Πριν από λίγες ημέρες το φάρμακο Ronapreve (η θεραπεία μονοκλωνικών αντισωμάτων της Regeneron) εγκρίθηκε στη Μεγάλη Βρετανία και αναμένεται σύντομα να εγκριθεί και σε άλλες Ευρωπαϊκές χώρες. Το φάρμακο αυτό έγινε γνωστό για πρώτη φορά τον Οκτώβριο του 2020 όταν χορηγήθηκε στον τότε Αμερικανό Πρόεδρο Donald Trump για την αντιμετώπιση της COVID-19.
Σήμερα, το φάρμακο έχει ήδη εγκριθεί και χορηγείται σε περισσότερες από 20 χώρες, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και η Ινδία, για τη θεραπεία ή πρόληψη της οξείας COVID-19 λοίμωξης. Χορηγείται ενδοφλεβίως σε ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο να παρουσιάσουν σοβαρά συμπτώματα από την COVID-19. Οι ασθενείς αυτοί μπορεί να έχουν ήδη παρουσιάσει συμπτώματα από τον ιό ή να εκτέθηκαν προσφάτως σε έναν ασθενή που είχε θετικές εξετάσεις για τον SARS-CoV-2.
Το Ronapreve, όπως προαναφέρθηκε ανήκει σε μία κατηγορία φαρμάκων που λέγονται μονοκλωνικά αντισώματα. Τα τελευταία είναι μόρια που παράγονται στο εργαστήριο και ομοιάζουν τα φυσικά αντισώματα που παράγει ο οργανισμός προκειμένου να αντιμετωπίσει τα διάφορα παθογόνα.
Περιεχόμενα:
Ποιος είναι ο Μηχανισμός Δράσης του Φαρμάκου;
Το φάρμακο περιέχει δύο μονοκλωνικά αντισώματα, το casirivimab και το imdevimab. Τα αντισώματα αυτά παρεμβαίνουν στην πρόσδεση του ιού SARS-CoV-2 στους υποδοχείς ACE2, οι οποίοι βρίσκονται στην επιφάνεια των κυττάρων ου αναπνευστικού συστήματος. Ο ιός προσδένεται στους παραπάνω υποδοχείς προκειμένου να εισέλθει στο εσωτερικό των κυττάρων όπου μπορεί να πολλαπλασιαστεί πριν μολύνει άλλα κύτταρα.
Το ένα από τα 2 παραπάνω μονοκλωνικά αντισώματα προέρχεται από Β λεμφοκύτταρα που απομονώθηκαν από έναν ασθενή που ανάρρωσε από COVID-19. Το άλλο παρασκευάστηκε από ένα ποντίκι που είχε τροποποιηθεί γενετικά έτσι ώστε να έχει ανοσοποιητικό σύστημα παρόμοιο με αυτό του ανθρώπου. Το πλεονέκτημα του συνδυασμού των δύο παραπάνω αντισωμάτων είναι ότι στοχεύουν διαφορετικές περιοχές της πρωτεΐνης ακίδας, την οποία χρησιμοποιεί ο ιός για να προσδεθεί στα ανθρώπινα κύτταρα. Κατά συνέπεια, χρησιμοποιώντας δύο αντισώματα μπορούμε να περιορίσουμε ακόμα περισσότερο την πιθανότητα να «ξεφύγει» ο ιός από το ανοσοποιητικό σύστημα.
Η χορήγηση των παραπάνω μονοκλωνικών αντισωμάτων έχει ως στόχο να ενισχύσει την ανοσία του ατόμου, γεγονός που επιτρέπει στο ανοσοποιητικό σύστημα να εξουδετερώσει τον ιό. Κατά συνέπεια, θα μπορούσαμε να πούμε ότι το φάρμακο έχει παρόμοια δράση με τη θεραπεία με πλάσμα από ασθενείς που έχουν αναρρώσει, η οποία ουσιαστικά περιέχει αντισώματα με σκοπό να ενισχύει προσωρινά την ανοσία των ασθενών.
Το πλεονέκτημα με τα μονοκλωνικά αντισώματα, ωστόσο, είναι ότι είναι ειδικά σχεδιασμένα για να στοχεύουν μόνο τον SARS-CoV-2, αντίθετα με τα αντισώματα στο πλάσμα τα οποία μπορεί να προσδεθούν και σε διάφορα κύτταρα του οργανισμού, προκαλώντας έτσι ανεπιθύμητες ενέργειες.
Πόσο Αποτελεσματική είναι η Θεραπεία;
Το φάρμακο Ronapreve έχει ήδη περάσει από αρκετές κλινικές δοκιμές σε διάφορες χώρες του κόσμου. Σύμφωνα με τη Regeneron, την εταιρία που παρασκευάζει το φάρμακο, μέχρι τον Ιούλιο του 2021, το φάρμακο έχει χορηγηθεί σε περίπου 16.000 ασθενείς στα πλαίσια κλινικών δοκιμών. Οι κλινικές δοκιμές αποτελούνται τυπικά από 3 στάδια. Το τελευταίο στάδιο είναι αυτό που εξετάζει το μεγαλύτερο αριθμό εθελοντών, με σκοπό να επιβεβαιώσει τόσο την ασφάλεια όσο και την αποτελεσματικότητα του φαρμάκου.
