Ελονοσία: Πλήρης Οδηγός

Αύξηση του αριθμού των περιστατικών ελονοσίας έχει σημειωθεί στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια  υπό το πρίσμα της προσφυγικής και της οικονομικής κρίσης. Τόσο οι  κλιματικές  αλλαγές όσο και  οι μαζικές  μετακινήσεις του πληθυσμού στην ευρύτερη περιοχή της Ν.Α. Μεσογείου και της Νότιας Ευρώπης έχουν ευνοήσει την επανεμφάνιση της νόσου στη χώρα μας που από το 1974 θεωρείται ελεύθερη ελονοσίας.

Σύμφωνα με επίσημα στοιχειά του ΚΕΕΛΠΝΟ καταγράφονται πανελλαδικά 20-110 εισαγόμενα κρούσματα ελονοσίας ετησίως, δηλαδή κρούσματα που προσβλήθηκαν σε χώρα του εξωτερικού και αφορούν κυρίως μετανάστες ή ταξιδιώτες που επιστρέφουν από χώρες όπου ενδημεί η ελονοσία.

Από το 2009 όμως έχουμε σχεδόν ετησίως σε διάφορες περιοχές της πατρίδας μας κρούσματα P.vivax ελονοσίας με ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης. Αυτά εμφανίζονται  κυρίως ως σποραδικά κρούσματα αλλά και σε συρροές (ιδίως για τα έτη 2011-2012). Τα περιστατικά αυτά αφορούν Έλληνες που εκδήλωσαν τη νόσο εντός της χώρας και χωρίς να έχουν ταξιδέψει στο εξωτερικό.

Συγκεκριμένα το 2016 καταγράφηκαν συνολικά 111 κρούσματα ελονοσίας εκ των οποίων τα 6 είχαν ενδείξεις εγχώριας μετάδοσης.

Για το 2017 τα κρούσματα ελονοσίας στη χώρα μας μέχρι τώρα ανέρχονται στα 57, εκ των οποίων τα 4 αφορούν περιπτώσεις με ελονοσία P.vivax εγχώριας μετάδοσης και εκδηλώθηκαν σε περιοχή της  Δυτικής Αχαΐας, στο Δήμο Ανδραβίδας-Κυλλήνης στην Ηλεία  και στο Δήμο Θηβαίων της Βοιωτίας. Σε κλοιό επαγρύπνησης όμως συνεχίζουν να βρίσκονται όλες οι περιοχές στις οποίες μέχρι και πέρυσι καταγράφονταν κρούσματα όπως η Λακωνία, η Βορειοανατολική Αττική, η Βοιωτία, η Ημαθία και γενικά όλες οι αγροτικές περιοχές με υδάτινο στοιχείο που φιλοξενούν μετανάστες.

Τι είναι η ελονοσία;

Η ελονοσία είναι μία δυνητικά θανατηφόρος λοίμωξη που προκαλείται από το παράσιτο «πλασμώδιο» της ελονοσίας. Συνήθως μεταδίδεται μέσω των θηλυκών κουνουπιών του γένους Anopheles. Τα κουνούπια αυτά μεταφέρουν  το παράσιτο. Για τον άνθρωπο παθογόνα είναι τέσσερα είδη πλασμωδίου, τα Plasmodium falciparum, P.malaria, P.vivax και P.ovale. Όταν ένα μολυσμένο κουνούπι σάς τσιμπήσει, το παράσιτο εισέρχεται στην κυκλοφορία του αίματος.

Στη συνέχεια, μέσω της κυκλοφορίας του αίματος, το παράσιτο μεταφέρεται στο ήπαρ όπου πολλαπλασιάζεται. Μετά από μερικές μέρες, τα παράσιτα εισέρχονται ξανά στην κυκλοφορία του αίματος και μολύνουν τα ερυθρά αιμοσφαίρια. Μέσα σε ένα διάστημα 48-72 ωρών, τα παράσιτα πολλαπλασιάζονται μέσα στα ερυθρά αιμοσφαίρια και προκαλούν τη λύση τους.

