Στους ασθενείς που νοσούν σοβαρά από COVID-19 παρατηρούνται συχνά διαταραχές της πηκτικότητας. Σύμφωνα με τα αποτελέσματα μίας νέας μελέτης από τη Σουηδία, το ανοσοποιητικό σύστημα του οργανισμού μας μπορεί να επηρεάσει το σχήμα της πρωτεΐνης ακίδας που βρίσκεται στην επιφάνεια του ιού, δημιουργώντας έτσι παθολογικές μορφές της πρωτεΐνης που λέγονται αμυλοειδή. Τα αποτελέσματα της μελέτης δημοσιεύτηκαν πριν από λίγες ημέρες στο επιστημονικό περιοδικό Journal of American Chemical Society.
Σήμερα, είναι γνωστό ότι στους ασθενείς που νοσούν σοβαρά από την COVID-19 μπορεί να επηρεαστεί η λειτουργία και άλλων οργάνων εκτός των πνευμόνων. Η καρδιά, οι νεφροί, οι οφθαλμοί, η ρίνα και ο εγκέφαλος είναι μερικά μόνο από τα όργανα που μπορεί να επηρεάσει ο ιός. Γνωρίζουμε επίσης ότι ο ιός μπορεί να προκαλέσει διαταραχές της πηκτικότητας, χωρίς ωστόσο να μπορούμε να προσδιορίσουμε τα αίτια του παραπάνω φαινομένου. Το μηχανισμό αυτό εξερεύνησε η επιστημονική ομάδα της παρούσας μελέτης, καταλήγοντας σε ορισμένες πολύ ενδιαφέρουσες παρατηρήσεις.
Οι επιστήμονες της μελέτης ασχολούνται συνήθως με διάφορες νόσους που αποδίδονται σε παθολογικές πρωτεΐνες, όπως για παράδειγμα η νόσος Alzheimer. Παρατηρώντας τα συμπτώματα ασθενών με COVID-19, οι συγγραφείς υπέθεσαν ότι και αυτή η νόσος μπορεί να προκαλείται από αυτό τον μηχανισμό.
Προκειμένου μία πρωτεΐνη να μπορεί να επιτελέσει το έργο της θα πρέπει να έχει ένα πολύ συγκεκριμένο σχήμα. Ωστόσο, αρκετές πρωτεΐνες μπορεί να λάβουν και διαφορετικές μορφές, γεγονός που έχει συνδεθεί σήμερα με διάφορα χρόνια νοσήματα. Οι παθολογικές αυτές πρωτεΐνες ονομάζονται αμυλοειδή. Το ερώτημα που θέλησαν να απαντήσουν οι επιστήμονες της παρούσας μελέτης είναι αν ο SARS-CoV-2 φέρει πρωτεΐνες που μπορεί να σχηματίσουν αμυλοειδή. Η πρωτεΐνη στην οποία επικεντρώθηκαν περισσότερο ήταν η γνωστή μας πρωτεΐνη ακίδα η οποία βρίσκεται στην επιφάνεια του ιού και χρησιμοποιείται από τον τελευταίο προκειμένου να μολύνει τα κύτταρα του ανθρώπου.
Χρησιμοποιώντας υπολογιστικά μοντέλα, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι η πρωτεΐνη ακίδα περιέχει 7 διαφορετικές αλληλουχίες οι οποίες μπορεί να οδηγήσουν σε σχηματισμό αμυλοειδούς. Οι 3 από τις παραπάνω αλληλουχίες ήταν ικανές να δημιουργήσουν επίσης ινίδια τα οποία ήταν ορατά στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο.
Πότε εμφανίζονται, όμως, τα ινίδια αυτά; Σε αρκετές παθήσεις, όπως για παράδειγμα στη νόσο Alzheimer, αρχικά παρατηρείται μία διάσπαση μεγάλων πρωτεϊνών σε μικρότερα κομμάτια, τα οποία αργότερα δημιουργούν τις αμυλοειδείς πρωτεΐνες. Οι επιστήμονες της παρούσας μελέτης διαπίστωσαν ότι ένα ένζυμο των λευκών αιμοσφαιρίων του ανθρώπου μπορεί να «κόψει» την πρωτεΐνη ακίδα του SARS-CoV-2 σε μικρότερα τμήματα. Η διαδικασία αυτή, σύμφωνα με την επιστημονική ομάδα, μπορεί να οδηγήσει σε σχηματισμό αμυλοειδών πρωτεϊνών. Το ένζυμο αυτό παράγεται σε μεγάλες ποσότητες από τα ουδετερόφιλα, τα οποία απελευθερώνονται στην αρχή των λοιμώξεων. Όταν οι επιστήμονες ανέμειξαν την πρωτεΐνη ακίδα με το ένζυμο αυτό παρατήρησαν ότι σχηματίζονται διάφορα ασυνήθιστα ινίδια.
«Δεν είχαμε ξαναδεί ποτέ στο παρελθόν τόσο τέλεια, αλλά τρομακτικά, ινίδια όπως αυτά που παρατηρήσαμε από τα τμήματα της πρωτεΐνης ακίδας του SARS-CoV-2. Τα ινίδια αυτά ξεκινώντας από μία φυσιολογική πρωτεΐνη ακίδα επεκτάθηκαν σε όλες τις κατευθύνσεις. Αυτό δεν είναι κάτι που γίνεται τυπικά στις αμυλοειδείς πρωτεΐνες. Πιστεύουμε ότι ορισμένα χαρακτηριστικά της πρωτεΐνης ακίδας ευνοούν αυτή τη συμπεριφορά», αναφέρουν οι επιστήμονες της μελέτης.
Προηγούμενες μελέτες, μεταξύ των οποίων και μία έρευνα από τη Νότια Αφρική, είχαν δείξει ότι η πρωτεΐνη ακίδα πιθανώς εμπλέκεται στο σχηματισμό μικρών θρόμβων. Το αίμα περιέχει διάφορα ινίδια τα οποία βοηθούν στην πήξη του αίματος όταν τραυματίζονται τα αγγεία, με σκοπό να σταματήσει η αιμορραγία. Όταν ξεκινήσει η επούλωση του τραύματος, η πλασμίνη, η οποία βρίσκεται επίσης στο αίμα διασπά το θρόμβο. Προς έκπληξή τους, οι επιστήμονες παρατήρησαν ότι η πλασμίνη δεν ήταν ικανή να διασπάσει τα ινίδια που σχημάτιζε η πρωτεΐνη ακίδα. Ο παραπάνω μηχανισμός μπορεί πιθανώς να εξηγήσει την παρουσία μικροθρόμβων σε ορισμένους ασθενείς που νοσούν σοβαρά με COVID-19.
«Παρατηρήσαμε ότι η πρωτεΐνη ακίδα επηρεάζεται από το ανοσοποιητικό σύστημα του ανθρώπου με αποτέλεσμα να δημιουργούντα αμυλοειδείς πρωτεΐνες σε ορισμένες περιπτώσεις. Η ανακάλυψη αυτή είναι ιδιαίτερα σημαντική και εγείρει αρκετά ερωτήματα που θα πρέπει να απαντηθούν από μελλοντικές μελέτες», καταλήγουν οι συγγραφείς.