Σήμερα, οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε για τα προβιοτικά, δηλαδή τα βακτήρια που προσφέρουν οφέλη στην υγεία μας. Οι μικροοργανισμοί αυτοί βρίσκονται σήμερα σε διάφορα τρόφιμα στα ράφια των σούπερ-μάρκετ, καθώς και σε συμπληρώματα διατροφής τα οποία χορηγούνται σε μορφή κάψουλας, γιαουρτιού ή ροφημάτων.
Τα προβιοτικά πρακτικά προλαμβάνουν τη μόλυνση του εντέρου από άλλα, επιβλαβή βακτήρια. Μπορούν επίσης να αλληλεπιδράσουν με τα ανοσιακά κύτταρα του εντέρου ρυθμίζοντας τη δραστηριότητα των τελευταίων, γεγονός που προλαμβάνει την εμφάνιση παθήσεων που σχετίζονται με τη φλεγμονή, όπως για παράδειγμα η νόσος του Crohn και η ελκώδης κολίτιδα. Ωστόσο, τελευταία δεδομένα έχουν δείξει ότι τα οφέλη των προβιοτικών μπορεί να εντοπίζονται και σε άλλα όργανα, εκτός του εντέρου. Για παράδειγμα, μία πρόσφατη μελέτη διαπίστωσε ότι τα προβιοτικά μπορεί να επηρεάσουν την ανοσιακή απόκριση στους πνεύμονες.
Σήμερα, η υγεία του αναπνευστικού μας συστήματος απειλείται από τον ιό SARS-CoV-2 ο οποίος έχει εξαπλωθεί πλέον παγκοσμίως, ιδιαίτερα μετά την εμφάνιση του στελέχους Όμικρον. Οι θεραπείες για τους ασθενείς που νοσούν σοβαρά από COVID-19 είναι πολύ περιορισμένες, ενώ και η αποτελεσματικότητα των εμβολίων δεν είναι στα επιθυμητά επίπεδα, ιδιαίτερα σε όσους δεν έχουν κάνει την αναμνηστική δόση.
Γνωρίζοντας ότι τα προβιοτικά επηρεάζουν την ανοσιακή απόκριση στους πνεύμονες δημιουργείται επομένως το ερώτημα αν θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την πρόληψη ή αντιμετώπιση της COVID-19.
Τα Προβιοτικά Επιταχύνουν την Ανάρρωση
Μία πρόσφατη μελέτη από το Μεξικό έδειξε ότι οι ασθενείς με COVID-19 που έλαβαν ένα συγκεκριμένο συνδυασμό τεσσάρων προβιοτικών στελεχών ανάρρωσαν ταχύτερα σε σχέση με μία ομάδα ελέγχου. Οι ασθενείς που έλαβαν προβιοτικά παρουσίασαν επίσης καλύτερη απόκριση αντισώματων στον ιό η οποία κορυφώθηκε νωρίτερα σε σχέση με αυτή των ασθενών που έπαιρναν placebo.
Σημαντικότερα, αυτοί που έπαιρναν τα προβιοτικά είχαν λιγότερα συμπτώματα και μειωμένα επίπεδα του ιού στον οργανισμό τους 15 ημέρες μετά την αρχική λοίμωξη συγκριτικά με τους ασθενείς της ομάδας ελέγχου.
Τα αποτελέσματα της παραπάνω μελέτης είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικά και δείχνουν ότι τα προβιοτικά μπορούν πιθανώς να βοηθήσουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα να αντιμετωπίσει την COVID-19. Όπως υποστήριξαν οι συγγραφείς της παραπάνω μελέτης, από τα αποτελέσματά τους φαίνεται ότι τα προβιοτικά συμπληρώματα βοήθησαν τους ασθενείς να αναρρώσουν ταχύτερα. Κατά συνέπεια, η χορήγηση προβιοτικών στους ασθενείς που νοσούν με COVID-19 μπορεί ίσως να μειώσει τη διάρκεια της καραντίνας, εφόσον αυτό το μέτρο εφαρμοστεί σε μεγάλη κλίμακα παγκοσμίως.
Προφανώς, θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί στην ερμηνεία των αποτελεσμάτων της παραπάνω μελέτης. Παρά το γεγονός ότι ήταν μία διπλά τυφλή ελεγχόμενη μελέτη, είχε και ορισμένους περιορισμούς. Για παράδειγμα δεν εξέτασε άτομα ηλικίας άνω των 60 ενώ οι συγγραφείς δεν γνώριζαν επίσης αν οι εθελοντές είχαν εμβολιαστεί ή όχι. Αυτό σημαίνει ότι στην παρούσα φάση δεν είναι δυνατό να γνωρίζουμε αν τα προβιοτικά προσφέρουν οφέλη στους ασθενείς που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες για την COVID-19.
Επιπλέον, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι η χορήγηση προβιοτικών δεν ενδείκνυται για ασθενείς με κατεσταλμένο ανοσοποιητικό σύστημα.