Τα παράσιτα συνεχίζουν να μολύνουν νέα ερυθρά αιμοσφαίρια προκαλώντας συμπτωματολογία που διαρκεί 2-3 μέρες κάθε φορά ανάλογα με το είδος του πλασμωδίου.

Η ελονοσία ενδημεί  συνήθως σε τόπους υγρούς και θερμούς όπως είναι η υποσαχάρια Αφρική, η Ασία και η Λατινική Αμερική.  Αυτές οι κλιματολογικές συνθήκες ευνοούν την επιβίωση των κουνουπιών αυτών. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) εκτιμά ότι περίπου 3.2 δισεκατομμύρια άτομα κινδυνεύουν από ελονοσία.

Υπάρχουν άλλοι τρόποι μετάδοσης της ελονοσίας;

Μία μητέρα με ελονοσία μπορεί να μεταδώσει τη νόσο στο έμβρυο κατά τον τοκετό. Σπανιότερος τρόπος μετάδοσης είναι με μετάγγιση μολυσμένου αίματος ή με τη μεταμόσχευση οργάνου από μολυσμένο δότη. Μετάδοση με μολυσμένες σύριγγες και βελόνες είναι επίσης δυνατή και αφορά κυρίως χρήστες ενδοφλέβιων ναρκωτικών ουσιών.

Ποια είναι τα συμπτώματα της ελονοσίας;

Τα συμπτώματα της ελονοσίας συνήθως εμφανίζονται μέσα σε 10 ημέρες έως 4 εβδομάδες από τη μόλυνση. Σε κάποιους ανθρώπους, ωστόσο, τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν αρκετούς μήνες αργότερα. Τα συχνότερα συμπτώματα της νόσου περιλαμβάνουν:

  • Ρίγη που μπορεί να είναι ήπια ή ιδιαίτερα έντονα
  • Υψηλό πυρετό
  • Έντονη εφίδρωση
  • Κεφαλαλγία
  • Ναυτία
  • Έμετο
  • Κοιλιακό άλγος
  • Διάρροια
  • Αναιμία
  • Μυαλγίες
  • Σπασμούς
  • Κώμα
  • Αίμα στα κόπρανα

Ο πυρετός είναι αρχικά ακανόνιστος και στη συνέχεια αποκτά τον τυπικό διαλείποντα χαρακτήρα, εκδηλούμενος κάθε 48 ή 72 ώρες. Στα μεσοδιαστήματα ο ασθενής συνήθως είναι σε καλή κατάσταση.

Πώς διαγιγνώσκεται η ελονοσία;

Η διάγνωση της ελονοσίας γίνεται μόνο από γιατρό. Ιδιαίτερα σημαντική θέση κατέχουν η λήψη αναλυτικού ιατρικού ιστορικού και η κλινική εξέταση.  Αν έχετε συμπτώματα ελονοσίας, θα χρειαστούν επιπλέον  μικροσκοπικές εξετάσεις αίματος  με σκοπό να διαπιστωθεί:

  • Αν όντως πάσχετε από ελονοσία
  • Το είδος της ελονοσίας και ο βαθμός της παρασιταιμίας
  • Αν η ελονοσία, στην περίπτωση σας, προκαλείται από παράσιτο ανθεκτικό σε κάποια από τα  ανθελονοσιακά φάρμακα
  • Αν η ελονοσία έχει προκαλέσει αναιμία
  • Αν η ελονοσία έχει επηρεάσει τα ζωτικά σας όργανα

Υπάρχουν  κάποια γρήγορα διαγνωστικά τεστ βασισμένα σε αντιγόνα καθώς επίσης και κάποιες μοριακές μέθοδοι (PCR) για να ανιχνεύσουν το DNA των παρασίτων, αλλά δεν είναι ευρέως χρησιμοποιούμενες.

