Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) ενέκρινε τη μαζική χορήγηση του πρώτου εμβολίου για την ελονοσία, σε μία κίνηση που αναμένεται να σώσει δεκάδες χιλιάδες ζωές παιδιών στην Αφρική.
Η «ιστορική απόφαση», όπως τη χαρακτήρισε ο γενικός διευθυντής του WHO, Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, βασίστηκε στην επιτυχία του πιλοτικού προγράμματος σε τρεις Αφρικανικές χώρες. Το εμβόλιο RTS,S μπορεί πλέον να χορηγηθεί σε όλες τις χώρες της Αφρικής, όπως εξήγησε ο Ghebreyesus.
«Στην αρχή της καριέρας μου είχα ασχοληθεί με την έρευνα για την ελονοσία και περίμενα εδώ και καιρό την ανάπτυξη ενός αποτελεσματικού εμβολίου γι’ αυτή την αρχαία και σοβαρή νόσο. Αυτή η ιστορική μέρα είναι σήμερα και ο WHO μπορεί να συστήσει πλέον την ευρεία χρήση του πρώτου εμβολίου για την ελονοσία», δήλωσε ο γενικός διευθυντής σε μία συνέντευξη τύπου που έγινε στη Γενεύη.
Το εμβόλιο RTS,S, γνωστό και ως Mosquirix, αναπτύχθηκε από τη Βρετανική εταιρία GlaxoSmithKline (GSK) και έχει ήδη χορηγηθεί σε περισσότερα από 800.000 παιδιά στη Γκάνα, την Κένυα και το Μαλάουι από την αρχή του πιλοτικού προγράμματος το 2019.
Οι κλινικές δοκιμές του εμβολίου, οι οποίες είχαν διάρκεια περίπου 4 ετών, έδειξαν ότι η αποτελεσματικότητά του είναι περίπου 39% στην πρόληψη της λοίμωξης και 29% στην πρόληψη της σοβαρής νόσησης σε παιδιά μικρής ηλικίας.
Ωστόσο, μία έρευνα από το London School of Hygiene & Tropical Medicine (LSHTM) που δημοσιεύτηκε τον Αύγουστο, έδειξε ότι τα παιδιά μικρής ηλικίας που έλαβαν το εμβόλιο σε συνδυασμό με ανθελονοσιακά φάρμακα είχαν 70% μειωμένο κίνδυνο νοσηλείας ή θανάτου.
«Η χρήση του εμβολίου σε συνδυασμό με τις ήδη υπάρχουσες προσεγγίσεις για την πρόληψη της ελονοσίας μπορεί να σώσει δεκάδες χιλιάδες ζωές ετησίως», εξήγησε ο Tedros. «Το εμβόλιο είναι ασφαλές και μπορεί να περιορίσει σημαντικά τον κίνδυνο απειλητικής για τη ζωή ελονοσίας και πιστεύουμε ότι το κόστος παραγωγής του είναι επίσης χαμηλό».
«Η ελονοσία μαστίζει την ανθρωπότητα εδώ και χιλιάδες χρόνια και η ανάπτυξη ενός εμβολίου για τη νόσο ήταν ένας στόχος που προσπαθούσαμε να επιτύχουμε, χωρίς ωστόσο να είμαστε αισιόδοξοι. Σήμερα, το εμβόλιο RTS,S για την ελονοσία, μετά από περίπου 30 χρόνια ανάπτυξης, μπορεί να αλλάξει τα δεδομένα στην πρόληψη της νόσου. Αν και ακόμα υπάρχει δρόμος για την οριστική εκρίζωση της νόσου, η ανάπτυξη του εμβολίου αποτελεί ένα μεγάλο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση», πρόσθεσε.
Η κατακόρυφη αύξηση των περιστατικών ελονοσίας τα τελευταία χρόνια σε χώρες όπως η Ερυθραία και το Σουδάν είχαν δημιουργήσει ανησυχίες για τις προσπάθειες εξάλειψης του ιού. Το 2019, 409.000 ασθενείς κατέληξαν από τη νόσο, εκ των οποίων οι 270.000 ήταν παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών.
Η ανακοίνωση του WHO αναμένεται να ενισχύει τις προσπάθειες της επιστημονικής κοινότητας για την ανάπτυξη και νέων εμβολίων.
Στις αρχές του έτους, επιστήμονες από το Ινστιτούτο Jenner του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης ανακοίνωσαν ότι το εμβόλιο που αναπτύσσουν θα καταφέρει να φτάσει το όριο της αποτελεσματικότητας του 75% που έθεσε ο WHO. Στους 12 μήνες της κλινικής δοκιμής το εμβόλιο είχε 77% αποτελεσματικότητα σε 450 παιδιά από την Burkina Faso. Το ινστιτούτο έχει ήδη ξεκινήσει μία μεγαλύτερη κλινική δοκιμή στην οποία συμμετέχουν 4.800 παιδιά από 4 χώρες.
«Η GSK είναι περήφανη που το εμβόλιο RTS,S για την ελονοσία το οποίο ανέπτυξε μπορεί πλέον να χορηγηθεί στα παιδιά της υποσαχάριας Αφρικής», είπε ο Thomas Breuer, επικεφαλής του τμήματος υγείας στη GSK.
«Η απόφαση του WHO δίνει νέα πνοή στη μάχη κατά την ελονοσίας σε αυτή την περιοχή σε μία εποχή όπου η εφαρμογή των μέτρων έχει περιοριστεί. Τόσο τα δεδομένα από πραγματικό κόσμο, όσο και τα αποτελέσματα των κλινικών δοκιμών, δείχνουν ότι το εμβόλιο σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα μέτρα πρόληψης της ελονοσίας, μπορεί να σώσει εκατοντάδες χιλιάδες ζωές».
Η GSK έχει δεσμευτεί να προσφέρει περίπου 15 εκατομμύρια δόσεις του εμβολίου ετησίως σε τιμή 5% πάνω από το κόστος παραγωγής και θα συνεργαστεί με διάφορες κυβερνήσεις προκειμένου να αυξήσει τον αριθμό των δόσεων.
Ο καθηγητής Sir Brian Greenwood από το LSHTM δήλωσε: «Το εμβόλιο RTS,S δεν έχει 100% αποτελεσματικότητα ωστόσο η απόφαση του WHO δείχνει ότι είμαστε στη σωστή κατεύθυνση για την εκρίζωση της ελονοσίας. Σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα μέτρα πρόληψης, όπως η χημειοπροφύλαξη και τα δίχτυα ύπνου, μπορεί να περιορίσει σε μεγάλο βαθμό τα περιστατικά της ελονοσίας».
Ο Gareth Jenkins, διευθυντής της φιλανθρωπικής οργάνωσης Malaria No More υποστήριξε ότι η ανακοίνωση αποτελεί «ιστορική στιγμή» και «μεγάλο βήμα για τη θωράκισή μας» από την ελονοσία.
Σύμφωνα με τον ίδιο, περιορίζοντας τα περιστατικά της ελονοσίας στην Αφρική, θωρακίζουμε και τις ανεπτυγμένες χώρες από νέα, πιο επικίνδυνα παθογόνα.
Φωτογραφία: SELF Magazine (CC BY 2.0)