Ιδιαίτερα θετικά ήταν τα αποτελέσματα των πρώτων δοκιμών για το πρώτο εμβόλιο του HIV που χρησιμοποιεί την τεχνολογία του mRNA. Το εμβόλιο αυτό έχει αναπτυχθεί από τα National Institute of Allergy and Infectious Diseases (NIAID) των ΗΠΑ και δοκιμάστηκε σε πειραματόζωα.
Από τα αποτελέσματα των παραπάνω δοκιμών προκύπτει ότι είναι ασφαλές και μπορεί να προκαλέσει ανοσιακή απόκριση για τον ιό HIV. Συγκεκριμένα, οι πίθηκοι που έκαναν το σύνολο των δόσεων του εμβολίου είχαν 79% μειωμένο κίνδυνο μόλυνσης με τον ιό HIV των πιθήκων (SHIV) σε σχέση με πειραματόζωα που δεν είχαν εμβολιαστεί.
Τα αποτελέσματα της έρευνας δημοσιεύτηκαν στο επιστημονικό περιοδικό Nature Medicine.
«Περίπου 40 χρόνια μετά την ανακάλυψη του ιού, ακόμα δεν έχουμε καταφέρει να αναπτύξουμε ένα αποτελεσματικό εμβόλιο για την πρόληψη του ιού HIV», ανέφερε ο διευθυντής του NIAID, Anthony Fauci. «Το παρόν mRNA εμβόλιο έχει καταφέρει να ξεπεράσει τα προβλήματα άλλων εμβολίων για την HIV που δοκιμάστηκαν στο παρελθόν, επομένως αποτελεί μία πολλά υποσχόμενη προσέγγιση».
Το εμβόλιο έχει παρόμοιο μηχανισμό δράσης με αυτόν των mRNA εμβολίων της COVID-19. Αυτό που αλλάζει είναι η αλληλουχία του mRNA. Στα εμβόλια της COVID-19 η αλληλουχία αυτή κωδικοποιεί την πρωτεΐνη ακίδα, ενώ στο εμβόλιο του HIV κωδικοποιεί δύο σημαντικές πρωτεΐνες του ιού HIV, τις Env και Gag. Τα μυϊκά κύτταρα στα πειραματόζωα που εμβολιάστηκαν παράγουν σωματίδια που ομοιάζουν ιούς (VLPs) τα οποία φέρουν πολλαπλά αντίγραφα της πρωτεΐνης Env στην επιφάνειά τους. Τα παραπάνω VLPs δεν μπορούν να προκαλέσουν λοίμωξη καθώς δεν έχουν το γενετικό κώδικα του HIV, ωστόσο μπορεί να προκαλέσουν ανοσιακή απόκριση για τον τελευταίο.
Στις δοκιμές του εμβολίου σε ποντίκια, δύο δόσεις του εμβολίου δημιούργησαν επαρκή επίπεδα εξουδετερωτικών αντισωμάτων σε όλα τα πειραματόζωα. Οι πρωτεΐνες Env που παράγονται από το εμβόλιο mRNA ομοιάζουν αυτές που ανιχνεύονται στους ιούς HIV, κάτι που δεν είχαν επιτύχει τα προηγούμενα εμβόλια. «Η παρουσίαση της πρωτεΐνης του περιβλήματος στα VLP προσομοιάζει καλύτερα τη φυσική λοίμωξη, γεγονός που προκαλεί την επιθυμητή ανοσιακή απόκριση», αναφέρουν οι επιστήμονες της μελέτης.
Ακολούθως, η επιστημονική ομάδα εξέτασε το mRNA εμβόλιο για τις Env-Gag σε πιθήκους. Το εμβόλιο προσαρμόστηκε για τους πιθήκους με σκοπό να επάγει ισχυρότερη ανοσιακή απόκριση. Το σχήμα χορήγησης περιλαμβάνει 1 δόση που προετοιμάζει το σνοσοποιητικό σύστημα και ακολούθως μερικές ενισχυτικές δόσεις οι οποίες χορηγούνται σε διάστημα ενός έτους. Οι ενισχυτικές δόσεις περιέχουν mRNA της Env και της Gag από διαφορετικούς κλάδους του HIV σε σχέση με την αρχική δόση. Οι επιστήμονες επικεντρώθηκαν περισσότερο σε περιοχές της Env που δεν διαφοροποιούνται στα στελέχη του HIV.
Αν και στη μελέτη χορηγήθηκαν γενικά υψηλές δόσεις των mRNA εμβολίων, οι ανεπιθύμητες ενέργειες στα πειραματόζωα ήταν ήπιες. Την 58η εβδομάδα, όλα τα εμβολιασμένα πειραματόζωα είχαν υψηλά επίπεδα αντισωμάτων ικανά να εξουδετερώσουν τα 12 συχνότερα στελέχη του HIV. Εκτός από τα αντισώματα, το εμβόλιο προκάλεσε και ικανοποιητική απόκριση των Τ-βοηθητικών λεμφοκυττάρων.
Στην 60η εβδομάδα, οι εμβολιασμένοι πίθηκοι, καθώς και μία ομάδα ελέγχου, εκτέθηκαν στον ιό SHIV δια μέσου του ορθού. 2 από τους 7 πιθήκους που είχαν εμβολιαστεί δεν μολύνθηκαν με τον ιό, ενώ οι υπόλοιποι μολύνθηκαν κατά μέσο όρο μετά από 8 εβδομάδες. Οι πίθηκοι της ομάδας ελέγχου μολύνθηκαν σε μόλις τρεις εβδομάδες.
«Το επόμενο βήμα είναι να βελτιώσουμε το εμβόλιό μας τόσο ως προς την ποιότητα όσο και ως την ποσότητα των VLPs. Αυτό θα αυξήσει την αποτελεσματικότητά του, καθώς και τον αριθμό των δόσεων που χρειάζονται για να προκληθεί ισχυρή ανοσιακή απόκριση. Αν αποδειχθεί ότι το εμβόλιο είναι ασφαλές και αποτελεσματικό, θα ξεκινήσουμε κλινική δοκιμή φάσης 1 με ανθρώπους εθελοντές», καταλήγει η μελέτη.