Νέα δεδομένα που είδα το φως της δημοσιότητας πριν από λίγες ημέρες δείχνουν ότι το στέλεχος Όμικρον του SARS-CoV-2 μπορεί να μολύνει ταχύτερα τους ιστούς του αναπνευστικού συστήματος σε σχέση με το στέλεχος Δέλτα ή προηγούμενα στελέχη της πανδημίας. Μάλιστα, σύμφωνα με τους ειδικούς, η αυξημένη μολυσματικότητα του στελέχους αποδίδεται στην ευκολία με την οποία προσβάλλει τους ιστούς των βρόγχων.
Τα αποτελέσματα της παραπάνω μελέτης, τα οποία δεν έχουν περάσει ακόμα από peer review, προέρχονται από το Πανεπιστήμιο του Χονγκ Κονγκ. Σε ιστούς που έλαβαν από έναν ασθενή, οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι το στέλεχος Όμικρον μπορούσε να πολλαπλασιαστεί 70 φορές ταχύτερα στους βροχγικούς ιστούς που επικαλύπτουν τους πνεύμονες σε σχέση με το στέλεχος Δέλτα. Ωστόσο, ο πολλαπλασιασμός του νέου στελέχους στους πνευμονικούς ιστούς ήταν 10 φορές πιο αργός σε σχέση με αυτόν του αρχικού στελέχους της πανδημίας.
Προφανώς, είναι δύσκολο να εξάγουμε δεδομένα με κλινική χρησιμότητα από μελέτες αυτού του είδους, ωστόσο οι επιστήμονες της παρούσας μελέτης υποστηρίζουν ότι ο ταχύτατος πολλαπλασιασμός του στελέχους στο βρογχικό ιστό μπορεί να εξηγήσει πιθανώς γιατί έχει τόσο υψηλή μολυσματικότητα. Το γεγονός ότι το στέλεχος Όμικρον πολλαπλασιάζεται πιο αργά στους πνευμονικούς ιστούς ενδεχομένως μπορεί να εξηγήσει γιατί προκαλεί ηπιότερα συμπτώματα σε σχέση με προηγούμενα στελέχη, ωστόσο αυτό ακόμα δεν έχει επιβεβαιωθεί, ενώ αρκετοί επιστήμονες αμφισβητούν εξ’ ολοκλήρου ότι το νέο στέλεχος προκαλεί ηπιότερη νόσηση.
Προκειμένου να εξετάσουν τη μολυσματικότητα, οι επιστήμονες ανθρώπινους ιστούς στα στελέχη Όμικρον, Δέλτα, καθώς και το αρχικό στέλεχος της πανδημίας. Ακολούθως παρατήρησαν πόσο γρήγορα πολλαπλασιάστηκε το κάθε στέλεχος στα δείγματα αυτά.
Η θεωρία ότι η αυξημένη ταχύτητα πολλαπλασιασμού στο ανώτερο αναπνευστικό συνδέεται με αυξημένη μολυσματικότητα είναι λογική, όπως τόνισαν οι επιστήμονες της έρευνας, καθώς με το βήχα ή το φτέρνιμα απελευθερώνονται περισσότερα σωματίδια του ιού αν αυτός βρίσκεται στο ανώτερο παρά στο κατώτερο αναπνευστικό.
Επιπλέον, οι ιοί που πολλαπλασιάζονται στο ανώτερο αναπνευστικό προκαλούν συνήθως ηπιότερα συμπτώματα, όπως έχει παρατηρηθεί στο παρελθόν με στελέχη της γρίπης, επομένως δεν αποκλείεται να ισχύει το ίδιο και με τον SARS-CoV-2.
Για παράδειγμα, η γρίπη των πτηνών (Η5Ν1) που εξαπλώθηκε στα μέσα της δεκατίας του 2000 ήταν ιδιαίτερα σοβαρή, αλλά είχε πολύ χαμηλή μολυσματικότητα. Το φαινόμενο αυτό αποδόθηκε στο γεγονός ότι ο ιός αυτός πολλαπλασιαζόταν περισσότερο στους πνεύμονες παρά στους βρόγχους και το ανώτερο αναπνευστικό. Κατά συνέπεια, σε ασθενείς που νοσούν από το παραπάνω παθογόνο προκαλούνται εκτεταμένες βλάβες στους πνεύμονες, ωστόσο ο ιός δεν βρίσκεται στο ανώτερο αναπνευστικό, απ’ όπου μπορεί να μεταδοθεί ευκολότερα.
