Το πρώτο κύμα της πανδημίας προκάλεσε μία κατακόρυφη, απρόσμενη αύξηση στα περιστατικά απειλητικών για τη ζωή θρομβώσεων στους ασθενείς με COVID-19. Διάφορες επιπλοκές που σχετίζονται με τις θρομβώσεις, όπως για παράδειγμα η πνευμονική εμβολή και το εγκεφαλικό επεισόδιο εμφανίστηκαν ακόμα και σε ασθενείς νεαρής ηλικίας.
Σήμερα, καθώς το στέλεχος Όμικρον έχει πλέον εξαπλωθεί και επικρατήσει των υπολοίπων στελεχών του SARS-CoV-2 σε όλες σχεδόν τις χώρες του κόσμου, παρατηρείται πλέον μία μείωση στα περιστατικά των επιπλοκών που συνδέονται με θρόμβωση. Αν και είναι ακόμα πολύ νωρίς για να γνωρίζουμε αν ο κίνδυνος θρομβώσεων από το στέλεχος Όμικρον είναι χαμηλότερος σε σχέση με αυτόν που παρατηρήθηκε σε προηγούμενα στελέχη της πανδημίας, το στέλεχος αυτό προκαλεί ηπιότερα συμπτώματα, γεγονός που όπως φαίνεται επηρεάζει και τον κίνδυνο θρομβώσεων.
Εξετάζοντας μελέτες από τα πρώτα κύματα της πανδημίας, μία συστηματική μελέτη και μετα-ανάλυση που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Radiology το Φεβρουάριο του 2021 διαπίστωσε ότι το 16.5% των ασθενών με COVID-19 παρουσίασαν πνευμονική εμβολή, ενώ το 14.8% είχε εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση. Μάλιστα, όπως παρατήρησε η παραπάνω μελέτη, αυτοί που εισήχθησαν στη ΜΕΘ είχαν αυξημένο κίνδυνο πνευμονική εμβολής σε σχέση με αυτούς που νοσηλεύτηκαν εκτός ΜΕΘ (24.7% έναντι 10.5%).
Μία άλλη μετα-ανάλυση που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό περιοδικό Thrombosis Journal το Μάρτιο του 2021 διαπίστωσε ότι ο κίνδυνος φλεβικής θρομβοεμβολής ήταν 9% αυξημένος στους ασθενείς που νοσηλεύτηκαν για COVID-19 και 21% αυξημένος σε αυτούς που χρειάστηκαν εισαγωγή στη ΜΕΘ.
Αν και οι ασθενείς που νοσηλεύονται στη ΜΕΘ είναι ακόμα αυτοί που διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο θρόμβωσης, αυτή τη στιγμή φαίνεται ότι τα περιστατικά των ασθενών που παρουσιάζουν εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση ή πνευμονική εμβολή φαίνεται ότι παρουσιάζουν τάση μείωσης.
Τι Διαφέρει στο Στέλεχος Όμικρον;
Σήμερα, δεν μπορούμε να πούμε ακόμα με βεβαιότητα σε ποιους παράγοντες αποδίδεται η μείωση των συνολικών περιστατικών θρομβώσεων, ωστόσο το φαινόμενο αυτό μπορεί να συνδέεται με την ηπιότερη νόσο που προκαλεί το στέλεχος Όμικρον, με την αυξημένη διαθεσιμότητα των εμβολίων, καθώς και με την ευρεία χρήση των αντιπηκτικών θεραπειών στους ασθενείς που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο.
Μία άλλη σημαντική διαφορά του Όμικρον σε σχέση με τα προηγούμενα στελέχη της πανδημίας είναι ότι δεν προκαλεί μία φλεγμονώδη απόκριση που αυξάνει τον κίνδυνο θρόμβωσης.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η πλειοψηφία των περιστατικών πνευμονικής εμβολής στο πρώτο και το δεύτερο κύμα της πανδημίας είχαν προκληθεί από in situ θρόμβους και όχι από θρόμβους που αποκολλήθηκαν σε άλλα σημεία και ταξίδεψαν στους πνεύμονες μέσω της κυκλοφορίας του αίματος. Καθώς το στέλεχος Όμικρον πολλαπλασιάζεται κυρίως στους ανώτερους αεραγωγούς, αυτό σημαίνει ότι έχει μικρότερη πιθανότητα να προκαλέσει θρομβώσεις μέσω του παραπάνω μηχανισμού.
Πρόληψη και Θεραπεία
Προφανώς, παρά τα ηπιότερα συμπτώματα που προκαλεί το στέλεχος Όμικρον είναι σημαντικό να παρακολουθούμε προσεκτικά την πορεία των ασθενών που μολύνονται με το στέλεχος αυτό.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι το στέλεχος Όμικρον έχει αυξημένη μολυσματικότητα σε σχέση με προηγούμενα στελέχη της πανδημίας, επομένως μολύνει περισσότερα άτομα και επομένως ακόμα και αν προκαλεί θρομβώσεις με μικρότερη συχνότητα, δεν αναμένουμε σημαντική μείωση στον συνολικό αριθμό των παραπάνω επιπλοκών.
Οι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο θρομβώσεων στους ασθενείς είναι η προχωρημένη ηλικία, το ιστορικό καρδιοπνευμονικών νόσων, το ιστορικό καρκίνου, η ακινησία και το ιστορικό σήψης. Ένας ασθενής που έχει μολυνθεί με το στέλεχος Όμικρον και έχει παρουσιάζει αυξημένα επίπεδα των D-dimers θα πρέπει να παρακολουθείται προσεκτικά, καθώς έχει αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσει θρομβώσεις.
Ένας άλλος παράγοντας που μπορεί να επηρεάσει τον κίνδυνο θρομβώσεων είναι ο εμβολιασμός, καθώς σήμερα τα περισσότερα σοβαρά περιστατικά της COVID-19 αφορούν ανεμβολίαστα άτομα και όπως γνωρίζουμε η σοβαρή νόσηση συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο θρομβώσεων.
Παρά το γεγονός ότι τα περιστατικά θρομβώσεων έχουν περιοριστεί σε αυτή τη φάση της πανδημίας, τα πρωτόκολλα προφύλαξης δεν έχουν αλλάξει στα περισσότερα νοσοκομεία. Οι γιατροί ξεχωρίζουν τους ασθενείς που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο και κάνουν τακτικά εξετάσεις των D-dimers χορηγώντας παράλληλα κατάλληλες θεραπείες.
Οι ασθενείς που νοσηλεύονται για COVID-19 λαμβάνουν επίσης συχνά αντιπηκτική αγωγή, ενώ αυτοί που νοσηλεύονται στη ΜΕΘ λαμβάνουν ηπαρίνη χαμηλού μοριακού βάρους.