Οι προσπάθειες για την ανάπτυξη ενός εμβολίου που θα μας προστατεύσει από την πανδημία του COVID-19 συνεχίζονται και αυτή τη στιγμή 115 εμβόλια δοκιμάζονται παγκοσμίως. Ωστόσο, η τελική έγκριση και κυκλοφορία ενός εμβολίου στην αγορά είναι μία διαδικασία που θα χρειαστεί αρκετούς μήνες ακόμα.
Αυτή τη στιγμή κυκλοφορούν εκατοντάδες εμβόλια για πάνω από 25 διαφορετικούς ιούς και βακτήρια που επηρεάζουν τον άνθρωπο. Με τη χρήση των εμβολίων αυτών έχουμε καταφέρει να νικήσουμε λοιμώδη νοσήματα από τη χολέρα μέχρι τη λύσσα. Ο στόχος της χορήγησης ενός εμβολίου είναι η πρόκληση μίας ανοσιακής απόκρισης που θα προστατεύσει τον οργανισμό από μελλοντικές λοιμώξεις. Μπορούν κάποια από τα εμβόλια που χρησιμοποιούνται σήμερα να προκαλέσουν μία τέτοιου είδους απόκριση για τον SARS-CoV-2, δηλαδή τον ιό που ευθύνεται για τον COVID-19;
Ο επαναπροσδιορισμός της χρήσης φαρμάκων αποτελεί μία από τις πλέον κοινές στρατηγικές μέχρι σήμερα στην αντιμετώπιση του COVID-19, όπως έχουν δείξει αρκετές μελέτες που εξέτασαν τα φάρμακα ρεμδεσιβρίρη ή υδροξυχλωροκίνη. Νέες έρευνες εξετάζουν αν υπάρχουν εμβόλια για άλλες νόσους που μπορούν να περιορίσουν τη σοβαρότητα των συμπτωμάτων του COVID-19 σε μία μελλοντική λοίμωξη.
Ένα εμβόλιο που εξετάζεται έντονα για τη χρησιμότητά του στην πρόληψη του COVID-19 είναι το BCG. Ορισμένες έρευνες παρατήρησαν ότι υπάρχει σύνδεση ανάμεσα στη σοβαρότητα της λοίμωξης του COVID-19 και το ποσοστό του πληθυσμού που έχει κάνει το εμβόλιο BCG. Το εμβόλιο αυτό, όπως παρατηρήθηκε, μπορεί να περιορίσει τις βλάβες που προκαλεί ο COVID-19.
Τι είναι όμως το εμβόλιο BCG; Τον τελευταίο αιώνα, το εμβόλιο αυτό έχει χρησιμοποιηθεί ευρέως στην πρόληψη της φυματίωσης. Το εμβόλιο BCG αναπτύχθηκε στη Γαλλία από τους Albert Calmette και Camille Guerin, οι οποίοι χρησιμοποίησαν ένα στέλεχος βακτηρίων που λέγεται Mycobacterium bovis, το οποίο αποδυνάμωσαν, καταλήγοντας σε ένα σκεύασμα που ονόμασαν Bacille Calmette Guerin, εξ’ ου και το όνομα BCG.
Το Mycobacterium bovis είναι το παθογόνο που ενοχοποιείται για τη φυματίωση των βοοειδών. Η νόσος αυτή προκαλεί το θάνατο σε χιλιάδες ζώα κτηνοτροφίας ετησίως στη Μεγάλη Βρετανία. Το εμβόλιο BCG αποτελεί τρανό παράδειγμα του τρόπου που ένα παθογόνο για τα ζώα μπορεί να ωφελήσει τον άνθρωπο. Το βακτήριο των βοοειδών προφανώς διαφέρει σημαντικά από τον κορονοϊό SARS-CoV-2, επομένως τα οφέλη που προσφέρει το εμβόλιο BCG αποδίδονται πιθανώς στο γεγονός ότι ενισχύει συνολικά το ανοσοποιητικό σύστημα.
Παρά το γεγονός ότι έχουν δημοσιευτεί αρκετά άρθρα που υποστηρίζουν ότι το εμβόλιο BCG μπορεί να περιορίσει τη σοβαρότητα της νόσησης από COVID-19, υπάρχουν και αρκετά άρθρα που δείχνουν ότι δεν υπάρχουν οφέλη.
Όπως φαίνεται οι αρχικές έρευνες είχαν καταλήξει σε συμπεράσματα με λογικά άλματα. Γνωρίζουμε ότι τα ποσοστά εμβολιασμών είναι συνήθως ανακριβή και οι χώρες υπολογίζουν με διαφορετικό τρόπο τα ποσοστά θνησιμότητας από το νέο κορονοϊό. Υπάρχουν επίσης αρκετοί παράγοντες που μπορεί να επηρέασαν τα αποτελέσματα, όπως για παράδειγμα η πυκνότητα του πληθυσμού, η μέση ηλικία και το ποσοστό που έχει κάνει εξετάσεις για τον COVID-19.
Επιπλέον, τα ποσοστά εμβολιασμού για όλα σχεδόν τα διαφορετικά εμβόλια σε μία χώρα συνήθως ταυτίζονται. Αυτό σημαίνει ότι η σύνδεση που παρατηρήθηκε ανάμεσα στο εμβόλιο BCG και τον COVID-19 μπορεί να αποδίδεται σε κάποιο άλλο εμβόλιο που έχει προστατευτική δράση.
Εμβόλιο MMR
Μία ομάδα επιστημόνων από το Πανεπιστήμιο του Cambridge υποστήριξε ότι το εμβόλιο MMR (ιλαρά, ερυθρά, παρωτίτιδα) μπορεί πιθανώς να οδηγήσει σε προστατευτική ανοσιακή απόκριση για τον SARS-CoV-2. Το εμβόλιο MMR χορηγείται συνήθως στα βρέφη από την ηλικία των 9 μηνών, γεγονός που μπορεί να δικαιολογήσει πιθανώς γιατί τα παιδιά είναι σχεδόν απρόσβλητα από τον COVID-19.
Η ανάλυση της δομής των σημαντικότερων πρωτεϊνών στα παθογόνα που ευθύνονται για την ιλαρά, την ερυθρά και την παρωτίτιδα, έδειξε ότι έχουν αρκετές ομοιότητες με κάποιες πρωτεΐνες του SARS-CoV-2. Συγκεκριμένα, η πρωτεΐνη spike του SARS-CoV-2 ομοιάζει κατά 20% με την «πρωτεΐνη σύντηξης» της ιλαράς. Προς το παρόν δεν μπορούμε να γνωρίζουμε αν το ποσοστό αυτό αρκεί για να προκαλέσει ικανοποιητική ανοσιακή απόκριση για τον COVID-19, ωστόσο αυτό είναι κάτι που θα εξεταστεί από μελλοντικές έρευνες.
Σίγουρα θα χρειαστεί να γίνουν μεγάλες πληθυσμιακές μελέτες για να διαπιστωθεί αν το ιστορικό εμβολιασμού με το BCG, το MMR ή άλλα εμβόλια μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο σοβαρής νόσησης από COVID-19. Θα γνωρίζουμε την απάντηση στο παραπάνω ερώτημα πριν αναπτυχθεί κάποιο εμβόλιο για τον COVID-19; Ο χρόνος θα δείξει.
Βιβλιογραφία: The Conversation