Ο Άξονας της Ανοσίας
Η παραπάνω μελέτη ανέδειξε τα οφέλη από τα προβιοτικά στην αντιμετώπιση της COVID-19. Ωστόσο, ποιοι είναι οι μηχανισμοί που μπορούν να εξηγήσουν την παραπάνω σύνδεση; Πώς είναι δυνατόν τα βακτήρια που βρίσκονται στο έντερο να ωφελούν την ανοσιακή απόκριση στους πνεύμονες;
Σύμφωνα με τους επιστήμονες της μελέτης, τα οφέλη αυτά μπορούν να εξηγηθούν από τον άξονα εντέρου-πνεύμονα στο ανοσοποιητικό σύστημα. Σύμφωνα με την παραπάνω θεωρία, τα κύτταρα του ανοσοποιητικού σύστημα που εκτίθενται στη δράση των προβιοτικών βακτηρίων μπορεί ακολούθως να ταξιδέψουν στους πνεύμονες κατά τη διάρκεια μίας λοίμωξης. Στην COVID-19, τα κύτταρα αυτά είναι τα Β λεμφοκύτταρα, τα οποία παράγουν αντισώματα. Όπως υποστήριξαν οι συγγραφείς, τα βακτήρια του εντέρου ενισχύουν τη δράση των Β λεμφοκυττάρων τα οποία ακολούθως μεταναστεύουν στους πνεύμονες ή τη ρίνα και παράγουν αυξημένες ποσότητες αντισωμάτων.
Είναι προφανές ότι πριν ξεκινήσουμε τη χορήγηση προβιοτικών για την αντιμετώπιση της COVID-19 θα πρέπει να γίνουν περισσότερες μελέτες προκειμένου να επιβεβαιωθούν τα παραπάνω αποτελέσματα. Συχνά, οι κλινικές δοκιμές που εξετάζουν προβιοτικά για την αντιμετώπιση διαφόρων νόσων, καταλήγουν σε ασαφή αποτελέσματα, καθώς οι επιδράσεις των προβιοτικών στο ανοσοποιητικό σύστημα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τα βακτηριακά είδη που θα χορηγήσουν οι επιστήμονες.
Επίσης, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχουν δεδομένα που να δείχνουν ότι τα προβιοτικά σε ένα γιαούρτι που θα αγοράσουμε από το σούπερ-μάρκετ προσφέρουν αντίστοιχα οφέλη με αυτά που παρατηρήθηκαν στην έρευνα από το Μεξικό. Αυτό συμβαίνει για δύο λόγους. Πρώτον, γιατί τα στελέχη στα προϊόντα που αγοράζουμε ενδέχεται να είναι διαφορετικά σε σχέση με αυτά που εξετάστηκαν στη μελέτη. Δεύτερον, γιατί όταν καταναλώνουμε προβιοτικά σε μορφή γιαουρτιού ή άλλων τροφίμων, ένα σημαντικό ποσοστό των βακτηρίων έχει καταστραφεί, γεγονός που επηρεάζει την αποτελεσματικότητα του σκευάσματος.
Τι Μπορούμε να Κάνουμε Τώρα
Καθώς ακόμα περιμένουμε τα αποτελέσματα αρκετών ερευνών προκειμένου να αποφανθούμε σχετικά με τη χρησιμότητα των προβιοτικών βακτηρίων στην αντιμετώπιση της COVID-19, αν θέλουμε να αυξήσουμε τα επίπεδα των ωφελίμων βακτηρίων στο έντερό μας υπάρχουν διάφορες προσεγγίσεις που μπορούμε να ακολουθήσουμε. Αρχικά, μία διατροφή πλούσια σε φρούτα και λαχανικά έχει αποδειχθεί ότι αυξάνει τους πληθυσμούς των προβιοτικών βακτηρίων στο έντερο, ενώ δεδομένα έχουν δείξει ότι όσοι κάνουν την παραπάνω δίαιτα έχουν και μειωμένο κίνδυνο να νοσήσουν σοβαρά από COVID-19. Μία διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες μπορεί επίσης να ενισχύσει την απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος (και άρα την ισχύ της ανοσίας) στον εμβολιασμό.
Σήμερα, είναι πλέον προφανές ότι η COVID-19 κατά πάσα πιθανότητα θα συνεχίσει να κυκλοφορεί παγκοσμίως τα επόμενα χρόνια, επομένως τα προβιοτικά θα μπορούσαν να αποτελέσουν ένα όπλο για τον περιορισμό της. Ωστόσο, πριν τρέξουμε σε σούπερ-μάρκετ και φαρμακεία για να αγοράσουμε προβιοτικά, θα πρέπει να ρωτήσουμε τον γιατρό μας ποια είναι τα στελέχη των βακτηρίων που προσφέρουν τα περισσότερα οφέλη στην υγεία μας.