Επιπλοκές της ελονοσίας απειλητικές για τη ζωή

Αυτές περιλαμβάνουν:

  • Εγκεφαλική προσβολή – αποτελεί τη βαρύτερη όλων των επιπλοκών και μπορεί να οδηγήσει σε κώμα
  • Σοβαρό διαρροϊκό σύνδρομο
  • Πνευμονικό οίδημα – σύνδρομο αναπνευστικής δυσχέρειας των ενηλίκων(ARDS)
  • Κεραυνοβόλος ηπατίτιδα και ηπατική ανεπάρκεια
  • Οξεία Νεφρική ανεπάρκεια
  • Βαριά αναιμία λόγω της καταστροφής των ερυθρών αιμοσφαιρίων
  • Υπογλυκαιμία

Πώς θεραπεύεται η ελονοσία;

Η ελονοσία, αν δεν αντιμετωπιστεί έγκαιρα, μπορεί να είναι απειλητική για τη ζωή. Η θεραπεία της ελονοσίας συνήθως γίνεται σε νοσοκομείο. Ο γιατρός θα σας χορηγήσει φάρμακα ειδικά για το είδος του παρασίτου από το οποίο έχετε μολυνθεί. Σε ορισμένες περιπτώσεις, ενδέχεται το παράσιτο να είναι ανθεκτικό σε κάποια φάρμακα και  επομένως θα χρειαστεί τροποποίηση της αγωγής. Σε αυτούς που δεν έχουν θεραπευθεί κατάλληλα, η ασθένεια μπορεί να επανεμφανιστεί μήνες αργότερα.

Ποια είναι η πρόγνωση των ασθενών με ελονοσία;

Οι ασθενείς με ελονοσία που λαμβάνουν θεραπεία συνήθως έχουν καλή πρόγνωση. Σε ασθενείς που έχουν παρουσιάσει επιπλοκές ή πάσχουν από κάποιο ανθεκτικό παράσιτο η πρόγνωση είναι χειρότερη. Η εγκεφαλική ελονοσία προκαλεί οίδημα των αγγείων του εγκεφάλου και μπορεί να προκαλέσει εγκεφαλικές βλάβες. Ευθύνεται για το 80% των θανάτων από τη νόσο.

Συμβουλές για την πρόληψη της ελονοσίας

Δυστυχώς παρά τις εντατικές προσπάθειες, δεν υπάρχει ακόμη  εμβόλιο για την ελονοσία. Συμβουλευτείτε το γιατρό σας πριν  επισκεφθείτε  χώρα όπου ενδημεί η ελονοσία. Ίσως πρέπει να πάρετε προληπτικά φάρμακα πριν, κατά τη διάρκεια και μετά το ταξίδι σας. Τα φάρμακα αυτά είναι τα ίδια φάρμακα που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία της ελονοσίας.

Αν ζείτε σε περιοχή όπου η ελονοσία είναι κοινή ίσως είναι απαραίτητο να λάβετε κάποια επιπλέον μέτρα για να προστατευτείτε από τη νόσο. Οι κίνδυνοι της ασθένειας μπορούν να μειωθούν προλαμβάνοντας τα τσιμπήματα των κουνουπιών. Καλό είναι να φοράμε ρούχα που να καλύπτουν όσο γίνεται περισσότερο σώμα. Να χρησιμοποιούμε  κουνουπιέρες και εντομοαπωθητικά. Το πιο αποτελεσματικό εντομοαπωθητικό βασίζεται στο DEET. Αποτελεσματικά είναι επίσης κάποια φυσικά αιθέρια έλαια με εντομοαπωθητικές ιδιότητες. Στις κουνουπιέρες συχνά προστίθεται και εντομοκτόνο, το οποίο σκοτώνει το κουνούπι πριν προλάβει να περάσει το δίχτυ. Σημαντικός είναι επίσης ο ψεκασμός των εσωτερικών τοίχων με εντομοκτόνα φάρμακα που περιέχουν DDT (χλωριούχος ένωση με ισχυρή εντομοκτόνο δράση).

 

Πηγή: Healthline

Για περισσότερες πληροφορίες πάνω σε πολλά ακόμα ενδιαφέροντα θέματα: pathologia.eu

Ακολουθήστε μας στο Google News για την έγκυρη επιστημονική ενημέρωσή σας, έγκαιρα!

Μην χάσετε:
Σχετικά Αρθρα