κάποια άλλη, μέχρι να γίνει μία τελική αλλαγή στην έκφραση ορισμένων γονιδίων.
Ο εμβολιασμός με το BCG αναδιπλώνει το DNA των μονοκυττάρων έτσι ώστε να επιταχύνεται η ενεργοποίηση των παραπάνω πρωτεϊνών, αυξάνοντας έτσι την αποτελεσματικότητα των κυττάρων στην εξουδετέρωση των παθογόνων.
Η ταχεία ενεργοποίηση των μονοκυττάρων μπορεί να προσφέρει στην αντιμετώπιση όλων των λοιμώξεων και όχι μόνο της φυματίωσης.
Στο παρελθόν, πιστεύαμε ότι το σύστημα της φυσικής ανοσίας δεν έχει μνήμη, αντίθετα με αυτό της επίκτητης (το οποίο χρησιμοποιεί Τ λεμφοκύτταρα και αντισώματα για να «θυμάται» τα παθογόνα που συνάντησε στο παρελθόν.
Την τελευταία δεκαετία, ωστόσο, αρκετές έρευνες έχουν δείξει ότι και το σύστημα της ανοσίας μπορεί να έχει μη ειδική μνήμη.
Προφανώς, η ανακάλυψη της παρούσας μελέτης έχει τεράστια σημασία. Πρακτικά η έρευνα δείχνει ότι όλα τα εμβόλια με εξασθενημένους ιούς, όπως για παράδειγμα το εμβόλιο της πολιομυελίτιδας, της ιλαράς και της ευλογιάς, μπορεί να έχουν αντίστοιχες δράσεις με το εμβόλιο της φυματίωσης.
Κατά συνέπεια, σε διάφορες χώρες όπου τα ποσοστά θανάτων από λοιμώξεις στη βρεφική ηλικία είναι υψηλά, ο εμβολιασμός για τη φυματίωση, την ιλαρά ή την ευλογιά μπορεί να προστατεύσει τα βρέφη από αρκετές διαφορετικές λοιμώξεις.
Καταλήγοντας, οι επιστήμονες υποστήριξαν ότι αυτή τη στιγμή εξετάζεται η χρησιμότητα του εμβολίου BCG και στην πρόληψη άλλων παθήσεων, όπως οι αλλεργίες και το έκζεμα.
Φωτογραφία: Pixabay