Το γεγονός ότι ο ιός έχει αυξημένη μολυσματικότητα αλλά προκαλεί ηπιότερη νόσηση φαίνεται ότι επιβεβαιώνεται και από την κατάσταση στη Νότια Αφρική. Αν και έχει διαπιστωθεί κατακόρυφη αύξηση των νέων μολύνσεων, τόσο οι νοσηλείες όσο και οι θάνατοι από τον ιό έχουν παραμείνει περίπου στα ίδια επίπεδα.
Βέβαια, θα ήταν προφανώς λάθος να συνδέσουμε 100% τη σοβαρότητα της νόσησης με την ικανότητά του να πολλαπλασιάζεται στους πνεύμονες καθώς ορισμένες άλλες μελέτες δεν παρατήρησαν στατιστικώς σημαντικές διαφορές στον πολλαπλασιασμό του στελέχους Όμικρον και του στελέχους Δέλτα σε πνευμονικούς ιστούς.
Επιπλέον, ένας σημαντικός περιορισμός της έρευνας ήταν ότι εξέτασε δείγματα πνευμονικού και βρογχικού ιστού, επομένως δεν μπορεί να επιβεβαιώσει ότι οι παρατηρήσεις της επαληθεύονται και in vivo. Επιπλέον, δεν ήταν δυνατό να εκτιμηθούν ούτε οι επιδράσεις του εμβολιασμού, αλλά ούτε και αυτές του ανοσοποιητικού συστήματος (στις οποίες αποδίδεται η καταιγίδα κυτταροκινών που έχει ενοχοποιηθεί για αρκετά περιστατικά σοβαρής νόσησης).
Εναλλακτικές Θεωρίες
Αν και τα δεδομένα από τη Νότια Αφρική δείχνουν ότι τα ποσοστά νοσηλειών από το στέλεχος Όμικρον είναι χαμηλότερα σε σχέση με αυτά που καταγράφηκαν σε προηγούμενα κύματα της πανδημίας, η παρατήρηση αυτή θα πρέπει να εξεταστεί με προσοχή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το στέλεχος Όμικρον εξαπλώνεται σε μία περίοδο όπου ένα μεγάλο ποσοστό του πληθυσμού έχει εμβολιαστεί, επομένως θα ήταν αναμενόμενο να έχει κάποιου βαθμού προστασία από τον ιό.
Ένας τρόπος για να επιβεβαιώσουμε ότι το στέλεχος Όμικρον πράγματι προκαλεί ηπιότερα συμπτώματα θα ήταν να εξετάσουμε τα επίπεδα των φλεγμονωδών βιοδεικτών στο αίμα ασθενών με COVID-19. Αν τα επίπεδα αυτά είναι χαμηλότερα στους ασθενείς που έχουν μολυνθεί με το στέλεχος Όμικρον, τότε πράγματι θα έχουμε ασθενέστερη φλεγμονώδη απόκριση από το ανοσοποιητικό σύστημα.
Ακόμα κι αν επιβεβαιωθεί τελικά ότι η νόσηση που προκαλεί το στέλεχος Όμικρον είναι ηπιότερη, το στέλεχος αυτό θα συνεχίσει να είναι εξαιρετικά επικίνδυνο εξ’ αιτίας της αυξημένης του μολυσματικότητας. Αυτό συμβαίνει γιατί ακόμα κι αν το στέλεχος προκαλεί ηπιότερα συμπτώματα, αν μολύνει περισσότερα άτομα τότε θα οδηγήσει σε αύξηση των νοσηλειών και των θανάτων.
Ο Ρόλος της Πρωτεΐνης Ακίδας
Μία προδημοσίευση που αναρτήθηκε στο medrxiv πριν από λίγες ημέρες, αναφέρει ότι η πρωτεΐνη ακίδα του στελέχους Όμικρον φέρει πολλαπλές μεταλλάξεις οι οποίες επιτρέπουν στον ιό να μολύνει ευκολότερα κύτταρα σε σχέση με προηγούμενα στελέχη.
Αυτό σημαίνει ότι πιθανώς θα χρειάζεται χαμηλότερο ιικό φορτίο προκειμένου να εκκινηθεί η λοίμωξη από το συγκεκριμένο στέλεχος. Αν οι παρατηρήσεις της παρούσας μελέτης επαληθευτούν, τότε ουσιαστικά θα έχει αποδειχθεί ότι το στέλεχος μπορεί να υπερνικήσει το ανοσοποιητικό σύστημα απλά μέσω της ταχύτητας με την οποία πολλαπλασιάζεται.
«Αν το κάστρο μας είναι περικυκλωμένο, μπορούμε ίσως να αντιμετωπίσουμε 10.000 στρατιώτες, όχι όμως 100.000 ή 1.000.000», καταλήγουν οι επιστήμονες στη μελέτη τους.