Η άμυνα του οργανισμού ενάντια στα παθογόνα μικρόβια περιλαμβάνει αρκετά κομμάτια. Οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε το σημαντικό ρόλο που παίζει το ανοσοποιητικό σύστημα, το γαστρικό οξύ και τα ωφέλιμα βακτήρια του εντέρου στην αντιμετώπιση των παθογόνων. Ωστόσο, ένα από τα σημαντικότερα μέρη της άμυνας, το οποίο αποτρέπει την είσοδο παθογόνων μικροοργανισμών ή τοξικών ουσιών στον οργανισμό είναι το δέρμα.
Δυστυχώς, η λειτουργία του δέρματος περιορίζεται με τη γήρανση και επομένως χρειάζεται περισσότερη προσπάθεια για να διατηρηθεί υγιές. Επιπλέον, καθώς συχνά στην τρίτη ηλικία ασχολούμαστε περισσότερο με άλλα προβλήματα υγείας, το δέρμα συχνά περνά σε δεύτερη μοίρα.
Περιεχόμενα:
Στιβάδες
Το δέρμα αποτελείται από 3 στιβάδες:
- Η βαθύτερη στιβάδα είναι ο υποδόριος ιστός, ο οποίος αποτελείται από συνδετικό ιστό και λίπος. Παίζει σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της θερμοκρασίας του οργανισμού, βοηθά στην απορρόφηση των κραδασμών, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως αποθήκη λίπους.
- Η επόμενη στιβάδα είναι το χόριο. Αποτελείται από κολλαγόνο και ελαστίνη, ενώ φέρει επίσης αγγεία, νεύρα, ιδρωτοποιούς αδένες και τριχικούς θυλάκους.
- Η εξωτερική στιβάδα είναι η επιδερμίδα και παίζει ρόλο φραγμού. Η επιδερμίδα διαιρείται σε 5 υπο-στιβάδες (κεράτινη-διαυγή-κοκκώδη-ακανθώδη-βασική) καθεμία από τις οποίες φέρει δικά της κύτταρα. Η εξωτερική στιβάδα (αυτή που βλέπουμε) είναι η κεράτινη.
Η κεράτινη στιβάδα αποτελείται από περίπου 30 στιβάδες επιπέδων, νεκρών κυττάρων με πρωτεΐνες τα οποία δημιουργούν ένα φραγμό μαζί με το νερό και το λίπος της περιοχής. Ο φραγμός αυτός δεν επιτρέπει στο νερό να εξέλθει από τον οργανισμό και προστατεύει από τις τοξίνες, τα βακτήρια και την υπεριώδη ακτινοβολία.
Ποιοι Παράγοντες Επηρεάζουν την Κεράτινη Στιβάδα;
Διάφοροι παράγοντες μπορεί να αποδυναμώσουν την κεράτινη στιβάδα. Ένας από αυτούς είναι και η γήρανση. Με την ηλικία, το δέρμα γίνεται λεπτότερο και τα κύτταρα πιο επίπεδα. Περιορίζεται επίσης η ενυδάτωση του δέρματος. Τα επίπεδα του λίπους μειώνονται και επομένως το δέρμα αποδυναμώνεται, ιδιαίτερα σε περιοχές που εκτίθενται στον ήλιο.
Η χρήση ορισμένων φαρμάκων, όπως τα στεροειδή, μπορεί επίσης να προκαλέσει βλάβες στο δέρμα. Οι φλεγμονώδεις παθήσεις του δέρματος, όπως το έκζεμα (ατοπική δερματίτιδα) μπορεί να περιορίσουν τα επίπεδα του λίπους στην κεράτινη στιβάδα, αποδυναμώνοντας έτσι το δερματικό φραγμό.
Το τακτικό πλύσιμο των χεριών με σαπούνι αλλά και η χρήση αλκοολικών αντισηπτικών διαλυμάτων μπορεί να προκαλέσει ξηρότητα και βλάβες στο δέρμα, καθώς απομακρύνει τα λίπη που βρίσκονται εκεί.
Με άλλα λόγια, το τακτικό πλύσιμο των χεριών που θεωρείται απαραίτητο για την πρόληψη του COVID-19, μπορεί να είναι επικίνδυνο για την υγεία του δέρματος.
Ιοί, Βακτήρια και Δέρμα
Το ξηρό και λεπτό δέρμα έχει αυξημένη διαπερατότητα σε σχέση με το φυσιολογικό, ενώ μπορεί να διαρρηχθεί ευκολότερα. Το γεγονός αυτό διευκολύνει την είσοδο παθογόνων μικροοργανισμών τα οποία προκαλούν μία σειρά παθήσεων. Ο SARS-CoV-2 δεν μπορεί να εισέλθει στον οργανισμό δια μέσου του δέρματος, ωστόσο ορισμένα είδη βακτηρίων, όπως το Staphylococcus aureus ή το Streptococcus pyogenes μπορεί να προκαλέσουν βλάβες αν διαπεράσουν το δέρμα.
Τα παραπάνω βακτήρια μπορεί να προκαλέσουν κυτταρίτιδα (ένα είδος λοίμωξης) στους δερματικούς ιστούς. Αν δεν αντιμετωπιστεί, η λοίμωξη αυτή μπορεί να εξαπλωθεί και σε άλλα σημεία του σώματος, προκαλώντας πυρετό ή οίδημα, αυξάνοντας παράλληλα τον κίνδυνο σήψης και νοσηλείας. Η λοίμωξη αντιμετωπίζεται με ισχυρά αντιβιοτικά.
Η Σημασία της Ενυδάτωσης
Η ενυδάτωση είναι ιδιαίτερα σημαντική για το δέρμα. Η χρήση βαζελίνης αμέσως μετά το μπάνιο ή το πλύσιμο των χεριών μπορεί να βοηθήσει στη διατήρηση της υγρασίας του δέρματος. Μία άλλη επιλογή είναι οι ενυδατικές κρέμες, οι οποίες περιέχουν νερό, έλαια και γαλακτωματοποιητές, ωστόσο τα μη λιπαρά προϊόντα δεν έχουν μεγάλη διάρκεια δράσης.
Άλλες εναλλακτικές επιλογές είναι:
- Οι κρέμες δέρματος με κεραμίδιο. Τα κεραμίδια είναι ένα είδος λίπους το οποίο βρίσκεται φυσιολογικά στην κεράτινη στιβάδα.
- Τα ενυδατικά έλαια, όπως το ορυκτέλαιο. Έχουν τις ίδιες επιδράσεις με τη βαζελίνη, αλλά είναι λιγότερο λιπαρά.
- Προϊόντα με υγροσκοπικά μέσα. Οι ουσίες αυτές βοηθούν την απορρόφηση του νερού από το δέρμα. Τα επιθυμητά συστατικά περιλαμβάνουν: γλυκερίνη, ουρία, πυρογλουταμικό οξύ, σορβιτόλη, γαλακτικό οξύ, γαλακτικά άλατα και άλφα υδροξυλικά οξέα.
Άλλες Μέθοδοι για τη Διατήρηση της Υγείας του Δέρματος
Εκτός από τη τακτική ενυδάτωση του δέρματος, πρέπει να αποφεύγουμε την παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο και να χρησιμοποιούμε αντηλιακό.
Η χρήση υγραντήρα στο σπίτι είναι επίσης ωφέλιμη, ιδιαίτερα το φθινόπωρο και το χειμώνα, καθώς ο ξηρός αέρας απομακρύνει την υγρασία από το δέρμα.
Βιβλιογραφία: Harvard Health