Σε μία από τις κλινικές δοκιμές φάσης 3 συμμετείχαν περίπου 1.505 εθελοντές από τις ΗΠΑ, τη Ρουμανία και τη Μολδαβία. Όλοι οι ασθενείς είχαν έρθει σε επαφή εντός 96 ωρών με ένα μέλος της οικογενείας τους που είχε διαγνωστεί με COVID-19. Οι μισοί από τους παραπάνω εθελοντές έλαβαν το Ronapreve, ενώ οι υπόλοιποι έλαβαν placebo. Όπως έδειξαν τα αποτελέσματα της μελέτης, οι εθελοντές στην ομάδα που έλαβε το φάρμακο είχαν 81% μειωμένη πιθανότητα να παρουσιάσουν COVID-19 λοίμωξη συγκριτικά με την ομάδα ελέγχου, ενώ ακόμα και σε αυτούς που τελικά μολύνθηκαν, το φάρμακο περιόρισε τη διάρκεια των συμπτωμάτων, αλλά και το ιικό φορτίο.
Το φάρμακο εξετάστηκε επίσης και στη Βρετανική μελέτη UK Recovery, η οποία εξετάζει αρκετά διαφορετικά φάρμακα για την COVID-19. Στη μελέτη αυτή, το Ronapreve δοκιμάστηκε σε 9.785 ασθενείς που νοσηλεύτηκαν με COVID-19. Ορισμένοι από αυτούς έλαβαν την τυπική θεραπεία μαζί με το φάρμακο, ενώ άλλοι μόνο την τυπική θεραπεία (ομάδα ελέγχου). Στους ασθενείς στους οποίους η ανοσιακή απόκριση δεν είχε ξεκινήσει ακόμα όταν έλαβαν το φάρμακο, διαπιστώθηκε μείωση στον κίνδυνο θανάτου κατά 20%.
Μία άλλη κλινική δοκιμή φάσης 3 (η οποία προς το παρόν έχει αναρτηθεί ως προδημοσίευση) στην οποία συμμετείχαν επίσης ασθενείς που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες, έδειξε ότι το φάρμακο μπορεί να περιορίσει τον κίνδυνο νοσηλείας ή θανάτου κατά 70%, καθώς και τη διάρκεια των συμπτωμάτων κατά 4 ημέρες.
Σε Ποιους Χορηγείται το Φάρμακο;
Η θεραπεία φαίνεται αυτή τη στιγμή ότι προσφέρει τα περισσότερα οφέλη στους ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς, όπως για παράδειγμα οι καρκινοπαθείς, οι ασθενείς με AIDS και οι ασθενείς που έχουν κάνει μεταμοσχεύσεις. Οι ασθενείς αυτοί κινδυνεύουν περισσότερο από τις λοιμώξεις και γενικά παρουσιάζουν μειωμένη απόκριση και στα εμβόλια.
Προς το παρόν, η χορήγηση του φαρμάκου δεν μπορεί να γίνει σε μεγάλη κλίμακα. Αυτό συμβαίνει γιατί τα αντισώματα είναι βιολογικά μόρια και επομένως μπορούν να παρασκευαστούν μόνο σε κύτταρα θηλαστικών στο εργαστήριο, γεγονός που χρειάζεται αρκετό χρόνο και έχει μεγάλο κόστος.
Γιατί η Έγκριση του Φαρμάκου έχει Μεγάλη Σημασία;
Η τεχνική για την παρασκευή μονοκλωνικών αντισωμάτων αναπτύχθηκε για πρώτη φορά από τους Cesar Milstein και Gearges Kohler το 1975. Έκτοτε έχουν εγκριθεί περισσότερες από 100 θεραπείες μονοκλωνικών αντισωμάτων στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ για διάφορες ενδείξεις.
Ωστόσο, ελάχιστα μονοκλωνικά αντισώματα έχουν εγκριθεί για τη θεραπεία των λοιμώξεων. Τα περισσότερα από αυτά χρησιμοποιούνται στην αντιμετώπιση του καρκίνου και των αυτοάνοσων νοσημάτων. Γενικότερα, τα φάρμακα αυτά δεν έχουν εξερευνηθεί αρκετά στην αντιμετώπιση των λοιμώξεων, καθώς υπάρχουν άλλες, πιο φτηνές εναλλακτικές επιλογές (αντιβιοτικά). Ένας άλλος παράγοντας είναι ότι οι λοιμώξεις έχουν συνήθως μικρή διάρκεια, γεγονός που επηρεάζει την αγορά των φαρμάκων γι’ αυτή την ένδειξη.
Η έγκριση των φαρμάκων για την COVID-19, ωστόσο, αποτελεί σημείο-σταθμός καθώς αυτή είναι η πρώτη θεραπεία αυτούς του είδους που εγκρίνεται για την αντιμετώπιση της λοίμωξης.
Φωτογραφία: Marco Verch Professional Photographer (CC BY 2.0)